"Krokus Siti Holl"da terakt (rus. Теракт в «Крокус Сити Холле») — 22 mart 2024-cü il tarixində, saat 20:00 MSK (UTC+3) radələrində Moskvanın qərb kənarında yerləşən Rusiyanın Moskva şəhərindəki Crocus City Hall musiqi salonuna koordinasiyalı hücum hadisəsi. Bir neçə silahlı şəxs məkana toplaşan insanlara kütləvi atəş açıb və məkanı yandırmaq üçün yandırıcı vasitələrdən istifadə edib. Hücum 2004-cü ildə Beslanda terror aktından sonra Rusiyada ən qanlı terror aktı olmaqla, ən azı 144 nəfərin ölümü, 360-dan çox insanın yaralanması ilə nəticələnib.
"Krokus Siti Holl"da terakt | |
---|---|
Ümumi məlumatlar | |
55°49′33″ şm. e. 37°23′26″ ş. u. | |
Yeri |
|
Tarix | 22 mart 2024 |
Silah(lar) | Molotov kokteyli, tapança, bıçaq |
Ölü sayı |
|
Yaralı sayı |
|
Törədən(lər) | İslam Dövləti – Xorasan vilayəti, İraq və Şam İslam Dövləti, Ukrayna |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi hadisəni terror aktı adlandırıb. Hücumdan qısa müddət sonra Amaq Xəbər Agentliyinin Telegram kanalı vasitəsilə yayılan bəyanatda İslam Dövlətinin Cənubi-Mərkəzi Asiyada yerləşən regional qolu olan İslam Dövləti – Xorasan Vilayəti (İD-XV və ya İŞİD-X) məsuliyyəti öz üzərinə götürüb. Rusiya dövlət mediası və prezident Vladimir Putin də daxil olmaqla rəsmilər hücumda Ukraynanın əli olduğunu iddia edir, Ukrayna bunu tamamilə təkzib edir.
Martın 23-də İD-XV hücumçuların fotolarını və hücumla bağlı tam hesabatı yayımladı. Daha sonra, həmin gün Amaq Xəbər Agentliyi qurbanların güllələnməsini və boğazlarının kəsilməsini əks etdirən video yayımlayıb.
Rusiya prezidenti Vladimir Putin hücumu "barbar terror aktı" adlandırıb və silahlı şəxslərin həbs olunduğunu bildirib. Daha sonra silahlılardan ikisinin öldürüldüyü bildirilir. O, həmçinin martın 24-nü milli matəm günü elan edib.
Arxa plan
Rusiya 2000-ci illərin əvvəllərində 2002-ci ildə Moskva teatrının girov böhranı və 2004-cü ildə Beslan məktəbinin mühasirəsi də daxil olmaqla, ölümcül terror hücumlarına məruz qalıb. 2015-ci ildə İslam Dövləti yaraqlıları Rusiyaya məxsus Metrojet 9268 saylı sərnişin təyyarəsini vurmuş, göyərtəsində olan 224 nəfərin hamısı həlak olmuşdu. İslam Dövləti 2010-cu illərdən bəri 2015-ci ilin noyabrında Fransanın Bataklan teatrında rok konserti zamanı analoji hücum və 2017-ci ilin mayında Böyük Britaniyada Mançester Arenada pop musiqi çıxışının sonunda baş verən partlayışlar kimi müxtəlif Avropanın musiqi məkanlarına koordinasiyalı, genişmiqyaslı hücumlar həyata keçirib.
2024-cü il martın 7-də Rusiyanın Federal Təhlükəsizlik Xidməti (FSB) Moskvada İslam Dövləti (İŞİD) ilə əlaqəsi olan və şəhərdəki sinaqoqa hücum etmək niyyətində olan terror qruplaşmasını zərərsizləşdirdiyini elan etdi.
Hücumdan iki həftə əvvəl, Böyük Britaniya və ABŞ-ın Moskvadakı səfirlikləri ekstremistlərin Moskvadakı böyük toplantıları hədəfə almaq planları barədə xəbərdarlıq etmişdilər. 19 mart 2024-cü ildə Rusiya prezidenti Vladimir Putin Rusiyada mümkün terror aktları ilə bağlı xəbərdarlıqları "açıq şantaj" adlandırıb.
Hücumdan az əvvəl FSB Rusiya Könüllülər Korpusunun (RVC) üzvü olduğu güman edilən 7 nəfəri həbs edib. Həbs zamanı FSB yeddi nəfərdən bıçaq, pala, taktiki balta, aerozol silahı və bibər qazı götürüb.
Crocus City Hall, Crocus City adlanan ticarət mərkəzləri, restoranlar və digər attraksionların daha böyük blokunun bir hissəsidir. O, 2009-cu ildə azərbaycanlı iş adamı Araz Ağalarov tərəfindən tikilib. Bina 6000 nəfər tutumlu konsert məkanıdır.
