İndiqator administratoru
İndiqator administratoru, və ya bençmark administratoru (ing. Benchmark administrator) — maliyyə istinad göstəricisinin (“bençmark”) inkişafına və idarə olunmasına nəzarət edən şəxs. İndiqator ixtisaslaşmış indeks şirkətləri, fond birjaları və banklar da daxil olmaqla müxtəlif təşkilatlar tərəfindən idarə oluna bilər. Administratorlar institutunun çoxalması, 2014-2021-ci illər ərzində reallaşdırılan faiz dərəcələrinin qlobal islahatı sayəsində mümkün olmuşdur.
Qiymətli Kağızlar üzrə Beynəlxalq Komissiyalar Təşkilatının "Maliyyə etalonları prinsipləri" nə əsasən göstərici administratoru, [1][2] daxil olmaqla etalon indiqatorun inkişafı və paylanması üçün bütün mərhələ və proseslərdən cavabdehdir:
- göstəricini təsvir etmək üçün məlumat və ya fikirlərin toplanması, təhlili və (və ya) işlənməsi;
- düsturdan və ya göstəricinin əmələ gəlməsi üçün verilən məlumatların və ya rəylərin işlənməsinin digər metodlarından istifadə edərək göstəricinin təyin edilməsi;
- yoxlamalar, indiqator dəyərlərinə düzəlişlər və metodoloji dəyişikliklər daxil olmaqla göstəricinin istifadəçilər arasında yayılması (yayımlanması).
2020-ci ildən etibarən, Avropa Birliyində [2], Avstraliyada [3], Sinqapurda [4] və Cənubi Koreyada [5] maliyyə göstəricilərini tənzimləyən qanunvericilik tətbiq edilmişdir.
Avropa Birliyində idarəçi göstəricinin təmin edilməsinə nəzarət edən fiziki və ya hüquqi şəxsdir. İndiqatorun göstərilməsi göstərici tərifi üçün konvensiyaların idarə edilməsini əhatə edir; bir göstərici yaratmaq üçün daxil olan məlumatların toplanması, təhlili və ya işlənməsi; düstur, başqa bir hesablama metodu tətbiq edərək və ya giriş məlumatlarını qiymətləndirərək bir göstəricinin əmələ gəlməsi[6].
İndiqator administratoru kontribyutor ianəçilərdən ilkin məlumatları toplayır. Mənbə məlumatlarının vaxtını, tamlığını və etibarlılığını qiymətləndirməyə borcludur. Xam məlumatlar artıq göstəricinin əks etdirdiyi bazarı və ya iqtisadi reallığı əks etdirmədikdə, administratordan cavab tələb olunur. Bu cür tədbirlərə orijinal məlumatların, ianəçilərin tərkibinin və ya hesablama metodunun dəyişdirilməsi daxildir. Administratorun həddən artıq tədbiri, təmsilçiliyi itirirsə, bir indiqatorun dərc edilməsini dayandırmaqdır. İndiqatorun formalaşmasında təhriflərin qarşısını almaq üçün administrator məlumatların əvvəlki tarixi dəyərlərlə müqayisəsi də daxil olmaqla məlumatları izləmək və idarə etmək üçün bir sistem yaratmalı və təmin etməlidir.
Administrator işinə hesablama agenti (ing. calculation agent) cəlb edə bilər. Göstəricinin dəyərini administrator tərəfindən hazırlanmış metodologiyaya uyğun olaraq təqdim edilmiş məlumat və ya rəylərin hesablanması və ya qiymətləndirilməsi üçün bir düstur və ya başqa metod tətbiq etməklə təyin edən hüquqi şəxsdir[2].
Bundan əlavə, administrator indiqatorun istifadəçilər arasında paylanmasını nəşr agentliyinə (ing. benchmark publisher) həvalə edə bilər. Statistikanı abunəçilərin İnternet və ya digər rabitə vasitələri ilə ödənişli və ya pulsuz olaraq əldə etməsi daxil olmaqla göstərici dəyərlərini dərc edir[2].
2016-cı ildə Avropada göstərici administratorlarının ixtisaslaşdırılmış tənzimlənməsi tətbiq olundu. Yeni tələblər, 2008-2016-cı illərdə başlayan LIBOR skandalına cavab idi [7]. Tənzimləmə yalnız idarəçilərə deyil, həm də onların ianəçilərinə və göstərici istifadəçilərinə də tələblər qoyur. Avropalı istifadəçilər yalnız maliyyə müqavilələrində akkreditə olunmuş inzibatçıların göstəricilərindən istifadə edə biləcəklər. Administratorların bütün tələbləri yerinə yetirməsi üçün keçid dövrü 2021-ci ildən sonra başa çatır. Mərkəzi banklar və digər dövlət qurumları tərəfindən idarə olunan indiqatorlar Avropa qaydalarından çıxarılır[2].
