İsoo Abe (安部 磯雄, Abe İsoo?, 4 fevral 1865, Fukuoka – 10 fevral 1949, Tokio[d]) – Yaponiya xristian sosialisti və pasifisti. Yaponiyada beysbol idmanının inkişafına verdiyi töhfələr səbəbilə " atası" kimi və sosialist fəaliyyətlərinə görə "Yaponiya sosializminin atası" kimi tanınır.
| İsoo Abe | |
|---|---|
| yap. 安部磯雄 | |
 | |
| Doğum tarixi | 4 fevral 1865 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 10 fevral 1949(84 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | universitet müəllimi[d], sosioloq, siyasətçi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlk illəri
1865-ci ildə Yaponiyanın Fukuoka şəhərində doğulmuşdur. Kiotoda yerləşən məzun olmuş, universitetdə təsiri ilə xristian olmuşdur. Bir müddət Okayama prefekturasında keşiş kimi xidmət verdikdən sonra 1891-ci ildə ABŞ-yə səyahət edərək təhsil almışdır. Burada xristian sosializmi ilə tanış olmuşdur.
1895-ci ildə Yaponiyaya qayıtdıqdan sonra sosial islahatlarla məşğul olmağa və orta məktəblərdə dərs deməyə başlamışdır. 1903–1926-cı illərdə Vaseda Universitetinin professoru olmuşdur.
Fəaliyyəti
Abe Yaponiyada bir çox sosialist təşkilatın yaradılmasında iştirak etmişdir. O, 1901-ci ildə Yaponiyada rəsmi olaraq tanınmış ilk sosialist partiya olan (Şakay Minşuto?) yaratmış və partiyanın manifestini yazsa da, partiya iki gün sonra hökumət tərəfindən ləğv olunmuşdur. 1926-cı ildə davamçı partiyanı və 1932-ci ildə (Şakay Tayşuto?) qurmuş, bu partiyaların sədri olmuşdur. Partiyanın sağa meyil etməsindən sonra 1940-cı ildə (Kinro Kokuminto?) partiyasını qurmuş, lakin partiya tezliklə hökumət tərəfindən ləğv olunmuşdur.
1904–1905-ci illərdə baş verən Rus-yapon müharibəsinə qarşı olmuş, öz fikrini nəşrlər vasitəsilə çatdırmağa çalışmışdır. 1905-ci ildə və ilə birlikdə "Şin kiqen" (azərb. Yeni dövr) jurnalını nəşr etdirmişdir, 1907-ci ildə "" qəzetinin yenidən yaradılmasında iştirak etmişdir. 1910-cu ildə baş verən sonra radikal sosialistlərdən uzaqlaşmışdır.
Abe 1921-ci ildə təsisçilərindən biri olmuş, 1924-cü ildə cəmiyyətin sədri seçilmişdir. O, kimi bir sıra həmkarlar ittifaqlarında fəaliyyət göstərmişdir. Yuaykayın məsləhətçisi olmuş və təşkilatın jurnalı üçün yazılar yazmışdır. 1928–1940-cı illərdə Yaponiya parlamentinin üzvü olmuşdur. Müharibənin yaxınlaşmasına etiraz edərək 1940-cı ildə parlamentdən çıxmışdır.İkinci Dünya müharibəsindən sonra yaradılmış (Nihon Şakayto?) məsləhətçisi olmuşdur.
Abe pasifist olmuş və Yaponiyanın sülh ənənələrini vurğulamışdır. Doğum nəzarətini müdafiə etmiş, lisenziyalı fahişəlik hərəkatında iştirak etmişdir.
"Yaponiya beysbolunun atası"
Abe Yaponiyada beysbol idmanının inkişafı üçün töhfələrə görə "Yaponiya beysbolunun atası" kimi tanınır. O, 1901-ci ildə Vaseda Universitetində "Vaseda" beysbol klubunu yaratmış və 1926-cı ilə qədər komandanın meneceri olmuşdur. 1905-ci ildə komandanı ABŞ turuna aparmışdır. başlatmış, əsasını qoymuşdur.Kano Ciqoro ilə birlikdə Yaponiya Həvəskar İdman Növləri Assosiasiyasını yaratmışdır.
İstinadlar
- ↑ Bell A. Abe Isoo // (brit. ing.). Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.
- ↑ Abe Isoo // (ing.).
- ↑ Isoo Abe // (xorv.). 2009.
- ↑ . Vaseda Universitetinin saytı (ingiliscə). 4 noyabr 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 26 iyul 2024.
- ↑ . səh. 2
- ↑ . səh. 3
- ↑ . Portraits of Modern Japanese Historical Figures (ingiliscə). Milli Diet Kitabxanası. 26 iyul 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 26 iyul 2024.
- Blackwood, Thomas. . Social Science Japan Journal (ingiliscə). 11 (2). 2008: 223–240. 2024-07-27 tarixində . İstifadə tarixi: 26 iyul 2024.
Ədəbiyyat
- (ingiliscə). I cild (A–Conso). Tokio: Kodansha. 1983. səh. 2. ISBN 0-87011-621-5. İstifadə tarixi: 26 iyul 2024.
- Huffman, James. (ingilis). Nyu-York: Routledge. 2013. 3. ISBN 978-0-815-32525-3. İstifadə tarixi: 26 iyul 2024.