Hücum
22 mart 2024-cü ildə Rusiyanın "Piknik" musiqi qrupu Crocus City Hall-da anşlaqla konsert verməli idi. Yerli vaxtla axşam saat 20:00 radələrində (MSK, UTC+3) qrup öz çıxışına başlamazdan əvvəl döyüşçü geyimində ən azı beş maskalı silahlı şəxs kütləyə avtomatlardan atəş açıb. Hücum edənlərin molotov kokteyllərindən də istifadə etdiyi və zalda yanğın törətdiyi bildirilib. Hücum zamanı uşaqların çıxış etdiyi bal rəqsi yarışması olub.
TASS-ın saat 20.33-də verdiyi məlumata görə, və OMON bölmələrinin ixtisaslaşmış polis qrupları hadisə yerinə yola düşüb. Həmin xəbər agentliyinə görə, saat 21:01-ə olan məlumata görə, SOBR və OMON hələ də yolda olub. Saat 21:32-də partlayış baş verib, ardınca saat 22:00 radələrində damın qismən uçması qeydə alınıb. Bəzi məlumatlara görə, silahlı basqınçılardan bəziləri binanın içərisində barrikada qurub. BBC Verify tərəfindən təsdiqlənən görüntülərdə "silahlı adamların fərq qoymadan atəş açdığı görünənlərin yaxından çəkilmiş kadrları" əks olunub.
Ən azı 144 nəfər ölüb, 360-dan çox insan yaralanıb, azı 5 nəfərin vəziyyəti ağırdır. Hücumdan sonra ticarət mərkəzləri və digər ictimai yerlər boşaldılıb.
Hücum edənlərin axtarışına Rusiya Milli Qvardiyası cəlb edilib.
Sağ qalanların təxliyyəsi tibbi helikopterlər vasitəsilə həyata keçirilib, 70 təcili yardım briqadasının göndərildiyi bildirilir. Yanğınsöndürənlər alovun genişlənməsinin qarşısını ala bilib. Səlahiyyətlilər zirzəmidə gizlənən təxminən 100 nəfəri təxliyyə edə bilib.
Amaq Xəbər Agentliyi hücumu İraq Şam İslam Dövləti üzvləri ilə əlaqələndirib.
Hadisədən sonra
Moskva meri Sergey Sobyanin şəhərdə həftəsonu keçiriləcək bütün tədbirləri ləğv edib. Bu ləğv daha sonra Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən bütün Rusiyaya şamil edildi. Şəhərə xidmət göstərən hava limanlarında təhlükəsizlik tədbirləri gücləndirilib. Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Mariya Zaxarova hadisəni "dəhşətli cinayət" adlandırıb.Sankt-Peterburqda ticarət mərkəzləri bağlanıb, Leninqrad vilayəti isə yüksək hazırlıq vəziyyətinə gətirilib.
Reaksiyalar
Daxili
Çeçenistan lideri Ramzan Kadırov və müxalifətçi lider Aleksey Navalnının həyat yoldaşı Yuliya Navalnaya da hücumu pisləyən bəyanat yayıblar.
"Krokus Qrup"un birinci vitse-prezidenti Emin Ağalarov terror aktı nəticəsində ölənlərin ailələrinə başsağlığı verib, bu terror aktının onun ailəsinə də təsir etdiyini vurğulayıb.
Beynəlxalq
ABŞ Milli Təhlükəsizlik Şurasının sözçüsü Con Kirbi hücumun görüntülərinin "dəhşətli və izlənilməsi çətin" olduğunu bildirib. Ağ Ev vəziyyəti "dəhşətli" adlandırıb və Ukraynanın hücumda iştirakına dair heç bir işarənin olmadığını bildirib.
Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskinin müşaviri Mixaylo Podolyak Twitter səhifəsində Ukraynanın hücumda iştirakının olmadığını yazıb. Ukrayna Müdafiə Kəşfiyyatının nümayəndəsi bildirib ki, hücum "Putinin xüsusi xidmət orqanlarına qarşı şüurlu təxribatdır".
Avstriya, Azərbaycan, Argentina, Ermənistan, Bəhreyn, Belarus, Belçika, Boliviya, Böyük Britaniya, Venesuela, Almaniya, Yunanıstan, Fələstin, Pakistan, Portuqaliya, Misir, İsrail, İordaniya, İran, İtaliya, Qazaxıstan, Qətər, Qırğızıstan, Kolumbiya, Kuba, Lüksemburq, Malta, Meksika, Moldova, Niderland, Nikaraqua, Norveç, BƏƏ, Abxaziya Respublikası, Serbiya Respublikası, Səudiyyə Ərəbistanı, Serbiya, Suriya, Slovakiya, ABŞ, Tacikistan, Türkiyə, Türkmənistan, Özbəkistan, Fransa, Monteneqro, Çili, Cənubi Osetiya, Yaponiya, həmçinin Avropa İttifaqı tərəfindən terror aktı qurbanlarına başsağlığı verilib və müxtəlif diplomatik səviyyələrdə pislənilib.
