Aşıq Kamil Zülfüqarov Şamil oğlu - ( 1 may 1929 Salyan,Salyan rayonu, Boranıkənd - 13 dekabr 2004 Salyan) –Azərbaycan ustad aşığı, Salyan rayon mədəniyyət evi “"Aşıqlar" ansamblının bədii rəhbəri, "Kür" aşıqlar ansamblının bədii rəhbəri, Azərbaycan Gənclərinin III Ümumrespublika Festivalının laureatı(1962), Azərbaycan Aşıqlarının IV Qurultayının nümayəndəsi (1984), Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin üzvü (1978), el sənətkarı.
Həyatı
Kamil Zülfüqarov 1 may 1929-cu ildə Salyan rayonu Boranıkənd kəndində kasıb ailədə anadan olub. Atası Şamil Şahmar oğlu sadə kolxozçu olmuşdur. Anası Muxlisə sadə ev qadını idi. Kamil azyaşlı olsa da 1944-cü ildən kolxozçu kimi çalışmağa başlayır. 1946-cı ildə Şorsulu kənd orta məktəbini bitirmişdir. Atası onu həkim görmək istəyirdi, lakin Kamil balaca yaşlarından bütün varlığı ilə bu sənəti sevirdi. O, özü üçün tar düzəltmişdi və tez-tez onu çalmağa, sirlərini öyrənməyə can atırdı. Atası bunu görəndə sazı sındırıb atardı. Atasının qorxusundan əmisigildə oturub gizlin-gizlin çalırdı. Yeniyetməlik dövründən atası ilə birgə kolxozda çalışır və ailələrinə köməklik göstərirdi. Böyük Vətən müharibəsinin başlanması ilə əlaqədar atası da cəbhəyə yola düşür. Ailənin bütün ağırlığı azyaşlı Kamilin üzərinə düşür. O, kənddəki mədəniyyət evində çalışır, aşıq sənətilə məşğul olaraq ailəsini saxlayır. Tezliklə onun şöhrəti qonşu kəndlərə də yayılır. Kənddə, eləcə də qonşuluqlardakı bütün toy məclislərində iştirak edir. 1952-ci ildə Məssurə Soltan qızı ilə ailə qurur. 1955-ci ildə Salyan rayonua köçür və mədəniyyət evində çalışmağa başlayır. Bundan sonra onun şöhrəti kənd çərçivəsindən çıxaraq, yaxın rayonlara, hətta Bakı şəhərinə də gedib çıxır. Atası müharibədən qayıdıb gələndə oğlunun şöhrətini görüb onu onu bağrına basır və ona uğurlu yol arzulayır. Bundan sonra onun aşıqlıq fəaliyyəti sürətlə yüksəlir və daha çox tanınmağa başlayır. O, qəzet və elm jurnallarına daimi abunə idi. Bakıda olan bütün konsert və teatrları izləməyə gedirdi. Salyan rayonuna qastrol səfərinə gəlmiş bir çox tanınmış incəsənət və elm xadimləri onun evinin qonağı olub.
Aşıq Kamilin yaxın dostları Ağacavad Əlizadə, Əliağa Kürçaylı, Xəlil Rza Ulutürk, Cahangir Qəhrəmanov, Seyfəddin Qəniyev və general Xəlil Xəlilov kimi dəyərli şəxsiyyətlər olmuşdur. Salyan məsçidinin axundu və qazisi Hacı Salman Babazadə Aşıq Kamilin bacısı Rəna xanımın həyat yoldaşı olmuşdur.
