Teatr Azərbaycanda sovet quruluşunun siyasi və ictimai-sosial ideyalarını təbliğ etmək məqsədilə Xalq Komissarları Şurasının qərarı ilə yaradılıb. Əvvəlcə 16 nəfərdən ibarət komissiya müəyyən edilib. Münsiflər heyəti Akademik Milli Dram Teatrının aktyor truppasından Mirzağa Əliyevi, Hacıağa Abbasovu, Əhməd Qəmərlini, Mirmahmud Kazımovskini, Rüstəm Kazımovu, Sidqi Ruhullanı (rejissor kimi) və başqa aktyorları təzə kollektivə dəvət edib. Teatr açılış üçün birpərdəli "Çərxi-fələk" (Süleyman Sani Axundov), "Sabotajçılar" (Məmməd Səid Ordubadi), "Yazıya pozu yoxdur" (Abdulla Şaiq) pyeslərinitamaşaya hazırlayıb. İlk tamaşa 1921-ci il noyabrın 13-də, hazırkı Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrının binasında göstərilib. Tamaşaların arasında konferansye funksiyasını icra edən Mirzağa Əliyev və Hacıağa Abbasov satirik kupletlər və ictimai-sosial mahiyyəti məişət mövzulu meyxanalar söyləyiblər. Üç il teatr həmin prinsiplə tamaşalar göstərib. Bu məqsədlə teatr Əliağa Vahid, Məmməd Səid Ordubadi, Cəfər Cabbarlı və satirik şeirlər yazan digər müəlliflərlə sıx yaradıcılıq əlaqəsi yaradıb.

Teatr ictimaiyyəti arasında, ayrı-ayrı mətbuat səhifələrində yeni kollektivin adı "Hökumət Türk Tənqid və Təbliğ Teatrosu", "Tənqid və Təbliğ Teatrı", "Satiragit" kimi də deyilib. Hətta aparıcı aktyorlar Mirzağa və Hacıağanın şərəfinə "Hacımirzə" teatrı da adlanıb. Tənqid və Təbliğ Teatrının çağırış mahnısı olub. Hər gün pərdə "Satiragit ayinədir açmağa xalqın gözünü, görəcəkdir baxsa bu ayinədə hər kəs özünü" misraları ilə başlayan mahnının təranələri altında açılıb. Həmin çağırış-leytınotivin sözlərini Əliağa Vahid yazıb.

1922 - 1925-ci illərdə yüzdən çox səhnə əsəri hazırlayan teatrın oynadığı səhnə əsərləri arasında Abbas Səhhətin "Tağı və Nağı", Səməd Mənsurun "Aktyor", "Dərviş", "Cinayət", Hacıağa Abbasovun "Ağa Məhəmməd Şah Qacar Qarabağda və yaxud Molla Pənah Vaqif", "Sabirin məhkəməsi", "Rur macərası", "İnqilab şərarələri", Mirzağa Əliyevin "Vəzirin gözləri", "Vaqonda", "Qısqanclıq", "Məşədi evlənir", Əhməd Qəmərlinin "Toy", "Arşın mah", "Uşaq duası", Süleyman Sani Axundovun "Şahsənəm və Gülpəri", "İki yol", "Şeytan", "Mərc", Cəlil Məmmədquluzadənin "Kamança", "Konsulun arvadı", Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin "Məşədi Qulam", "Qırmızı qarı", "Vaveyla", Mürşüd (Balaqardaş) Səttaroğlunun "Dəmiryol qurdları", Məmməd Səid Ordubadinin "İşsizlər", "Şamaxı-vağzal", Hacıbaba Nəzərlinin "Cənnət", Mirmahmud Kazımovskinin "Molla Cəbi", Məmmədsadıq Əfəndiyevin "Parisdə Məşədi İbadın toyu", Seyid Hüseynin "Savab", təbdil olunmuş "Qırmızı xoruz", "Dərə xəlvət, tülkü bəy", "Qırıq ayna" dramlarının tamaşaları repertuarın əsasını təşkil edib.

Oynanılan tamaşalara səhnə quruluşlarını David Qutman, Sidqi Ruhulla, Ələkbər Süheyli, Yevgeni Muromski veriblər. Əzim Əzimzadə səhnə tərtibatı ilə bağlı ilk illər teatrda rəssam işləyib.

