Özbəkistan Dəmir Yolları
Özbəkistan Dəmir Yolları (özb. O‘zbekiston temir yo‘llari ya Ўзбекистон темир йўллари) — 7 noyabr 1994-cü ildə Özbəkistan Respublikası ərazisində yerləşən keçmiş Orta Asiya Dəmir Yolunun xətləri əsasında qurulan Özbəkistan Dəmir Yolları şəbəkəsinin operatoru. Bu dəmir yolu şirkəti Özbəkistanda dəmir yollarını və Daşkənd Metrosunu idarə edir.
| “Özbəkistan Dəmir Yolları” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti | |
|---|---|
| Uzbekistan Railway Network.png ng | |
| Ölkə: |  Özbəkistan
|
| Tipi: | Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti |
| Qərargahı: | Daşkənd |
| Təsis etmə tarixi: | 1994 |
| Uzunluq: | 6950km (2021) |
| Genişliyi: | 1 520 mm |
| Voltaj: | 3 kV (3 000 V) DC |
| Veb-saytı: | Özbəkistan Dəmir Yollarının Rəsmi Saytı |
1 yanvar 2019-cu il tarixinə səhmdar cəmiyyətinin əsas yollarının ümumi uzunluğu 6950 kilometr olub ki, bunun da 2500 kilometri elektrikləşdirilib. Səhmdar cəmiyyətində 91 min nəfər çalışır.
Dəmir yolunun illik yük dövriyyəsi ölkədəki bütün nəqliyyat növlərinin ümumi yük dövriyyəsinin təxminən 25% -ni təşkil edir (2015-ci ildə Özbəkistanda bütün nəqliyyat növlərinin ümumi yük dövriyyəsi 88,9 milyard sum, dəmir yolu isə 22,9 milyard sum təşkil edir.).
Özbəkistan dəmir yolu MDB məkanında ikinci (Rusiya - Sapsan qatarları ilə Moskva - Sankt-Peterburq xəttindən sonra) olan Daşkənddən Özbəkistanın üçüncü böyük şəhəri olan Səmərqəndə qədər yenidən qurulmuş xüsusi xətt üzrə sürətli Afrosiyob sərnişin qatarlarını yola salınır. Daha sonra xətt Buxaraya qədər xətt uzanır.
Keçmiş Orta Asiya dəmir yolunun dağılmasından sonra Tacikistan və Türkmənistan dəmir yollarının müstəqilliyinin elan edilməsi nəticəsində anklav halına gələn dəmir yollarının bir-birinə bağlanması məsələsi ortaya çıxır. Daşkənddən fəaliyyət göstərən Özbəkistan dəmir yollarının əsas şəbəkəsi ilə əlaqəsi olmayan ən böyük anklav hissələri olan Qarakalpakıstan, Xazərm və Surxandərya bölgələrində dəmir yollarını meydana gətirir. 2016-cı ilə qədər yalnız Tacikistanın Suğd vilayətindən keçərək ana şəbəkəyə qoşulan Fərqanə Vadisindəki böyük bir qolun yanında Türkmənistan ərazisindən keçmək mümkündür. 1993-cü ildən etibarən Özbəkistan Dəmir Yollarının vəzaiti hesabına 2018-ci ilə qədər Özbəkistanın dəmir yolu sisteminin bütün anklav hissələrini birləşdirməyə imkan verən yeni magistral xətlərin inşasına başlanılır. Bu tədbirlər 2018-ci ilədək yerli sərnişin və yük nəqliyyatının böyük hissəsini təmin etməyə imkanı yaradır. 1993 Nukus - Kumşungül
1994 Kumşungül - Çimbay
1994 Nukus - Sultan Üveys (79 km)
1996 Tuyamuyun - Turtkul (60 km)
1996 Şimbay - Kumşungül
Yanvar 1995 - 1 fevral 2001 Üçkuduk II - Sultonuizdağ (342 km)
Dekabr 1995 - 20 avqust 2009 Taşguzar - Kumkurqan
1997 -? Yakkabağ - Çıraqçı (12 km)
1998-1999 Şavat - Cumurtau (55 km)
1 fevral 2001-ci ildə Şalkar-Miskin dəmir yolu istifadəyə verilir.
