Çinin ailə planlaşdırma siyasətləri

Çinin ailə planlaşdırma siyasətlərinə (çin. 计划生育 政策) xüsusi doğuş kvotaları (üç uşaq siyasəti, iki uşaq siyasəti və bir uşaq siyasəti) və bu kimi kvotaların sərt tətbiqi daxil edilmişdir. Bu elementlər birlikdə Çin Xalq Respublikasının əhali planlaşdırma proqramını təşkil edir.Çinin proqramı, digər ölkələrdə qurulan və valideynləri istədikləri uşaq sayına sahib olmağa təşviq etmək üçün hazırlanmış ailə planlaması proqramları ilə qarışdırılmamalıdır. Çində ailə planlaması proqramları ilə kontrasepsiya təmin edilməsi, doğum planlaşdırma proqramına tabedir, hökumət əhalinin sayına nəzarət etmək üçün neçə doğum edə biləcəyini təyin edir.
Mao Tszedun dövründə Çin hökuməti, xüsusilə Böyük sıçrayış dövründə ailə planlaşdırmasına qarşı birmənalı və dəyişkən münasibətdə idi. Ailə planlaşdırması ilk dəfə 1950-ci illərdə "tövsiyə" olaraq tətbiq olundu, lakin Çinin Səhiyyə Nazirliyinin Hərbi Nəzarət Komissiyası kontraseptivlərin pulsuz veriləcəyini açıqladığı və Zhou Enlai əhalinin artım hədəflərini qəbul etdiyi 1970-ci ilə qədər qətiliklə tətbiq olunmamışdı. Maltusçuluq narahatlıqları davam etdi, 1970-ci illərin əvvəllərində daha sonra daha az sayda proqrama əsasən iki uşaq məhdudiyyətləri başladı.
Mao 1976-cı ildə vəfat etdikdən sonra, 1979-cu ildə tək uşaq siyasətinə keçildi. Ancaq tək uşaq siyasəti bir çox istisnalara icazə verdi və etnik azlıqlar bu siyasətdən azad edildi. 2015-ci ilin sonlarında bir uşaq məhdudiyyətləri aradan qaldırıldı və 1970-ci illər ərzində mövcud olduğu kimi iki uşaq məhdudiyyətinə keçid aldı. 2021-ci ilin mayında Çin hökuməti rəsmi olaraq iki uşaq siyasətinin əvəzinə üç uşaq siyasətini tətbiq etdi.

Tarixi

Mao Tszedun dövrü

1949-cu ilin oktyabrında Çin Xalq Respublikası qurulduqdan sonra qısa müddətə Mao Tszedun və Çin hökuməti Sovet İttifaqından gələn " Qəhrəman Ana " kimi siyasətləri təqlid edərək Çin xalqını çox uşaq sahibi olmağa təşviq etdilər. Çin kommunist hökuməti, doğuşa nəzarəti qınadı və kontraseptivlərin idxalını qadağan etdi.
1953-cü ildə, Pekin Universitetinin o zamankı prezidenti Ma Yinçunun təklifi ilə Çinin İlk Milli Əhali Siyahısı aparıldı.Nəticə, ümumi əhalinin 600 milyondan çox olduğunu (1949-cu ildəki saydan təqribən 100 milyon artım) göstərdi. Nəticədə, ailə planlaması siyasətləri Çin hökuməti tərəfindən təsdiqləndi və tövsiyə edildi.
Bununla birlikdə, 1957-ci ildə Mao münasibətini dəyişməyə başladı və ailə planlamasını dəstəkləyən Ma, "Anti-sağçı Kampaniya" da geniş tənqid olundu və 1960-cı ildə Pekin Universitetinin prezidenti vəzifəsindən istefa etmək məcburiyyətində qaldı. 1958-ci ildə Mao Böyük sıçrayışa başladı və daha çox insanın olmasının yaxşı olduğunu söyləyərək yenidən əhali artımını təşviq etməyə başladı. Fəlakətli Böyük sıçrayış Böyük Çin Aclığına (1959–1961) səbəb oldu və bu müddət ərzində təxminən 15–55 milyon insan öldü.Sonra 1962-ci ildə bir körpə "partlayışı" izləndi və 1964-cü ildəki İkinci Milli Əhali Siyahısı, Çində təxminən 700 milyon əhalinin olduğunu göstərdi. 1962-ci ildən bəri hökumət yenidən ailə planlaşdırılmasını təşviq etməyə başladı, lakin bu çox təsirsiz oldu və 1966-cı ildən başlayan Mədəniyyət İnqilabı ilə dayandı. Nəticədə Çində əhalinin artım nisbəti çox yüksək olaraq qaldı. 1971-ci ildə ölkənin ümumi əhalisi 852 milyona çatdı.
1971-ci ildə Maonun münasibəti yenidən dəyişdi və hökumət ailə planlamasını daha çox təşviq etməyə başladı və 1974-cü ildən sonra illik artım nisbətinin 2% -dən aşağı düşməsinə səbəb oldu. Mao 1976-cı ildə öldükdə, Çin əhalisi 900 milyonu keçdi.

