Erciyes Universiteti

BDU

Bakı Dövlət Universiteti 1919-cu il sentyabr ayının 1-də Azərbaycan Xalq Cüm­huriyyətinin parlamenti tərəfindən təsis edilmişdir. Ümummilli lider Heydər Əliyev BDU-nun yaradılması kimi mühüm tarixi hadisəyə olduqca obyektiv qiymət verərək demişdir ki, əsrin əvvəlindən bu günə kimi Azərbaycan elminə çıraq tutan universitetimizin yaradılması xalqımızın tarixində ən əlamətdar hadisələrdən biridir. Tarixi haqsızlıq ucbatından uzun müddət müstəqilliyini və dövlətçiliyini itirməyə məcbur olmuş Azərbaycan xalqı milli təhsil sistemini və mənəvi tərbiyə formalarını yaratmaq imkanlarından da məhrum edilmişdi. Yalnız 1918-ci ildə müstəqillik qazanaraq Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini elan edən xalqımız neçə yüz illərdən sonra milli və ictimai tərəqqidə elmin, təhsilin rolunu qiymətləndirmək imkanı qazandı.

Bolşeviklərin və ermənilərin yaratdığı daxili qarışıqlığa və iqtisadi vəziyyətin ağır olmasına baxmayaraq, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti milli mədəniyyətin, təhsilin, ədəbiyyatın və incəsənətin inkişafına xüsusi önəm vermiş, bu ümdə məsələlərə xü­susi qayğı ilə yanaşmışdır. Bu qayğı demokratik ziyalılarımızın uzun illərdən bəri apardığı gərgin mübarizənin həyati təzahürü idi. Azərbaycan milli hökuməti yarandığı ilk günlərdən həlli mühüm olan bir sıra iqtisadi və siyasi problemlərlə üzləşsə də, xalqın maariflənməsi üçün çox ciddi addımlar atmış, bütün məktəblərdə təhsilin icbari olması və ana dilində aparılması sahəsində konkret tədbirlər həyata keçirmişdir. Bu tədbirlərin içərisində bütün müsəlman Şərqində ilk Avropa tipli ali məktəb kimi fəaliyyətə başlayan, hazırda Azərbaycan Respublikasının aparıcı ali təhsil müəssisəsi olan Bakı Dövlət Universitetinin yaradılması xüsusi yer tutur. Şərq dünyasına respublika məfkurəsini və demokratik idarə üsulunu gətirən Azərbaycan xalqının və dövlətinin həyata keçirdiyi nəhəng tarixi hadisələrdən biri, şübhəsiz, BDU-nun yaradılması olmuşdur. Dövrün ağır və mürəkkəb beynəlxalq şərtlərinə, xarici təhdidlərə, kəskin maliyyə və kadr çatışmazlığına baxmayaraq, milli hökumət ölkədə təhsil və mədəniyyətin inkişafına xüsusi diqqət yetirir, ciddi tədbirlər həyata keçirirdi. Bunun da səbəbini Cümhuriyyət xadimlərinin, demək olar ki, hamısının bir nəfər kimi bu taleyüklü işdə maraqlı olması ilə izah etmək olar. İyirmi üç aylıq fəaliyyətlərinin on ayı ərzində bu dövlət xadimləri gərgin mübahisə və müzakirələrdən sonra həyatlarının bəlkə də ən böyük arzusunu – müstəqil dövlətin müstəqil ali təhsil ocağını – Bakı Dövlət Universitetini yaratmağa nail olmuşdular. Əlbəttə, o dövrdəuniversitetin yaradılması ideyasının meydana çıxmasını şərtləndirən bir sıra amillər mövcud idi. Hərşeydən əvvəl, azərbaycanlıların maariflənməsini və təhsilinin inkişafını düşünən qabaqcıl ziyalıların,ictimai xadimlərin başlıca arzularından biri universitet açmaq olmuşdu. Lakin bu ideyanı əvvəlkidövrlərdə gerçəkləşdirmək üçün şərait və imkan mövcud deyildi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətininyaradılması isə bu sahədə bir ümid çırağı yandırdı. Dövrün ağır və mürəkkəb beynəlxalq şərtlərinə,xarici təhdidlərə, kəskin maliyyə və kadr çatışmazlığına baxmayaraq, milli hökumət ölkədə təhsil vəmədəniyyətin inkişafına xüsusi diqqət yetirir, ciddi tədbirlər həyata keçirirdi.

