İstanbul erməniləri - Haqqinda Melumat

İstanbul erməniləri
Ümumi sayı
	50,000-70,000
Dili
	Türkcə (çoxluq), Qərbi erməni dili (azlıq)
Dini
	Erməni Həvari kilsəsi (Konstantinopol Erməni Yeparxiyası), Erməni Katolik Kilsəsi, və

İstanbul erməniləri (erm. Պոլսահայեր; türk. İstanbul Ermenileri) Türkiyədə yaşan etnik erməni icmasının əsas hissəsini təşkil edən, İstanbul şəhərinin müxtəlif bölgə və səmtlərində yaşayan etnik ermənilər. İstanbul ermənilər tərəfindən tez-tez Bolis (erm. Պոլիս) adlandırılır ki, bu da şəhərin tarixi adı olan Konstantinopolun sonluğu ilə uyğunluq təşkil edir.

türk erməni icmasının əsas hissəsidir və tarixən Türkiyənin İstanbul şəhərinin ən böyük etnik azlıqlarından biridir. İstanbulun etnik müxtəlifliyi ilə bağlı aparılmış hesablamalara görə şəhərdə 50.000, 60.000 və ya 70.000 min civarında etnik erməni yaşamaqdadır. İstanbul erməniləri İstanbulun və ümumilikdə Türkiyənin ən böyük qeyri-müsəlman etnik azlığını təşkil etməkdədirlər. Şəhər ermənilər min ildən çoxdur öz tarixi vətənlərində yaşadıqları üçün erməni diasporasının bir parcası olaraq qəbul edilmirlər.

İstanbul erməniləri deyildikdən adətən şəhərdə öz evi olan və əsrlərdir burada yaşayan, işləyən və Türkiyə vətəndaşı olan etnik ermənilər nəzərdə tutulur. 1991-ci ildən etibarən Ermənistanın müstəqillik qazanmasından sonra Ermənistanda yaranmış sosial problemlərə görə çox sayda etnik erməni işləmək və daha yaxşı güzəran qurmaq məqsədilə İstanbula gəlmiş və burada işləməyə başlamışdır.

Şəhərə sonradan gələn və burada məskunlaşan Ermənistan vətəndaşı olan ermənilər sözügedən icmaya qoşulsalar da adətən ənənəvi İstanbul ermənilərindən sayılmır. İstanbul ermənilərini şəhərə 1991-ci ildə gələnlərdən fərqləndirən əsas xüsusiyyət Türkiyə vətəndaşı olmaqlarıdır.

Tarixi

Təhsil müəssisələri

Xəstəxana və digər qurumlar

İstanbulda erməni mətbuatı

Tanınmış istanbul erməniləri

Memar Sinan — Osmanlı imperiyasının ən tanınış memarlarından biri.
Qalust Gülbənkiyan — erməni əsilli Böyük Britaniya iş adamı, filantropist və neft maqnatı.
Komitas — bəstəkar, musiqişünas və xor rəhbəri.
Ervand Otyan — erməni əsilli Osmanlı jurnalisti, satirikçisi.
Petros Duryan — erməni əsilli Osmanlı şairi.
Daniel Varujan — Osmanlı ermənilərindən olan şair və pedaqoq.
Kənan Pars — erməni əsilli aktyor.
Nubar Terziyan — erməni əsilli aktyor.
Kirkor Zohrab — Osmanlı erməni yazıçısı, akademik, siyasətçi və hüquqşünas.
Hrant Dink — erməni əsilli Türkiyəli jurnalist, Aqos qəzetinin baş redaktoru.
Aqop Dilaçar — Türk dili üzrə mütəxəssis, dilçi, Türk dili əlaqəli apardığı araşdırmalara görə Mustafa Kamal Atatürk ona Dilaçar soyadını vermişdir
Ara Gülər — erməni əsilli fotoqraf, foto müxbiri və yazıçı.
Daron Əcəmoğlu — erməni əsilli türk alimi, professor.
Etyen Mahçupyan — erməni əsilli Türkiyə jurnalisti, Türkiyənin sabiq baş naziri Əhməd Davudoğlunun baş məsləhətçisi.
— erməni əsilli yazıçı, tənqidçi.

