Məhəmməd Tağı Zehtabi
Məhəmmədtağı Zehtabi (13 oktyabr 1923, Şəbistər, Şərqi Azərbaycan ostanı – 23 sentyabr 1998, Şəbistər, Şərqi Azərbaycan ostanı) — pedaqoq, ədəbiyyatşünas, tarixçi, milli mədəni fəal.
| Məhəmmədtağı Zehtabi | |
|---|---|
 | |
| Digər adı | Məhəmmədtağı Kirişçi |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Şəbistər, İran |
| Vəfat tarixi | (74 yaşında) |
| Vəfat yeri | Şəbistər, İran |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Fəaliyyəti | yazıçı, ədəbiyyatşünas |
Məhəmmədtağı Zehtabi 1923-cü il oktyabrın 13-də Şəbüstərdə anadan olub.[1][2] Azərbaycan Demokrat Firqəsinin üzvü olub.[3] Firqənin birinci qurultayında Şəbüstər nümayəndəsi kimi iştirak edib.[4]
Quzey Azərbaycanın azadlığa çıxması güneydə də yeni ümidlər yaradır. Professorlar Məhəmmədtağı Zehtabi və Həsən Dəmirçinin rəhbərliyi ilə fəallar hər il Babək qalasına toplanmağa başlayırlar. Fəallar Babəkin müstəmləkəçiliyə, işğala qarşı mübarizə aparmasını, onun dönməzliyini özlərinə simvol seçiblər. Hər il bu qurultay təkrarlandıqca iştirakçıların sayı artır və bu artıq bir xalq hərəkatına çevrilir. Burada şeirlər söyləyib musiqilər ifa edirlər. Rəqslər edib tamaşalar göstərirlər.[5]
Məhəmmədtağı Zehtabi 1998-ci ildə Təbriz yaxınlığındakı Şəbistər şəhərində evində ölmüş halda tapılır.[6] Bəzi güneyli qruplar onun ölümünün təbii olmadığı və qətlə yetirildiyini irəli sürürlər. Mərhum Zehtabinin adı İslam Respublikasına müxalif qrupların yayımladığı şübhəli ölümlər və siyasi qətllər siyahısında da dərc edilib.[7][8]
- Məhəmmədtağı Zehtabi. Müasir ədəbi azəri dili (səs – sərf). Təbriz «Aşina», 1379
- Məhəmmədtağı Zehtabi. «Ərmağane Azərbaycan » dərğisi. Təbriz
- Məhəmmədtağı Zehtabi. «İslama qədər İran türklərinin dili və ədəbiyyatı». Təbriz, «Əxtər» nəşriyyatı, 1380
- Məhəmmədtağı Zehtabi.«İran türklərinin əski tarixi». 2 cilddə. Təbriz, 1999
- ↑ Pərvanə Məmmədli. Cәnubi Azәrbaycan: әdәbi şәxsiyyәtlәr, portretlәr. Bakı: Sabah. 2015. səh. 101. (#accessdate_missing_url)
- ↑ Kafkasyalı, 2002. səh. 319
- ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 599
- ↑ "Azərbaycan" qəzeti I, 2022. səh. 164
- ↑ Rəcəb Həsənbəyov. Babək Qalası Qurultayı Arxivləşdirilib 2018-07-11 at the Wayback Machine. — milliyyet.info saytı, 2018.
- ↑ Mədətli, 2017. səh. 109
- ↑ Əlirza Quluncu. Şəbistərdə güneyli alim Zehtabinin xatirəsi anılıb Arxivləşdirilib 2022-03-28 at the Wayback Machine. — amerikaninsesi.org saytı, 2017.
- ↑ Ələkbərli, 2021. səh. 530
- Ələkbərli, Faiq. Azərbaycan türk fəlsəfi və ictimai fikir tarixi: XIX-XX əsrlər (az.). III. Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2021. səh. 684. ISBN 978-9952-81-76-0-7.
- Kafkasyalı, Ali. İran türk edebiyatı antolojisi (türk). V. Ərzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi. 2002. səh. 573. ISBN 9757698113.
- Mədətli, Eynulla. Azərbaycan tarixi məsələləri İran tarixşünaslığında: XX əsrin əvvəlləri (az.). Bakı: Turxan NPB. 2017. səh. 288.
- "Azərbaycan" qəzeti I. Azərbaycan Demokrat Firqəsi Mərkəzi Komitəsinin orqanı: 1945-1946-cı illər, Təbriz (az.). I. Bakı: Elm nəşriyyatı. 2022. səh. 928. ISBN 978-9952-556-47-6.
- Pərvanə Məmmədli. "Başqa dilim, elim var mənim!, // "Cənubi Azərbaycan: ədəbi portretlər, şəxsiyyətlər", Bakı, Sabah, 2015.
- Pərvanə Məmmədli. MƏHƏMMƏDTAĞI ZEHTABİ Arxivləşdirilib 2019-03-23 at the Wayback Machine. — gunaz.tv saytı, 24 İyul 2013
- Pərvanə Məmmədli. "Cavabı 70 il boyu axtarılan sual" 21 Azər” dərgisi, Dortmund, 1999, 1- ci say
- Pərvanə Məmmədli. Qəlbi daim millət sevgisi ilə döyünən ziyalı. ”Güney Azərbaycan”(Məlumat kitabı) Bakı, 2000, s. 361-362
- «Dilmac» dərgisi , yanvar 2004, səh. 8.