Tək uşaq siyasəti

15 oktyabr 1979-cu ildə Den Syaopin, Pekində Felix Greene'ninrəhbərlik etdiyi bir İngilis heyəti ilə görüşdə bu sözləri dedi: "Cütlük başına bir uşaq təşviq edirik. Yalnız bir uşaq dünyaya gətirəcəyinə söz verənlərə iqtisadi mükafat veririk. " Siyasət qısa müddət ərzində etnik azlıqlar və kənd ailələri üçün bəzi istisnalar istisna olmaqla ümummilli olaraq tətbiq olunmağa başladı. 1982-ci ildə Üçüncü Milli Əhali Siyahısı, Çində əhalinin 1 milyarda çatdığını göstərdi və ilin sonunda ailə planlaşdırılması Çində (基本 国策) və xüsusən konstitusiyada əsas vəzifəyə çevrildi. Denqdən sonra liderlər, əsasən Jiang Zemin və Hu Jintao, Çinin əksər bölgələrində tək uşaq siyasətini təbliğ etməyə və tətbiq etməyə davam etdilər. 1990–2010-cu illərdə Çində əhali çox aşağı ümumi məhsuldarlıq dərəcəsi ilə 1,13 milyarddan (Dördüncü Milli Əhali Siyahısı) 1,34 milyarda (Altıncı Milli Əhali Siyahıyaalma) yüksəldi. İllər ərzində tək uşaq siyasəti, hətta Çində, xüsusilə sərt tədbirləri səbəbiylə insan haqlarının pozulması mövzusunda çox mübahisələrə səbəb oldu. Çin hökumətinə görə (2007 və 2013) 1970-ci illərdən bəri əhaliyə nəzarət proqramı sayəsində təxminən 400 milyon doğuşun qarşısı alınmışdı. Bəzi müşahidəçilər bu təxminləri "saxta" adlandırdılar. Hazırkı mübahisələr ümumi proqramın təsiri ilə deyil, əksinə, bir uşaq məhdudiyyətlərinin bu proqrama nisbi töhfəsi ilə əlaqədardır.

İki uşaq siyasəti

29 Oktyabr 2015-ci ildə Çin Kommunist Partiyasının bir açıqlamasına istinad edərək mövcud qanunun iki uşaq siyasətinə dəyişdiriləcəyi bildirildi. Yeni qanun 27 dekabr 2015-ci il tarixində Ümumdünya Xalq Konqresinin daimi komitəsində qəbul edilməsindən sonra 1 yanvar 2016-cı ildən qüvvəyə minmişdir.

Üç uşaq siyasəti

2021-ci ilin mayında Yeddinci Milli Əhalinin Siyahıyaalınması cəmi əhalinin 1,41 milyard olduğunu göstərdi, lakin doğuş səviyyəsinin davamlı azalması və əhalinin qocalması da daxil olmaqla bəzi ciddi məsələlər üzə çıxdı.Ayın sonunda Çin hökuməti ailə planlaşdırılması tədbirlərini "üç uşaq siyasəti" ndə daha da yumşaltdı.


İstinadlar

  1. Goldman, Russell (2021–05-31) 2022-09-12 at the Wayback Machine
  2. Attane, Isabelle (2002). 2022-04-10 at the Wayback Machine
  3. Qu, H. (March 1988). 2021-07-02 at the Wayback Machine
  4. Fitzpatrick, Laura (2009–07-27). 2014-02-25 at the Wayback Machine
  5. . 2020-11-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-30.
  6. Scharping, Thomas (2005). Birth control in China, 1949–2000 : population policy and demographic development. London: Routledge.
  7. Zeng, Yi; Hesketh, Therese (2016–10-15) 2022-07-01 at the Wayback Machine
  8. . 2021-05-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-30.
  9. He, Jiyuan (1998–10-15).
  10. Jiang, Quanbao; Li, Shuzhuo; Feldman, Marcus W. (2013). 2022-09-01 at the Wayback Machine
  11. MENG, XIN; QIAN, NANCY; YARED, PIERRE (2015) 2019-09-06 at the Wayback Machine
  12. Wemheuer, Felix; Dikötter, Frank (2011–07-01). 2021-04-14 at the Wayback Machine "SITES OF HORROR: MAO'S GREAT FAMINE [with Response]"]
  13. 2019-11-17 at the Wayback MachineThe Central People's Government of the People's Republic of China
  14. . 2017-12-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-30.
  15. He, Yafu (2017–03-10). 2020-06-15 at the Wayback Machine
  16. Xian, Quzhou (1980) 2021-07-10 at the Wayback Machine
  17. . 2022-02-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-30.
  18. Yang, Min. 2022-08-12 at the Wayback Machine
  19. . 2021-09-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-30.
  20. . 2021-07-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-30.
  21. . 2019-11-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-30.
  22. . 2019-11-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-30.
  23. Whyte, Martin K.; Feng, Wang; Cai, Yong (2015). 2022-01-19 at the Wayback Machine
  24. Goodkind, Daniel (2017–07-31). 2022-08-01 at the Wayback Machine
  25. . 2022-04-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-30.
  26. Qi, Liyan (2021–05-11). 2021-05-11 at the Wayback Machine
  27. . 2022-07-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-30.
  28. . 2021-06-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-30.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023