Ürək transplantasiyası

Ürək (köçürülməsi) transplantasiyası — xəstənin (resipiyentin) ürəyini donor ürəyi ilə əvəz etmək üçün cərrahi əməliyyat. Digər əməliyyatların mümkün olmadığı və ya son dərəcə riskli olduğu və ürək transplantasiyası olmadan gözlənilən ömür uzunluğunun aşağı olduğu ağır ürək xəstəlikləri üçün göstərilir. Bu vəziyyətdə xəstənin öz ürəyi çıxarıla (ortotopik transplantasiya) və ya saxlanıla bilər (heterotopik transplantasiya).

Donor ürəyinin xəstənin döş qəfəsində yerləşdirilməsi (biatrial texnika)

Dünyada hər il təxminən 3500 ürək transplantasiyası əməliyyatı həyata keçirilir. Əməliyyatdan sonrakı sağ qalma müddəti orta hesabla 15 ildir.

Ürək transplantasiyası ürək-damar xəstəliklərinin müalicəsi hesab edilmir, daha doğrusu, xəstənin həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmağa və uzatmağa yönəlmiş müalicədir.

Tarixi

 
Transplantasiya gözləyən döyünən ürək

Amerikalı tibb tədqiqatçısı Saymon Fleksner mümkünlüyünü ilk qeyd edənlərdən biridir. O, 1907-ci ildə “Patologiyanın tendensiyaları” adlı məqalədə, bir gün xəstə insan orqanlarını, o cümlədən damar, mədə, böyrək və ürəyi cərrahi yolla əvəz etmək mümkün olacağını bildirmişdi.

Missisipi Universiteti Tibb Mərkəzindən Ceyms D. Hardi insan donor ürəyi olmadığı üçün 24 yanvar 1964-cü ildə ölmək üzrə olan Boyd Raşın sinəsinə şimpanzenin ürəyini köçürmüşdür. Bu ürək Raşın sinəsində 60-90 dəqiqə döyünür (mənbələr fərqlidir) və sonra Raş özünə gəlmədən ölür.

Hardi bir il əvvəl dünyada ilk insandan insana ağciyər transplantasiyasını həyata keçirən cərrahdır.

İlk uğurlu insan ürəyi transplantasiyası 3 dekabr 1967-ci ildə Kristian Barnard (Cənubi Afrika) tərəfindən həyata keçirilmışdir. Əməliyyat Cənubi Afrikanın Keyptaun şəhərindəki Qrut Şur xəstəxanasında aparılıb. Avtomobil qəzasında dünyasını dəyişən 25 yaşlı Denis Darvalın ürəyi sağalmaz ürək xəstəliyindən əziyyət çəkən 55 yaşlı Lui Vaşkanskiyə köçürülmüşdür. Əməliyyatın qüsursuz aparılmasına baxmayaraq, Vaşkanski cəmi 18 gün yaşayıb və ikitərəfli pnevmoniyadan dünyasını dəyişib.

2022-ci il yanvarın 7-də 57 yaşlı Devid Bennetta Merilend Universiteti Tibb Mərkəzində geni redaktə edilmiş donuz ürəyi transplantasiyası edilən ilk insan oldu. Bennett iki ay sonra, 8 mart 2022-ci ildə Merilend Universiteti Tibb Mərkəzində vəfat etdi.

Transplantasiya edilmiş ürəklə yaşayan ömür rekordu Tony Huqhesmana məxsusdur - o, bu əməliyyatdan sonra 30 ildən çox yaşayıb və dəri xərçəngindən dünyasını dəyişib.

Cərrahi texnika

 
Xəstənin döş qəfəsində bikaval metodu ilə köçürülmüş ürək

Hal-hazırda ürək transplantasiyası üçün bir çox variantlar hazırlanmışdır, lakin onlardan yalnız ikisi geniş istifadə olunur: biatrial (iki atrial) və daha müasir bikaval texnikaları.

Güman edilir ki, bikaval texnikasından istifadə ürək transplantasiyasından sonra xəstədə ritm və keçiricilik pozutuları riskini azalda bilər.

Əks göstərişləri

Mütləq əks göstərişlər

Nisbi əks göstərişlər

Ürək transplantasiyasına ehtiyacı olan, lakin uyğun olmayan xəstələr süni ürək və ya sol mədəciyin köməkçi cihazı (Left Ventricular Assist Device - LVAD) üçün namizəd ola bilərlər.

