Zəkəriyyə əl-Ənsari

O, Zeynəddin Zəkəriyya ibn Məhəmməd ibn Zəkəriyya əl-Ənsari əs-Süneyki əl-Əzhəri əş-Şafidir. Künyəsi Əbu Yəhyadır. Misirdəki Süneykə deyilən bölgəyə nisbətlə ona əs-Süneyki deyilir.

O, hicri 823 və ya 824-cü ildə Süneykədə anadan olmuşdur. Bəziləri də hicri 826-cı ildə doğulduğunu deyir. Süneykədə kiçik yaşda Quranı əzbərləyir, fiqhi elmlərə sahib olur. Sonra 841-ci ildə Əzhar Universitetinə daxil olur. Orada bir çox mətnləri əzbərləyir. Bundan başqa Zəkəriyya əl-Ənsari bir çox alim və məşəyixdən dərs alır. Elm dənizi insanlar arasında püxtələşir. Onlar arasında Zeynəddin Əbu Nəim Rizvan ibn Məhəmməd ibn Yusif əl-Uqəbi əş-Şafi də var. Ona Quranı yeddi mütəvatir qiraət üzərə oxuyur. Bundan başqa İmam Şafinin "Müsnəd"in İmam Müslimin səhihini də ona dinlədir. Eləcə də Nəsainin "Sünənus-Süğra"sını dinlədir. Eləcə də Hafiz ibn Həcər əl-Əsqəlanidən də dərs alır. İbnu Həcər ona dərs verməsi üçün bəzi icazətlər də verir. Həmçinin Əbdürrəhman ibn Məhəmməd əz-Zərkəşi əl-Hənbəlidən də faydalanmışdır.

Zəkəriyya əl-Ənsari hicri 926-cı ildə Zilhiccə ayında 103 yaşında vəfat etmiş və böyük bir qalabalıqla cənazəsi müşayiət edilmişdir.

Zəkəriyya əl-Ənsari bir çox alimdən dərs almışdır. Acizanə araşdirmam nəticəsində şeyxlərindən otuzdan yuxarı şeyxin ismini gördüm. Biz yenə ixtisar yolunu tutaraq bir qismini qeyd edirik.

1. Zeynuddin Əbu Nəim Rizvan ibn Məhəmməd ibn Yusif əl-Uqəbi əş-Şafi. Qurani Kərimi yeddi qiraət ilə bu şeyxə oxumuş eləcə də Müslimin səhihini imam Şafinin müsnədini Nəsainin "Sünənus-Suğra" əsərini də ona dinlədir.
2. İmamul-Əzhar Nurəddin əl-Məxzumi. Bu alimə də yeddi qiraət üzərə Quran oxuyur.
3. İbn Həcər əl-Əsqəlani. Ondan dərs verməsi üçün bir neçə icazətlər də almışdır.
4. Abdurrəhman ibn Məhəmməd əl-Qahiri əl-Hənbəli.
5. əl-Kəfici əl-Hənəfi.
6. Cəlaləddin əl-Məhəlli əş-Şafi (Cəlaleyn təfsirinin iki müəllifindən biri. Digəri isə Cəlaləddin Süyutidir. Hər ikisi Şafidir).
7. Şəhabəddin ibnül-Məcdi əş-Şafi.
8. əl-Bəlqini.
9. İmam ibnül-Fərrat.
10. Şəmsəddin Məhəmməd ibn Məhəmməd ibn Əhməd əl-Hicazi və başqa bir çox alimlər.

Bu alimin fəzilətini anlamaq üçün yetişdirdiyi tələbələrə baxmaq yetərlidir. Onlardan bəziləri bu sadalayacağımız zatlardır.

1. Saleh Nuruddin ən-Nəsəfi (Şeyxin oğlu).
2. İbn Həcər əl-Heytəmi əş-Şafi.
3. Şəhabəddin ər-Rəmli əş-Şafi.
4. Şəmsəddin ər-Rəmli əş-Şafi (Şeyx Şəhabəddinin oğlu).
5. Tacəddin əd-Dəncihi əş-Şafi.
6. Şəmsəddin ibn Əbdürrəhman əl-Kafarsusi əş-Şafi.
7. Məhəmməd ibn Məhəmməd ibn Əli əl-Bəli.
8. Şəhabəddin ibn Həmədə.
9. İbnül-Hənbəli əl-Hələbi.
10. Bədrəddin Həsən ibn Yəhya əd-Dəməşqi əş-Şafi və başqaları.

Allahın bərəkəti ilə Şeyxi Zəkəriyya əl-Ənsari bir çox sahədə əsərlər qələmə almışdır. Onlardan bəziləri bunlardır.

1. Əsnəl-Mətalib fi Şərhi-Rəvdətut-Talib (Şafi fiqhində olan "Rəvdətut-Talib" kitabının şərhidir).
2. Əl-Qurarul-Bəhiyyə fi şərhi-Behcətil-Varədiyyə.
3. Mənhəcut-Tülləb (Şafi fiqhinə yazılmış müxtəsər bir mətindir).
4. Fətül-Vəhhab bi şərhi-Mənhəcut-Tullab (Yuxardakı mətnin şərhidir).
5. Ədəbul-Qadi alə məzhəbil-İmam əş-Şafi.
6. İhkamud-Dəlalə alə təhririr-Risalə (Quşeyrinin risaləsinin şərhidir).
7. Ləbbul-Üsul (İbn Subkinin "Cəmul-Cəvami"sinin müxtəsər forması).
8. Buluğul-Ərəb bi şərhi-Şuzuriz-Zəhəb (Nəhv elmində İbn Hişamın "Şüzuruz-Zəhəb" adlı mətninə verdiyi şərhdir).
9. Töhfətul-aliyyə fil-Xutabil-Minbəriyyə.
10. Şərhul-bəsmələti vəl-həmdələ və başqa əsərlər.

İbn Həcər əl-Heytəmi deyir:

Süyuti deyir:

Bundan başqa elm əhlinin onun haqqındakı tərifləri olduqca çoxdur.