Statistika

İllərə görə İstanbulda ermənilər
İl	Cəmi	Ermənilər	Faiz
1478	100,000–120,000	5,000–6,000	~5%
1844	891,000	160,000–222,000	18–25%
1880s		250,000
1885	873,565	156,861	18%
1913	1,125,000	163,670	15%
2011	13,483,052	50,000–70,000	0.4–0.5%
2021	15,840,900	50,000–70,000	0.3–0.4%

İstinadlar

Turay, Anna. . Bolsohays: Istanbul Armenians. 6 December 2006 tarixində . İstifadə tarixi: 2007-01-04.
Helix Consulting LLC. . 24 September 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 11 June 2015.
28 iyun 2009 tarixindən Wayback Machine saytında fevral 22, 2009, at the Wayback Machine
AZAD-HYE. . www.azad-hye.net. 2014-07-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-17.
20 may 2011 tarixindən Wayback Machine saytında 2011-05-20 at the Wayback Machine
. armenianow.com. 2017-01-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-17.
14 iyun 2002 tarixindən Wayback Machine saytında iyun 14, 2002, at the Wayback Machine
Herzig, Edmund; Kurkchiyan, Marina, redaktorlar The Armenians: Past and Present in the Making of National Identity. Abingdon, Oxon, Oxford: RoutledgeCurzon. 2005. 133. ISBN 0203004930.
Baronian, Marie-Aude; Besser, Stephan; Jansen, Yolande. . BRILL. 2006-01-01. doi:. ISBN 978-94-012-0380-7. 2022-06-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-29.
Baser, Bahar; Swain, Ashok. . Caucasian Review of International Affairs (ingilis). 2009: 57. 2023-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-29.
. www.tert.am (ingilis). 2023-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-08.
Uras, Umut. . www.aljazeera.com (ingilis). 2023-08-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-07.
Zaryan, Sinan, Armenian Soviet Encyclopedia, p. 385.
Kouymjian, Dickran. "Armenia from the Fall of the Cilician Kingdom (1375) to the Forced Emigration under Shah Abbas (1604)" in The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume II: Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century. Richard G. Hovannisian (ed.). New York: St. Martin's Press, 1997, p. 13. ISBN 0-312-10168-6.
Alboyajian (1937), vol. 2, pp. 1533–34.
"Sinan, an Armenian architect": Chisholm, Hugh. The Encyclopaedia Britannica; A Dictionary of Arts, Sciences, Literature and General Information. 1910, page 426.
The Armenian People from Ancient to Modern Times: Foreign dominion to statehood : the fifteenth century to the twentieth century; Volume 2 of The Armenian People from Ancient to Modern Times, Richard G. Hovannisian, Palgrave Macmillan, 2004. ISBN 978-1-4039-6636-0
↑ Script xətası: "In lang" modulu mövcud deyil. , 2011-10-21 at the Wayback Machine [Around solution of the Armenian question], "Publishing house of Yerevan State University", Yerevan, 1989, pp.87–88
Script xətası: "In lang" modulu mövcud deyil. 2017-06-30 at the Wayback Machine
(PDF). 2021-08-30 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-03-29.
8 iyul 2012 tarixindən Wayback Machine saytında iyul 8, 2012, at the Wayback Machine
↑ Hauer, Neil. . . April 23, 2019. 23 January 2021 tarixində . ...the small Turkish Armenian community in Istanbul — only about 50,000...
↑ . ragmamoul.net (erməni). . 27 April 2017. 12 August 2020 tarixində . Տիկ. Օզինեանէն իմացանք, որ ներկայիս Պոլսոյ մէջ կայ մօտաւորապէս 50-60 հազար հայ:
↑ Mac Cormaic, Ruadhán. . . April 27, 2015. 23 January 2021 tarixində . ...community of about 60,000 Armenians still living in Istanbul.
↑ . france24.com. . 23 October 2020. 23 January 2021 tarixində . Members of roughly 60,000 Armenians based mostly in Istanbul...