1925-ci ilin ikinci yarısında yeni teatr mövsümünə başlayan kollektivin adı afişalarda belə yazılıb: Türk İşçi və Kəndli Teatrı. Teatr bu adla iki il çalışıb. Təbii ki, dəyişən təkcə teatrın adı yox, həm də ictimai-siyasi platformasının məzmun və mahiyyəti olub. Teatr Bakının kəndlərində fəaliyyətini genişləndirib və respublikanın rayonlarına qastrollara çıxıb. Bununla əlaqədar olaraq yeni repertuar siyasəti qurmağa başlayıb. Sənət ocağının nəzdində "Satira teatrı" təşkil edilib və onun repertuarı Tənqid və Təbliğ Teatrının oynadığı satirik pyeslər və o xarakterli satirik məsxərələr əsasında qurulub. Türk İşçi və kəndli Teatrının ikiillik repertuarında tərcümə və təbdil (bəzən iqtibas) əsərləri üstünlük təşkil edib. Bu baxımdan Luis Sinkierin romanı üzrə işlənmiş "Yüz faiz", Aleksey Tolstoyun "Romanovlar sülaləsinin son günləri" (Pavel Şeqolyovun səhnələşdirməsində), Vasili Şkvarkinin "Casus" ("Dıqayevin işi"), Viktor Marqaretin "Fahişə", Boris Romaşovun "Puç kömbə", Yurinin "Şöhrət silahları", Vladimir Bill-Beloserkovskinin "Tufan", Nikolay Lernerin "Birinci Nikolay" ("Dekabristlər" adı ilə), Aleksandr Ostrovskinin "Gəlir yeri" pyeslərinin tamaşaları teatrın repertuarında əsas yer tutub.

İdeoloji təbliğata aludəçilik teatrı müəyyən məqamlarda ciddi yaradıcılıq axtarışlarından uzaqlaşdırırdı. Bununla belə, gənc kollektiv Cəlil Məmmədquluzadənin "Ölülər", "Anamın kitabı", Mirzə Fətəli Axundzadənin "Müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah", Mirzə Sadıqovun "Üç il" əsərləri ilə özünün üslub, forma və janr axtarışlarımn dairəsmi genişləndirməyə çalışırdı

Teatr özünün daha parlaq və daha mürəkkəb yaradıcılıq məramnaməsini, estetik ifadə vasitələrini, poetika göstəricilərinin başlıca məziyyətlərini parlaq şəkildə Türk İşçi Teatrı (Bakı Türk İşçi Teatrosu) adlandığı dövrdə göstərib. Həmin illərdə teatrda Aleksandr İvanov, Rza Darablı, İsmayıl Hüseynov, Arseni Ridel, Daniyal Vəkilov, Kələntər, Həbib İsmayılov kimi rejissorlar müxtəlif janrlarda əsasən uğurlu, həm də uğursuz tamaşa hazırlayıblar. Gənc sənətkarlardan rəssam Rüstəm Mustafayev milli səhnəqrafiyamızın inkişafında, bəstəkar Asəf Zeynalh tamaşaya musiqi tərtibatının verilməsi ənənəsinin yaranmasında möhtəşəm sənət nümunələri yaradıblar.