22 yanvar 2010 - noyabr 2010 Hayraton - Məzari-Şərif (Əfqanıstan) (75 km)[1][2]
27 iyul 2010-cu ildə Tukimaçi-Anqren dəmir yolu xəttinin elektrikləşdirilməsi başa çatır[3][4].
8 oktyabr 2011-ci il tarixdə "Afrosiyob" sürətli qatarlarının istismar olunduğu 780 km sürətli dəmir yolu istifadəyə verilir. 2013-cü ilin iyul ayında uzunluğu 12 km olan tunel və altı ayrı nöqtə də daxil olmaqla uzunluğu 129 km olan Anqren-Pap elektrikli dəmir yolu xəttinin inşasına başlanılır. Yük trafiki 2016-cı ilin iyul ayında açılır[5].
2015-ci ilin sentyabr ayında yüksək sürətli dəmir yolu Səmərqənddən Qarşiyə qədər uzadılır.
22 iyun 2016 Anqren-Pap (129 km) istifadəyə verilir[6].
2016-cı ilin sentyabr ayında sürətli dəmir yolu Səmərqənddən Nəvai və Buxaraya qədər uzadılır.
2016-cı ildə 397 km uzunluğunda yeni Kanimex-Miskin dəmir yolu xəttinin tikintisinə başlanılır, lakin 2017-ci ilin mart ayında tikinti mərhələsində başlanğıc nöqtəsinin dəyişdirilməsinə qərar verilir və inşaat Buxara stansiyasından başladyır[7]. 1 sentyabr 2017-ci ildə uzunluğu 355 km olan Buxara-Miskin dəmir yolu xəttinin tikintisi başa çatır[8].
2017-ci ildə fevral ayında Ürgənç-Xivə dəmir yolu xəttinin inşasına başlanılır[9]. 2018-ci ilin noyabrında tikinti tamamlanır və Xivə stansiyasının yeni bir binası da inşa edilir[10].
2017-ci ilin sentyabr ayında Qarşı-Kitab dəmir yolu xəttinin yenidən qurulması və elektrikləşdirilməsinə başlanılır. 2018-ci ilin sentyabrından bu xətt üzrə "Afrosiyob" (Daşkənd-Kitab) sürətli qatarının hərəkəti təşkil edilir[11].
2021-ci ilin fevralında Daşkənddən Əndicana Namanqan şəhəri üzərindən keçməklə sərnişin qatarlarının hərəkəti açılir[12].
- ↑ "Началось строительство железной дороги «Хайратон — Мазари-Шариф»". 2010-11-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-17.
- ↑ "Завершено строительство железной дороги Хайратон-Мазари-Шариф". 2010-11-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-27.
- ↑ "Ж/д линия Тукимачи-Ангрен электрифицирована". 2010-12-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-27.
- ↑ "Сдана в эксплуатацию электрифицированная железнодорожная линия Тукимачи-Ангрен". 2010-10-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-27.
- ↑ "По линии «Ангрен-Пап» начали ходить грузовые составы". 2016-08-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-27.
- ↑ "Ао «Узбекистон Темир Йуллари» — Электрифицированная Железная Дорога «Ангрен-Пап» — Весомый Результат Стратегического Сотрудничества". 2016-07-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-27.
- ↑ "Президент изменил параметры проекта «Строительство железнодорожной линии Навои-Канимех-Мискен»". 2017-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-27.
- ↑ "Завершена прокладка ж/д линии «Бухара-Мискин», далее — электрификация". 2017-09-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-27.
- ↑ "Начато строительство железной дороги «Ургенч-Хива»". 2017-02-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-27.
- ↑ "В Хорезме открыты новая железнодорожная линия и вокзал". 2021-07-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-27.
- ↑ "Электрификация ж/д линии Карши-Китаб завершена". 2018-12-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-27.
- ↑ "Новое сообщение: Ташкент - Наманган - Андижан". 2021-02-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-27.