İsgəndər Abqari
İsgəndər Abqari (erm. Իսքենդեր Աբգարիոս) və ya Aleksandr Abqaryan (erm. Ալեքսանդր Աբգարյան; 1826[1], Beyrut, Osmanlı imperiyası[1] – 1885[1], Beyrut, Suriya vilayəti, Osmanlı imperiyası[1]) — erməniəsilli Livan yazıçısı, ədəbiyyatşünası və tarixçisi. Yühənnas Abqarinin böyük qardaşıdır.[2][3]
| İsgəndər Abqari | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1826[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1885[1] |
| Vəfat yeri | |
| Atası | Yaqub Abqari |
| Mükafatları |
 |
İsgəndər Abqari 1826-cı ildə Beyrutda varlı Akop Abqaryanın (Yaqub Epkarios) ailəsində anadan olmuşdur. O, əvvəlcə Beyrutda, sonra isə Londonda təhsil almışdır. Abqari erməni, ərəb, ingilis və türk dillərini mükəmməl bilirdi. O, Beyrutda Portuqaliyanın konsulu olmuş, bəy, ağa titullarını daşımış, "Məcidiyyə" ordeni ilə təltif edilmişdir. Abqari Britaniya kraliçası Viktoriya ilə ünsiyyətdə olmuşdur.[4]
Qısa müddət Misirdə İbrahim paşanın sarayında xidmət etmiş, sonra özünü elmi və ədəbi fəaliyyətə həsr etmişdir. Fəlsəfi şeirlər, tarixi əsərlər (ərəb dilində) yazmışdır. Əsas əsəri "Məğlubedilməz padşah Şəhriyarın tarixinə dair düşüncələrin ətri" (1880) dastanıdır. "Ərəb tarixi sahəsində arzuların yerinə yetirilməsi" (1852), "İstəklərin şişirdilmiş şəkildə yerinə yetirilməsi" (1867), "Ərəb alimlərinin təsnifatının ədəbi bağı" (1858) və "Əntər-Əbs yazıçılarında ruh qusması" (1864) ərəb xalqının tarixinə və ədəbiyyatına həsr edilmişdir. Ərəb dilində bəndlər, poemalar, tarixi əsərlər yazmışdır. Ayrı-ayrı kitablarda "Şir formalı yenilməz şah Şəhriyar haqqında düşüncələrin ətri" (1880) poeması, "Ruhun gedişi" lirik şeirlər toplusu və s. dərc etdirmişdir. O, ərəb xalqının tarixinə aid kitablar da nəşr etdirmişdir ki, bunlardan 1860-cı ildə Livanda törədilən qırğınlara həsr olunmuşdur. Bu kitab ərəb dilindən ingilis dilinə tərcümə edilərək Beyrutda nəşr edilmiş, 1933-cü ildə isə onun ermənicə tərcüməsi nəşr olunmuşdur.[4][5]
Ədəbi-tarixi maraq kəsb edən "Xidiv İbrahimin məziyyətləri və şücaətləri" (1883) və "Livan dağının həyatında fövqəladə hadisələr" (1869, ermənicə nəşri – "Dəhşətlər kitabı", 1935) kitabının müəllifidir. 1860-cı ildə Livanda baş vermiş qanlı hadisələri əhatə edir. Onun "Gözəl bəzədilmiş səhifələrdə ruhun gedişi" (1883) adlı lirik şeirlər toplusu da var.[4]
1885-ci ildə Beyrutda vəfat etmişdir.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Erməni Sovet Ensiklopediyası (erm.). / red. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ Հայ գրատպություն և գրքարվեստ հանրագիտարան[d] (խմբ. Հովհաննես Այվազյան), Երևան, "Հայկական Հանրագիտարան Հրատարակչություն", 2015–8, էջեր 8–1120 էջ. — 1500 հատ, ISBN 978-5-89700-042-5։
- ↑ "Ծագումով հայ են", Արծվի Բախչինյան, Երևան, 1993, էջ 14.
- ↑ 1 2 3 "Ծագումով հայ են", Արծվի Բախչինյան, Երևան, 1993, էջ 14.
- ↑ "Կենսագրական բառարան" (հայ մշակույթի գործիչներ), Գառնիկ Ստեփանյան, հատոր Ա, Երևան, "Հայաստան" հրատարակչություն, 1973, էջ 8․