İstinadlar
- (rus.). 2000.
- (rus.). Москва: 1998.
- . 2024.
- (ing.). // Daily Mail DMG Media, 1896. ed. size: 770185 ISSN
- . 2024.
- . 2024.
- .
- .
- .
- .
- . (ingilis). The Associated Press. 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- ↑ Belam, Martin. . the Guardian (ingilis). 2024-03-23. ISSN . 2024-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-23.
- Singh, Maanvi. . the Guardian (ingilis). 22 March 2024. ISSN . 23 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- Bennetts, Marc. . The Times (ingilis). 22 March 2024. ISSN . 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- Kirby, Paul; Rhoden-Paul, Andre. . BBC News (ingilis). 22 March 2024. 23 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- Knight, Mariya; Chernova, Anna; Tarasova, Darya. . CNN. 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- . . The New York Times. 22 March 2024. 23 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 23 March 2024.
- . ABC News (ingilis). 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- [The organization of the [Islamic] "State" presents its version about the Moscow attack]. Enab Baladi (ərəb). 23 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 23 March 2024.
- Yan, Sophia. . The Telegraph. 23 March 2024. 23 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 23 March 2024.
- [Attack in Moscow: ISIS-K released a chilling video of the attack from inside with shouts of “Allah is great”]. (ispan). 23 March 2024. 24 March 2024 tarixində .
- [BBC source: “Two participants in the attack on Crocus City Hall were killed.” Documents from one of them are at the disposal of the BBC Russian Service]. BBC News Русская служба (rus). 23 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-23.
- . BBC News (ingilis). 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 23 March 2024.
- ↑ . Canadian Broadcasting Company. The Associated Press. 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 23 March 2024.
- . . 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- . Reuters.com. Reuters. 7 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- . (ingilis). 8 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- Faulconbridge, Guy. . The Independent (ingilis). 8 March 2024. 17 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- Ivanova, Polina; Seddon, Max. . Financial Times. 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- (Russian). 22 March 2024. İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- (PDF). Crocus-Expo.ru. 2023-12-23 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- Wertheimer, Tiffany. . BBC News (ingilis). 2024-03-22. 2024-03-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- Hopkins, Valerie; Toler, Aric. . The New York Times. 22 March 2024. 23 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- Abbruzzese, Jason. . NBC News (ingilis). 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- . . 2024-03-22. 2024-03-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- ↑ . The Guardian (ingilis). 2024-03-22. ISSN . 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- . Reuters. 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- . BBC News (ingilis). 2024-03-22. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- ↑ Wertheimer, Tiffany, redaktor. France 24 (ingilis). 2024-03-22. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- . tass.ru. İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- . tass.ru. İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- Hopkins, Valerie; Nechepurenko, Ivan; Toler, Aric. . The New York Times. 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- Faulconbridge, Guy. . Reuters. Thomson Reuters Corporation. 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- Yang, Maya. . the Guardian. 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- Singh, Maanvi. . the Guardian (ingilis). 22 March 2024. ISSN . 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- . . 2024-03-22. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- Chao-Fong, Léonie. . the Guardian (ingilis). 2024-03-22. ISSN . 2024-03-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- . 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- . (ingilis). 2024-03-22. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- . TASS. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- . BBC News. 2024-03-22. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- . BBC. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- Knight, Mariya; Chernova, Anna; Tarasova, Darya. . CNN. 2024-03-22. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- Wertheimer, Tiffany, redaktor. BBC News (ingilis). 2024-03-22. 2024-03-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- . The Guardian. 2024-03-22. ISSN . 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- Abbruzzese, Jason. . NBC News. 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- . BBC News (ingilis). 2024-03-22. 2024-03-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- . . 2024-03-22. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- Yang, Maya. . the Guardian. 2024-03-22. ISSN . 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- Knutson, Jacob. . . 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- . BBC News (ingilis). 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- Hopkins, Valerie; Nechepurenko, Ivan; Toler, Aric. . The New York Times. 22 March 2024. 22 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2024.
- . Report İnformasiya Agentliyi (az.). 2024-03-23. İstifadə tarixi: 2024-03-23.
- . March 22, 2024. March 22, 2024 tarixində . İstifadə tarixi: March 22, 2024.
- Yang, Maya. . the Guardian (ingilis). 2024-03-22. ISSN . 2024-03-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- Podolyak_M. (Tweet). Missing or empty |date= (help)
- . Ukrainska Pravda (ingilis). 2024-03-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- . TACC. 2024-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- . tass.ru (rus). İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- . presidentruo.org. 2024-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- . Interfax.ru (rus). 2024-03-22. 2024-03-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- . Ministry of Foreign Affairs of Japan. 23 mart 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 23 mart 2024.