İriçiçək zanbaqca (lat. Fritillaria grandiflora) — bitkilər aləminin zanbaqçiçəklilər dəstəsinin zanbaqkimilər fəsiləsinin zanbaqca cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Kritik təhlükə həddində olanlar" kateqoriyasına aiddir – CR B1ab(v). Azərbaycanın endemik növüdür.
İriçiçək zanbaqca | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||
Domen:
Klad:
Ranqsız:
Aləm:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Klad:
Dəstə:
Fəsilə:
Yarımfəsilə:
Triba:
Cins:
Növ:
İriçiçək zanbaqca
|
||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||
|
||||||
|
Qısa morfoloji təsviri
Çoxillik ot bitkisidir. Soğanaq çox böyük deyil, basılmış şarvaridir. Gövdə hündür, 35–50 sm, çılpaqdır. Yarpaqlar növbəli, 5–7 ədəd, neştərşəkilli, aşağı yarpaqlar 1,5 sm-ə qədər enində, yuxarıdakılar ensiz, 0,5 mm-ə qədər olur. Çiçəklər çox iri, təkdir. Çiçəkyanlığı 5 sm-ə qədər uzunluğundadır. Erkəkcik çiçəkyanlığından nəzərəçarpacaq dərəcədə qısadır. Sütuncuq ortadan 3 ağızcığa bölünmüşdür.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
Çiçəkləmə və meyvə əmələgətirmə dövrü may ayına təsadüf edir. Soğanaqla və toxum vasitəsilə çoxalır. Meşələrdə, qayalıq yerlərdə yayılmışdır. Kseromezofitdir. Geofit bəzək bitkisidir.
Yayılması
Diabar.
Sayı və tendensiyası
Az rast gəlinir. Məhdudlaşdırıcı amillərin təsirinə məruz qalması populyasiyanın azalma tendensiyasını sübut edir.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Əhali tərəfindən yığılması və zoogen amillər.
Mühafizə tədbirləri
Mühafizəsi üçün xüsusi tədbirlər görülməyib. Yeni bitmə yerlərinin axtarılması, yasaqlıqların salınması vacibdir.