Fəsadları

Potensial ağırlaşmalara daxildir:

  • Əməliyyatdan sonrakı ağırlaşmalara infeksiya, sepsis daxildir. 2011-ci ildə cərrahi əməliyyatından sonra ölüm 5-10% təşkil etmişdir.
  • Kəskin və ya xroniki transplantın rəddi
  • Ürəyin alloqreft vaskulopatiyası
  • Atriyal aritmiya
  • Lenfoproliferativ bədxassəli şiş
  • İmmunosupressiv dərmanlar səbəbindən ikincil infeksiya riskinin artması
  • Antitimosit qlobulinin səbəb olduğu serum xəstəliyi
  • Tricuspid qapaq regurgitasiyası. Təkrarlanan endomiyokardial biopsiya səbəb ola bilər
  • Qanaxma və tromboz

Həmçinin bax

Ədəbiyyatı

  • В.И. Бураковский, М.А. Фролова, Г.Э. Фальковский. // Патология кровообращения и кардиохирургия . 21. № 3S. 2017. 110–117. 2018-10-12 tarixində .
  • Фальковский Г.Э. // Патология кровообращения и кардиохирургия . 21. № 3S. 2017. 107–109. 2018-10-12 tarixində .
  • Jungschleger JGM, Boldyrev SY, Kaleda VI, Dark JH. . (ingilis). № 7 (1). 2018. 169–171.
  • Готье С. В., Шевченко А. О., Кормер А. Я. и др. // Вестник трансплантологии и искусственных органов . XVII. № 2. 2015. 70–73.
  • Барбухатти К.О., Космачева Е.Д., Кижватова Н.В. и др. // Вестник трансплантологии и искусственных органов . XIV. № 3. 2012. 42–47. 2013-01-26 tarixində .
  • Барбухатти К.О., Белаш С.А., Болдырев С.Ю., Якуба И.И., Скопец А.А., Порханов В.А. // Кубанский научный медицинский вестник. № 7 (142). 2013. 11–18. 2013-12-17 tarixində .

İstinadlar

  1. ↑ Cook JA, Shah KB, Quader MA, və b. . Journal of Thoracic Disease. 7 (12). 2015: 2172–80. doi:. PMC . PMID .
  2. Till Lehmann (director). The Heart-Makers: The Future of Transplant Medicine (documentary film). Germany: LOOKS film and television. 2007.
  3. Burch M.; Aurora P. . Archives of Disease in Childhood. 89 (4). 2004: 386–89. doi:. PMC . PMID .
  4. 2021-10-28 at the Wayback Machine (.PDF), The New York Times, January 2, 1908.
  5. Hardy James D.; Chavez Carlos M.; Kurrus Fred D.; Neely William A.; Eraslan Sadan; Turner M. Don; Fabian Leonard W.; Labecki Thaddeus D. "Heart Transplantation in Man". JAMA. 188 (13). 1964. doi:.
  6. Every Second Counts: The Race to Transplant the First Human Heart, Donald McRae, New York: Penguin (Berkley/Putnam), 2006, , pp. 123–27. This source states the heartbeat for approximately one hour.
  7. 2021-09-30 at the Wayback Machine, Obituary, New York Times (Associated Press), Feb. 21, 2003. This source states the transplanted chimpanzee heartbeat for 90 minutes.
  8. Hardy James D. "Lung Homotransplantation in Man". JAMA. 186 (12). 1963: 1065–74. doi:. PMID . See also Griscom NT. "Lung Transplantation". JAMA. 186 (12). 1963: 1088. doi:. PMID . in same issue.
  9. , Mary Jo Festle, Palgrave MacMillan, 2012.
  10. Барнард, Кристиан. (PDF). (ingilis). № 41 (48). 1967. 1271–4. ISSN . PMID . 2012-07-31 tarixində (PDF).
  11. . 2017-09-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-09-24.
  12. В. И. Каледа. . . 21 (3S). 2017-09-22. 92–100. ISSN . 2017-09-25 tarixində .
  13. . Associated Press. 2022-01-10. 2022-03-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-10.
  14. . The New York Times. 2022-01-10. 2022-01-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-10.
  15. . BBC News. 9 March 2022. 10 March 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 9 March 2022.
  16. Rabin, Roni Caryn. . The New York Times (ingilis). 2022-03-09. ISSN . 2022-03-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-09.
  17. Елена Ионова. . 2009-08-12. 2014-11-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-13.
  18. Jungschleger JGM, Boldyrev SY, Kaleda VI, Dark JH. . (ingilis). № 7 (1). 2018. 169–171.
  19. Hunt SA. . (ingilis). № 355 (3). 2006. 231–5.
  20. Sai Kiran Bhagra; Stephen Pettit; Jayan Parameshwar, , Heart, British Medical Journal, 105 (3), 2019: 252–260, doi:, PMID , 2022-01-11 tarixində , İstifadə tarixi: 2023-01-16
  21. Mehra MR, Canter CE, Hannan MM, Semigran MJ, Uber PA, et al. The 2016 International Society for Heart Lung Transplantation listing criteria for heart transplantation: A 10-year update. J Heart Lung Transplant. 2016 Jan. 35 (1):1–23.
  22. Ludhwani. . StatPearls. 2020. 11 yanvar 2022 at the Wayback Machine . Archived from the original on 11 January 2022. İstifadə tarixi: 16 January 2023. Last Update: December 23, 2019.
  23. Jung SH, Kim JJ, Choo SJ, Yun TJ, Chung CH, Lee JW. . J. Korean Med. Sci. 26 (5). 2011: 599–603. doi:. PMC . PMID .
  24. Rizk J, Mehra MR. Anticoagulation management strategies in heart transplantation. Prog Cardiovasc Dis. 2020;63(3):210–18. DOI:

Xarici keçidlər

  • - подробное описание хирургической техники пересадки сердца с видео
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023