Yaradıcılığı
Şirvan aşıq məktəbinin nümayəndələrindən olan uşaqlıqdan tara, saz və aşıq sənətinə böyük marağı olan Kamil heç bir musiqi təhsili almamışdır. O, sənətə kənd mədəniyyət klubunda tar çalmaqla başlamışdır. Tarda ifa etməyi də ona heç kim öyrətməyib, bu onun özünəməxsus istedadı olur. Aşıq sənətin dərin sirlərini isə öz qohumu qarmonçu Qəmbərdən öyrənir. 1946-cı ildən başlayaraq (17 yaş) o, artıq sərbəst aşıq kimi fəaliyyət göstərir və el arasında tanınırdı. 1947-ci ildə Salyan Rayon mədəniyyət şöbəsinin mədəni-çadırının kütləvi işçisi kimi çalışmağa başlayır. Aşıq Kamil 1951-ci ildən (22 yaş) etibarən keçirilən Respublika baxış müsabiqələrində uğurlu iştirak edərək çoxsaylı I dərəcəli mükafatlar və fəxri fərmanlar almışdır. Salyan rayon mədəniyyət evinin aşıqlar ansamblının üzvü, mədəniyyət evi fəaliyyət kollektivinin üzvü olmuşdur. Aşıqlar ansamblının tərkibində onun çoxlu uğurları olmuşdur. 1952-ci ildən etibarən Mədəni çadırlarda kütləvi işçi kimi çalışmışdır. Dəfələrlə Moskvadakı Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisi (XTNS) iştirak edərək Azərbaycanı təmsil etmişdir. Rusiyanın digər şəhərlərində, Qazaxıstanda və s. ölkələrdə həm dövlət konsertlərində, həm də el məclislərin də iştirak etmişdir. 1951-ci ildən Azərbaycanın mərkəzi qəzetlərində və yerli qəzetlərdə Aşıq Kamilin 110-dan çox şeiri çap olunmuşdur. Aşıq Kamil Zülfüqarov ustad aşıqların bədii irsinə bacarıqla yiyələndiyi kimi, şairlərimizin xalq yaradıcılığı ruhunda yazmış olduqları şerlerə də gözəl saz havaları qoşmuşdur. Onun vətən, partiya, sülh, azadlıq, məhəbbət, zəhmət mövzuları və zəhmətkeşlər haqqında çoxlu şer və mahnıları vardır. Salyan aşıqlar ansamblının üzvləri ilə birgə o, Bakı, Sumqayıt və Gəncə şəhərlərində, habelə respublikamızın bir sıra kənd və rayonlarında konsert proqramı ilə çıxış etmişdir.
1958-1970-ci illərdə dəfələrlə M. Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Akademik Filarmoniyasında “Aşıqlar gecəsi”, “Salyan aşıqlarının konserti” konsert poroqramında sənət yoldaşları Aşıq Pənah Pənahov, Aşıq Bəylər Qədirov, Qurban Sadıqov, Sahib Rəhimov, Valeh Quliyev və s. ilə birlikdə çıxış etmişdir.
1962-ci il 27 iyulda Azərbaycan Gənclərinin III Ümumrespublika Festivalının laureatı olmuşdur. Aşıq Kamil 1972-ci ildə Azərbaycan aşıq poeziyasının inkişafında xüsusi xidmətlərinə, aşıq poeziyasında qazandığı uğurlara, habelə Azərbaycan aşıq poeziyasının inkişafında, tanıdılmasında xüsusi xidmətlərə görə layiq görülüb. 1978-ci il 21 sentyabrdan Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin üzvüdür. 1980-ci ildən ictimai əsaslarla Salyan Rayon Aşıqlar Ansamblının bədii rəhbəri təyin edilmişdir. Rayonda fəaliyyət göstərən "Dastan" aşıqlar klubunun ilk rəhbəri olmuşdur. Aşıqların II Respublika baxışında müvəffəqiyyətli çıxışına görə Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı MK-nın fəxri fərmanına və həmçinin laureat medalına layiq görülmüşdür. Azərbaycan Aşıqlar Birliyi medalına layiq görülmüşdür. (ili bilinmir 89-cu ildən əvvəl olub) 1984-cü ildə Aşıqların IV qurultayında iştirak edən aşıq Kamil Zülfüqarov fəxri fərmanla mükafatlandırılmışdır. 1984-cü ildə Kamilin 21 yaşlı qızı Təranənin rəhmətə getməyi ona ağır təsir etmiş və sənətə 2 il ara vermişdir. Sonradan isə dostlarının təkidi ilə ancaq dövlət tədbirlərində çıxış etməyə razılaşmışdır. 1986-cı ildə Bakıda Sahil bağıında “Salyan günləri” festivalında Aşıq Kamil sənət yoldaşları birlikdə iştirak edərək Salyan rayonunu təmsil etmişdir. Dəfələrlə mart ayında Bakıda dövlət səviyyəsində keçirilən Novruz Bayramı tədbirində öz ansamblı ilə ölkə rəhbərinin qarşısında çıxış etmişdir.