Beş il ərzində İşçi Teatrının repertuarında tərcümə əsərlərindən Boris Lavernyovun "Üsyan", Pavel Romanovun "Zəlzələ", Yucin O'Nilin "Çinarlar altında məhəbbət" ("Qarağaclar altında məhəbbət"), Biçer Stounun "Tom dayının koması", Viktor Hüqonun "Paris Notrdam kilsəsi" ("Müqəddəs Məryəm məbədi"), Vladimir kirşonun "Qızıl trenlər", "Kü1əklər şəhəri", Fyodor Pavlovun "Çin tanrısı" ("Tunc büt"), Jan Batist Molyerin "Cancur Səməd" ("Məcburi kəbin"), "Mıqqı Kərim" ("Vasvası xəstə"), Əbdülhəq Hamidin "Hind qızı", Sergey Palivanovun "İşarə", Anatoli Qlebovun "İnqa" ("İncə" adı ilə), Aleksandr Şirvanzadənin "Morqanın qohumu", Yuri Yankovskinin "Qəzəb", Nikolay Poqodinin "Balta haqqında poema" pyeslərinin tamaşaları mühüm yer tutublar. Milli dramaturgiya nümunələrindən Cəfər Cabbarlının "Sevil" (ilk tamaşası 11 fevral 1931-ci ildə oynanılıb), Hacıbaba Nəzərlinin və Süleyman Rüstəmin "Yanğın", Süleyman Rüstəmin "Qana qan", Hacıbaba Nəzərlinin "Yollar", Əbdübağı Fövzinin "Gizli əl", Seyid Hüseynin "Kölgə" pyesləri, təzə quruluşlarda "Müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah" komediyası, "Anamın kitabı" dramı tamaşaya hazırlanıb. Teatrın "Paris Notrdam kilsəsi", "Anamın kitabı", "Hind qızı", "Cancur Səməd", "Müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah", "Sevil" tamaşaları sənət ocağının tarixində aktyor ifaları baxımından xüsusi yer tutur. "Sevil"i tamaşaya David Qutman və Daniyal Vəkilov hazırlamışdılar. Əsas rolları Milli Dram Teatrından dəvət olunmuş Ülvi Rəcəb (Balaş) və Mərziyə Davudova (Sevil) oynayıblar. Ağasadıq Gəraybəyli və Fatma Qədri onlara dublyor verilib. "Hind qızı"nda Kazım Ziya (Rayçaran), Fatma Qədri (Süruci), "Cancur Səməd"də İsmayıl Talıblı (Abbasəli), Ağahüseyn Cavadov (Səlim), "Paris Notrdam kilsəsi"ndə Fatma Qədri (Esıneralda), İsmayıl Talıblı (Qvazimoda), "Anamın kitabı"nda Ağasadıq Gəraybəyli (Rüstəm bəy), Natalya Lizma (Zəhra bəyim ana), Kazım Ziya (Səməd Vahid), "Müsyö Jordan"da Əmir Dadaşlı (Müsyö Jordan), Əhməd Səfayi (Qulaməli) yüksək sənət nailiyyətləri qazanıblar. Fəaliyyət dövründə teatr Tiflisdə və İrəvanda uzunmüddətli qastrol səfərlərində olub. MDTnm aktyorları Möhsün Sənani, Abbasmirzə Şərifzadə teatrın müxtəlif tamaşalarında iştirak ediblər.

1931-ci il aprel ayının 18-də və 19-da Bakı Türk İşçi teatrının 10 illiyi Opera və Balet Teatrının binasında qeyd edilib. Təntənədə "Qana qan" tamaşası göstərilib. Kollektivin aktyorları Ağahüseyn Cavadova və Rüstəm Kazımova Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti fəxri adı verilib. 1932-ci il dekabr ayının 28-də Bakı Türk İşçi Teatrının Gəncə şəhərinə köçürülməsi barədə mətbuatda hökümətin qərarı çap olunub. Bu qərar Bakı teatr mühitinə ağır zərbə vurdu. 1933-cü il yanvar ayının 4-də və 5-də kollektiv bütün yaradıcı və texniki heyətlə Gəncəyə köçüb. Burada Cəfər Cabbarlı adına Dövlət Dram teatrı adı ilə bu gün də fəaliyyət göstərir.

İşçi Teatrı Gəncəyə köçürüləndə onun truppasında Kazım Ziya, Fatma Qədri, Məxfurə Yermakolova, Əjdər Sultanov, Ağahüseyn Cavadov, İsmayıl Talıblı, Ələkbər Seyfi, Mustafa Sərkarlı, Rüstəm Kazımov, Ələsgər Ələkbərov, Ağasadıq Gəraybəyli, Əhməd Səfayi, Əhməd Salahlı, Əmir Dadaşlı, Sadıq Həsənzadə (Həsənqara), İbrahim Hüseynov (Şünasi), Rəmziyyə Veysəlova, İsmayıl Əfəndiyev kimi şöhrətli və təcrübəli aktyorlar, istedadlı gənclər vardı. Azərbaycan səhnə sənətinin fəxri və qüdrətli rejissorlarından sayılan Ədil İsgəndərovun, Mehdi Məmmədovun, şöhrətli aktrisalar Əzizə Məmmədovanın, Sona Hacryevanın sənət yollarının ilk illəri bu kollektivlə bağlıdır. Üç adla fəaliyyət göstərmiş teatr milli səhnə sənətimizin inkişafında müəyyən faydalı yaradıcılıq nailiyyətləri qazana bilib.

Baş rejissor Abbasmirzə Şərifzadə idi.