Sonrakı hadisələri V.İ.Razumovski belə xatırlayırdı: «İşimiz qurtarana yaxın QafqazZaqafqaziya Respublikası kimi Rusiyadan ayrıldı və gürcülərdən, ermənilərdən vətürklərdən ibarət qarışıq hökumət təşkil edildi. Xalq maarif naziri bakılı Fətəli xanXoyski idi. Biz Tiflisdə rus universitetinin təşkili üçün apardığımız işdən istifadəetməyi həmin hökumətə təklif etdik. Nazir bizi dinlədi, Qafqazda rus universitetinintəsis edilməsinə rəğbətini bildirdi, lakin əlavə edib dedi: «Bəs niyə Tiflisdə? TiflisdəPolitexnikum var, indi də gürcü universiteti?.. Bəlkə universiteti Bakıda açmaq dahadüzgün olardı?» O, bizim məlumat məktublarımızı nəzərdən keçirmək üçün götürdü və bizimməqsədimiz barədə Nazirlər Şurasına məlumat verəcəyini vəd etdi». Təəssüf ki, o dövrdə yaranmışdaxili və xarici vəziyyətlə bağlı Zaqafqaziya hökuməti bu məsələyə baxmağa imkan tapmadı. 1918-ciil mayın 26-da Zaqafqaziya Seyminin öz fəaliyyətini dayandırması nəticəsində üç müstəqilrespublika – Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan respublikaları yaradıldı. Tiflisdə fəaliyyətgöstərən Ali qadın kursları 1918-ci ilin iyulunda üç fakültədən – təbiət, tarix-filologiya və tibbfakültələrindən ibarət olan Zaqafqaziya Universitetinə çevrildi. Professor V.İ.Razumovski tədrisinrus dilində aparıldığı bu universitetin rektoru vəzifəsinə seçildi. Lakin yarandığı ilk gündən buuniversitet respublikalar arasında siyasi ziddiyyətlərlə və böyük maliyyə çətinlikləri ilə rastlaşırdı.Ermənistan hökuməti universitetə bir qəpik də pul vermirdi, Gürcüstan hökuməti isə onu gürcüuniversiteti üçün rəqib sayırdı. Elə bu səbəblərdən onun Tiflisdə fəaliyyət göstərməsi mümkünolmayacaqdı. Nəticədə, universitetin rəhbərliyi sonrakı illərdə Yekaterindorf, İrəvan və ya Bakıdafəaliyyət göstərə bilməsi üçün danışıqlara başlayır. Belə bir vaxtda Fətəli xan Xoyskinin başçılıqetdiyi Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti Bakı şəhərində universitetin açılmasına böyükəhəmiyyət verirdi. Maarif və dini işlər naziri olan Nəsib bəy Yusifbəyli də bu işi reallaşdırmaq üçünbütün bilik və bacarığını sərf edirdi. Azərbaycan hökuməti millətin taleyində ali təhsilin rolunudüzgün qiymətləndirərək, ictimai, siyasi və mədəni tələbatı nəzərə alaraq, universitetin məhz Bakıdaaçılması üçün əməli fəaliyyətə başlayır. Bu dövrdə Azərbaycanın Həsən bəy Zərdabi, Nəcəf bəyVəzirov, Cəlil Məmmədquluzadə, Firudin bəy Köçərli, Həbib bəy Mahmudbəyov, Abbas Səhhət,Nəriman Nərimanov, Sultan Məcid Qənizadə, Üzeyir Hacıbəyli kimi mütərəqqi ziyalıları və ictimaixadimləri öz qabaqcıl ideyalarını ali məktəblə bağlayırdılar. Ölkənin intellektual potensialı və iqtisadigücü də universitetin fəaliyyətə başlamasına imkan verirdi.

1927-ci ildə Azərbaycan K(b)P MK-nın göstərişinə müvafiq olaraq Azərbaycan Dövlət Universitetinin idarə heyətinin və Respublika Xalq maarif Komissarlığı dövlət elmi şurasının qərarına əsasən universitetin şərqşünaslıq fakültəsinin tərkibində hüquq şöbəsi təşkil edildilmişdir.1928-ci ildə hüquq söbəsi mustəqil hüquq fakültəsinə çevrilmişdir. 

Tələbə kontingenti. Hüquq fakültəsi fəaliyyət göstərdiyi müddət ərzində onu on minlərlə artıq məzun bitirmişdir.

Səhayət etmək

Muzeyləri gəzmək

1. ↑