2020-ci il tarixindən etibarən Avropa Birliyində 79 etalon administratoru qeydiyyatdan keçmişdir [8]. İdarəçiləri indeks şirkətləri, birja qrupları və onların məlumat şöbələri, investisiya bankları və informasiya və analitik agentlikləri təmsil edirlər[9].
Maliyyə etalonları idarəsi üçün beynəlxalq tenderlərdə iştirak edən əsas indeks şirkətləri[10].
| Administrator | Biznes profili | Etalon indiqatorlar |
|---|---|---|
| ICE Benchmark Administration | ICE mübadilə qrupunun törəmə şirkəti | LIBOR indiqator administratoru və ICE Bank Yield Index yeni indiqatorun inkişaf etdiricisi olan digər geniş istifadə olunan indiqatorlar (ICE Swap Rate) |
| Refinitiv | Thomson Reuters və Blackstone, maliyyə bazarları üçün infrastruktur xidmətləri göstərən ən böyük məlumat təminatçılarından biri olan ortaq bir şirkət | Kanada göstəriciləri CDOR və CORRA administratoru və banklararası faiz dərəcələrinin bir neçə regional göstəricisi, SRO "NFA" göstəriciləri daxil olmaqla bir sıra digər göstəricilərin hesablaşma agenti |
| Avropa Pul Bazarları İnstitutu | avronun tətbiqi ilə eyni zamanda Belçikada yaradılan beynəlxalq bir qeyri-kommersiya birliyi, üzvləri Avropa Birliyinin milli bank birlikləridir | 2022-ci ildə mövcudluğunu bitirən EONIA administratoru və EURIBOR |
| FTSE Russel | Böyük Britaniya Birja Qrupunun bölməsi LSE | SONIA üçün potensial alternativ hesab edilən £ SONET repo göstəricisi ilə yanaşı geniş istifadə olunan birja indekslərinin administratoru |
| IHS Markit | MarkitSERV OTC türevləri, məlumat, analitik və xidmətlər təminatçısı | həqiqi əməliyyatlara əsaslanan öz təcili faiz göstəricilərinin administratoru |
- ↑ IOSCO, 2013. səh. 33
- ↑ 1 2 3 4 5 EU, 2016
- ↑ Official Journal of the European Union, 2019. səh. 9
- ↑ Official Journal of the European Union, 2019. səh. 13
- ↑ "New Legislation on Financial Benchmarks". Press Release (ingilis). South Korea Financial Services Commission. 2019-10-31. 2021-12-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-05.
- ↑ IOSCO, 2013. səh. 20
- ↑ Моисеев, 2019
- ↑ "Benchmarks administrators". European Securities and Markets Authority. 2020. 2020-02-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-05.
- ↑ Моисеев, 2020b
- ↑ Черемисин В. "Индикаторы и процентные деривативы" (PDF). Экспертный Совет СРО НФА по индикаторам и ставкам. СРО НФА. сентябрь-декабрь 2019. 2020-02-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2021-02-05.
- Лякин А. Как и чем заменить LIBOR (Ведомости). 2020. 7.
- Моисеев С. Р. Последствия реформы эталонных процентных ставок (Вопросы экономики). 2020a. 93–110.
- Моисеев С. Замена LIBOR: последствия реформы эталонных ставок (Econs.online). 2019.
- Моисеев С. Процентные ставки глобальной экономики: «административная» реформа (Econs.online). 2020b.
- О финансовых индикаторах (PDF) (Доклад для общественных консультаций). М: Банк России. 2019.
- Non-legislative acts. 62 (Official Journal of the European Union). 2019. 9–13.
- Principles for Financial Benchmarks (PDF) (Final Report). The International Organization of Securities Commissions. 2013.
- Regulation (EU) 2016/1011 of the European Parliament and of the Council of 8 June 2016 on indices used as benchmarks in financial instruments and financial contracts or to measure the performance of investment funds and amending Directives 2008/48/EC and 2014/17/EU and Regulation (EU) No 596/2014. EUR-Lex. 2016.
- Bloomberg Indices (ing.)
- IHS Markit Benchmark Administration Services (ing.)
- Refinitiv Benchmark Services (ing.)