[IA-1] Turay, Anna. . Bolsohays: Istanbul Armenians. 6 December 2006 tarixində . İstifadə tarixi: 2007-01-04.

[community-2] Helix Consulting LLC. . 24 September 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 11 June 2015.

[unesco.org-3] 28 iyun 2009 tarixindən Wayback Machine saytında fevral 22, 2009, at the Wayback Machine

[4] AZAD-HYE. . www.azad-hye.net. 2014-07-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-17.

[5] 20 may 2011 tarixindən Wayback Machine saytında 2011-05-20 at the Wayback Machine

[6] . armenianow.com. 2017-01-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-17.

[7] 14 iyun 2002 tarixindən Wayback Machine saytında iyun 14, 2002, at the Wayback Machine

[Herzig_2005-8] Herzig, Edmund; Kurkchiyan, Marina, redaktorlar The Armenians: Past and Present in the Making of National Identity. Abingdon, Oxon, Oxford: RoutledgeCurzon. 2005. 133. ISBN 0203004930.

[9] Baronian, Marie-Aude; Besser, Stephan; Jansen, Yolande. . BRILL. 2006-01-01. doi:. ISBN 978-94-012-0380-7. 2022-06-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-29.

[10] Baser, Bahar; Swain, Ashok. . Caucasian Review of International Affairs (ingilis). 2009: 57. 2023-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-29.

[11] . www.tert.am (ingilis). 2023-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-08.

[12] Uras, Umut. . www.aljazeera.com (ingilis). 2023-08-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-07.

[SAE-13] Zaryan, Sinan, Armenian Soviet Encyclopedia, p. 385.

[14] Kouymjian, Dickran. "Armenia from the Fall of the Cilician Kingdom (1375) to the Forced Emigration under Shah Abbas (1604)" in The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume II: Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century. Richard G. Hovannisian (ed.). New York: St. Martin's Press, 1997, p. 13. ISBN 0-312-10168-6.

[Alboyajian1937-15] Alboyajian (1937), vol. 2, pp. 1533–34.

[16] "Sinan, an Armenian architect": Chisholm, Hugh. The Encyclopaedia Britannica; A Dictionary of Arts, Sciences, Literature and General Information. 1910, page 426.

[17] The Armenian People from Ancient to Modern Times: Foreign dominion to statehood : the fifteenth century to the twentieth century; Volume 2 of The Armenian People from Ancient to Modern Times, Richard G. Hovannisian, Palgrave Macmillan, 2004. ISBN 978-1-4039-6636-0

[adontz-18] Script xətası: "In lang" modulu mövcud deyil. , 2011-10-21 at the Wayback Machine [Around solution of the Armenian question], "Publishing house of Yerevan State University", Yerevan, 1989, pp.87–88

[noravank-19] Script xətası: "In lang" modulu mövcud deyil. 2017-06-30 at the Wayback Machine

[20] (PDF). 2021-08-30 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-03-29.

[tuik.gov-21] 8 iyul 2012 tarixindən Wayback Machine saytında iyul 8, 2012, at the Wayback Machine

[PRI-22] Hauer, Neil. . . April 23, 2019. 23 January 2021 tarixində . ...the small Turkish Armenian community in Istanbul — only about 50,000...

[RAG-23] . ragmamoul.net (erməni). . 27 April 2017. 12 August 2020 tarixində . Տիկ. Օզինեանէն իմացանք, որ ներկայիս Պոլսոյ մէջ կայ մօտաւորապէս 50-60 հազար հայ:

[IT-24] Mac Cormaic, Ruadhán. . . April 27, 2015. 23 January 2021 tarixində . ...community of about 60,000 Armenians still living in Istanbul.

[FR-25] . france24.com. . 23 October 2020. 23 January 2021 tarixində . Members of roughly 60,000 Armenians based mostly in Istanbul...