Zilzəl-3 və ya Zelzəl-3 (Fars dilindən tərcümədə "zəlzələ" mənasını verir) — İran istehsalı olan qatı yanacaqla işləyən və 200 km məsafədə hədəfləri vura bilən reaktiv reaktiv artilleriyadır. Bu raket Zilzəl-2 raketinin təkmilləşdirilmiş versiyasıdır və ilk dəfə 2007-ci ildə ictimaiyyətə nümayiş etdirilmişdir.
| Zilzəl-3 | |
|---|---|
 | |
| Tipi | Reaktiv artilleriya |
| İstismar tarixçəsi | |
| İstismara başlanması | 1993 |
| İstismar edənlər |
 ,_Flag_of_Syria_(1980–2024).svg){kind=small} |
| İstifadə edilən döyüşlər | Yəmən inqilabı |
| İstehsal tarixçəsi | |
| İstehsalçı | İran |
| Xüsusiyyətləri | |
| Ağırlığı | 3.6–3.87 ton (modelindən asılı olaraq). |
| Mühərrik | Solid |
| Məsafə | 250–400 km modelindən asılı olaraq[1][2] |
| Uzunluğu | 9–9.6 m (modelindən asılı olaraq) |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həmin raketin Zilzəl-3B versiyası daha kiçik başlığa və 250 km atış məsafəsinə malikdir.
Zilzəl-3 raketinin forması Zilzəl-2 ilə, demək olar ki, eynidir, bir fərqlə ki, raketin burun ucu Zilzəl-1 və Zilzəl-2 versiyalarındakı kimi künbəz formasında deyil, konusvaridir.
Zilzal-2 raketindən daha dəqiq texnologiya hesab olunsa da, Zilzəl-3 raketi eynilə Zilzəl-2 əsasında istehsal olunan Fateh-110 raketindən daha az tətbiq olunub.
Zilzəl sistemli raketlər, Nazeat sistemləri kimi, ilk dəfə İran-İraq müharibəsi zamanı dizayn və istehsal edilmiş İranın döyüş raketləridir.
İran mənbələrinə əsasən, daha sonra Fateh-110 nəslinə məxsus raketlər Zilzəl sistemindən dizayn edilərək istehsal edilmişdir.[3] Bundan əlavə, Zilzəl sistemləri İranda bəzi kosmik zond raketlərinin yaradılması üçün istifadə olunmuşdur.[4]
Zilzəl 3 raketinin uzunluğu 9,6 m, diametri isə 616 mm-dir. Bu raketin ümumi çəkisi 3870 kq, bunun 900 kq-ı döyüş başlığı, 1980 kq-ı isə yanacaqdır.
Həmin raketin hədəfdən yayınma ehtimalının 5%-dən aşağı olduğu bildirilir. Bu raketin maksimum hədəfvurma qabiliyyəti 200 kilometrdir.[5]
Sözügedən raketlər üçlü və tək buraxılış qurğularında quraşdırılaraq, mobil (nəqliyyat vasitəsi) və sabit atıcı qurğulardan buraxıla bilərlər.
Zilzəl-3 raketi silindrik gövdəyə, gövdə kökündə dörd trapersiyavari qanada və burun hissəsinin qarşısında yerində hərəkət edən raket mühərrikinə malikdir. Bu raketin burnu, əvvəlki iki nəsildən fərqli olaraq, sadə konusvaridir.
Zilzəl-3 raketi əvvəlki nəsil raketlərə nisbətə uzun və diametri artıq olduğuna görə, onun kütləsi də artmışdır.[6]
Bu raket hava limanlarının uçuş-enmə zolaqları kimi geniş hədəflərə hücum etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur.[7]
Zilzəl 3 raketi üçün iki ilkin model və buraxılmamış versiya bildirilmişdir. Bu nəsildə təqdim olunan iki nümunə iki fərqli yanaşmaya malikdir, biri daha çox dağıdıcı gücə nail olmaq üçün döyüş başlığının kütləsinin 50% artması (mənzildə bir az azalma ilə), digəri isə məsafənin artması ilə. B versiyasında raketin uzunluğu 9 metr, eni isə 616 mm-dir. Bu raketin uçuş məsafəsi 250 km-ə qədər artırılmış, çəkisi isə 3600 kq olmuşdur.[6]
Husilər — Husilərin yerli istehsal olduğunu və İrandan gətirilmədiyini iddia etdikləri Zilzəl-3 adlandırdıqları raketləri var.
- ↑ "Modlex product: MXF05-000360 Zelzal 3 Surface to Surface Rocket". Modlex.ir. Archived from the original on 2012-09-08. İstifadə tarixi: 2013-09-03.
- ↑ "Modlex product: MXF05-000370 Zelzal 3-B Surface to Surface Rocket". Modlex.ir. Archived from the original on 2013-07-29. İstifadə tarixi: 2013-09-03.
- ↑ "وزلزال ایرانی؛ «اولین راکت توپخانهای جهان با کلاهک جداشونده»/ هدیه ویژه به محور مقاومت برای عبور آسان از گنبد آهنین + عکس و فیلم". mashreghnews.ir. 29 December 2021. 10 March 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 August 2024.
- ↑ "آشنایی با انواع راکتهای زلزال - ایران". hamshahrionline.ir. 20 February 2013. 19 August 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 August 2024.
- ↑ "آشنایی با انواع راکتهای زلزال - ایران". Hamshahri Online (fars). 2013-02-20. 2024-03-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-10.
- ↑ 1 2 "Performance check and the function of "Zelzal" rocket and missile + pictures". Revolutionary Documents Center (fars). 2014-10-13. 2024-11-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-10.
- ↑ "Zelzal missile performance check". ISNA (fars). 2016-01-03. 2024-03-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-10.
- ↑ "Defense & Security Intelligence & Analysis: IHS Jane's | IHS". Articles.janes.com. 2012-07-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-09-03.
- ↑ "Iranian Rocketry in the Service of the Houthis in Yemen". Israel Defense. 21 August 2016. 22 August 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 August 2023.