Aşıq Kamil Zülfüqarov haqqında qəzet və jurnallarda çoxsaylı məqalələr dərc olunmuşdur. 1993-cü il 10 iyunda 'Sazım mənim" adlı şerlər kitabını çap etdirmişdir. Kitabda onun yazmış olduğu müxtəlif şerlər toplanmışdır. 1996-cı il 24 dekabrda tanınmış el sənətkarı aşıq Kamil Zülfüqarovun səhnə fəaliyyətinin 50 illiyi Salyan rayonu mədəniyyət evində təntənəli şəkildə qeyd edilmişdir. Aşığın 19-cü ildə kompakt kasseti satışa buraxılıb. Əliağa Kürçaylının “Turac” şerinə mahnı bəstələmişdir. Aşıq Kamil Heydər Əliyevə çox böyük rəğbət bəsləmiş, ona “Təki, Heydər sağolsun!”, “Səni bizim üçün göndərib Allah” (1997-ci il Fəryad (qəzet)) adlı şerlərini yazmışdır. Aşıq Ağababa, məşhur qarmon ifaçısı Aslan İlyasov və s. kimi bir çox tanınmış şəxslərin el arasında tanınmasına ilk böyük dəstək verən məhz Aşıq Kamildir. Aslan İlyasovun anası Səkinə xanım aşığın evinə gələrək ondan yeniyetmə yaşda olan Aslanı məclislərə aparıb onu tanıtmağı və irəli çəkməyini xahiş edir. Aşıq Kamil Aslanı illərlə məclislərə aparıb el arasında onu qarmonçu kimi tanıdır.
Sənətkarlığı yüksək qiymətləndirilən Aşıq Kamil Zülfüqarov müxtəlif illərdə döş nişanı və medallarla təltif olunmuşdur. AzTV Azərbaycan Televiziyasının “Qızıl Fond”-unda sözləri və musiqisi Aşıq Kamilə məxsus 10 mahnı saxlanılır. AZTV-nin Radio verlişləri redaksiyasının Qızıl fondunda Aşıq Kamilə məxsus 10 el havaları saxlanılır. Musiqiçinin Azərbaycan Dövlət Televeziya və Radiosunun videoteka və fonotekasında ifa etdiyi 10-a yaxın musiqinin lentyazıları saxlanılır. Onun 20-yə yaxın bəstələdiyi mahnılar vardır. Aşıq Kamil 7 dekabr 2004-cü ildə beyinə qan sızması nəticəsində vəfat etmişdir.
Kitabı
“Sazım mənim” şerlər kitabı 1993-cü il 10 iyun Gündoğar mətbəəsi, Neftçala
Təltif və mükafatları
- "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı (29 may 1947)
- "1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 20 illiyi" yubiley medalı (1965)
- "Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi münasibətilə" yubiley medalı (1970)
- (1972)
- "1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 30 illiyi" yubiley medalı (1975)
- "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 40 illiyi" yubiley medalı (6 may 1985 )
- Azərbaycan LKGİ mükafatı (1986)
- "Əmək veteranı" medalı (1986)
- (1 may 1995)
- "1941-1945-ci illər müharibəsi veteranı" nişanı (2000)
Üzvlükləri
Mənbə
- İbrahim Hüseynov “Unutsaq unudularıq IV” Bakı, 2006, (səh. 218)
İstinadlar
- Sahib Sailov “Muğanın övladları” Bakı, 1995, (səh.143)
- Aşıq Əhməd Rüstəmov "İtən sazım" Bakı, 1995, (səh.142)
- Əlihəsən Şirvanlı “Könül harayıdır Kürün töhfəsi” Salyan, 2000, (səh. 80)
- Sahib Məhərrəmoğlu “Şəhidlərin mehrabına” Bakı, 2000, (səh. 51)
- Seyfəddin Qəniyev “Adım Aşıq Şakir, mahalım Şirvan” Bakı, 2001, (səh. 80)
- Fərman Əlibəyli “Elin oğlu – eloğlum” Bakı, 2003, (səh. 106)
- İbrahim Hüseynov “Unutsaq unudularıq IV” Bakı, 2006, (səh. 218)
- Ağacavad Əlizadə "Sovet kəndi" qəzeti, Kəndimizin istedadları Bakı, 24 may 1984 (səh. 4)
- Mədəni maarif işi jurnalı (70) 1985 "Aşıq xalqı tərənnüm edir" Ə.Əlizadə