Kütləvi və niş turizm
====-insanların kütləvi şəkildə turizmdə iştirakıdır.Daha çox əylənmə və gəzinti məqsədli olan,dəniz,qum,günəş mərkəzli turizm məkanlarında olan turizm kütləvi turizm olaraq tanınır.Buna alternativ olaraq inkişaf edən mədəniyyət, səhiyyə kimi fəaliyyətlərə isə ==="niş turizm"=== deyilir. Niş turizm bazarına aşağıdakılar aid edilir:
Kulinariya turizmi-(ing-Culinary tourism),(rus Гастрономический туризм-turizmin bir növüdür, onun əsas məqsədi ölkənin mətbəxini,yerli mətbəxin tipik yeməklərini təqdim etməsidir.Turizmin bu növünü ( "yaşıl") kənd və şəhər növlərinə bölmək olar.Kənd növünə-meyvə və tərəvəz təsərrüfatlarında,meşədə üzüm,vəhşi giləmeyvə yığıb,ətrafı gəzmək aid etmək olar. Mədəni turizm-(ing-cultural tourism),(rus-Культурный туризм- bir ölkə və ya bölgənin mədəniyyəti, xüsusilə o coğrafi ərazilərdə insanların həyat tərzi, insanların tarixi, onların sənət, memarlıq, din və s.ilə bağlı məlumat əldə etməyə imkan verən turizm növüdür.Mədəni turizm şəhər yerlərində xüsusilə də tarixi və ya böyük şəhərlərdə,orada yerləşən muzey və teatrlarda və onların digər mədəniyyət obyektlərində olan turizmdir. Aqroturizm-(ing-Agritourism),(rus-агротуризм) Macəra turizm-(ing-Adventure tourism),(rus -Экстремальный туризм) İrsi turizm-(ing-Heritage tourism)(rus- Наследие туризм Tibbi turizm(ing- Medical tourism),(rus-Медицинский туризм Dini turizm-(ing-Religious tourism),(rus-Религиозный туризм) Sağlamlıq turizmi(ing-Wellness tourism),(rus-Оздоровительный туризм) və s.
"Niş turizm"- hər zaman xilaskardır… Çətin vəziyyətdə olan ölkələr üçün, niş turizm hər zaman güclü bir köməkçi ola bilər.Sağlamlıq turizmi,din turizmi,macəra turizmi,idman turizmi ya da tarix turizmi sahələrində turizmi canlandırmaq üçün qabaqcıl vəzifəni boynuna götürə bilər.Bu səbəblə bu sahələrdə nə qədər sürətli işə başlanır və ünsiyyət qurularsa, turizm də o qədər sürətli inkişaf edər. 1950-ci ildən başlayaraq inkişaf edən kütləvi turizm bugünkü günümüzdə ən çox müraciət olunan turizm növlərindən biridir.Ucuz və asan başa gəlmə səbəbiylə insanları cəlb edir və onların paket turlar seçməsi nəticəsində formalaşır. Kütləvi turizm məkanlarına kontinental Avropada erkən dənizkənarı kurort:Baltik dənizində 1793-ci ildə təsis edilən- ilk dənizkənarı kurort olan-Heiligendamm; Brüssel xalqı tərəfindən məşhur edilən-Ostend; Paris sakinləri üçün Boulogne-sur-Mer və Deauville; Sicilyada Taormina;Amerika Birləşmiş Ştatlarında, Avropa üslubunda ilk dənizkənarı kurort Atlantic City, Nyu-Cersi və Long Island, New York və s. daxildir. Turizmin inkişaf mərhələsində ən çox üzərində dayanılan turizm növü,kütləvi turizmdir.Lakin kütləvi turizmin günümüzdə çatışmazlıqları həddindən artıq sıx görülür.Kütləvi turizminin, sıx turist əhalisini eyni qısa mövsümdə ümumiyyətlə sahil məkanı üzərində inşa edilən tətil kəndi, otel və ya konkret mövzulu otellərdə yerləşdirmə,yedirib-içirmək,əyləndirmə,gəzdirmə və pul xərclətməyə dayanan bazar siyasəti,bu şərtlər əsasında nəqliyyat imkanlarını çətinləşdirən və bəzən aşan istifadələri ortaya çıxarmışdır. İstehlak ağırlıqlı bu turistik müddət: -ekoloji çirklənmə və ekoloji tarazlığın pozulması; - sosial-mədəni fərqliliklər uyğunlaşmamaq baxımından mədəni pozulma; -sıxlıq; kimi mənfi cəhətlərlə özünü göstərməkdədir. İstər turizm,istərsə də digər faktorlarla dünyanın təbii sərvətlərinin çirklənərək tükənmə təhlükəsiylə qarşı-qarşıya qalması təbii sərhədlər mövzusundakı ətraf şüurunu artırmışdır. Bunun turizm sektoruna əks olunması,təbii ətraf şüuru yüksək, mədəni ətraf məlumatlarına daha çox əhəmiyyət verən,rahatlığı prioritet olmayan, fərqlilik axtarışı içində olan yeni bir turist tipi və buna cavab verə biləcək turizm növü şəklində olmuşdur.Məqsəd bütün dünyada və ölkəmizdə yaxşı planlaşdırılmaması yanında məşhurluğu səbəbiylə ekoloji keyfiyyətin pozulmasına səbəb olan kütləvi turizmin tərk edilməsi təklifi deyil.Gələcəkdə də var olacaq kütləvi turistinə xidmət edəcək mövcud investisiyaların kafiliyi vurğulanarkən,turizm sektorunun davamlı inkişafı dövrü ərzində ekoloji turizmə istiqamətlənməsi zərurəti meydana çıxmasıdır.Turistlərin şüurlandırılması yolu ilə ekoloji turizmin hədəf kütləsinin və ətrafla uyğun arxitektura uyğunlaşması nisbətinin artacağı həqiqəti düşünülür.