Yozef Şaxt (alm. Joseph Schacht; 15 mart 1902, Rasibuj, Almaniya imperiyası (indiki Polşa) — 1 avqust 1969, Enqlvud, Nyu Cersi, ABŞ) — qərbli İslam hüquq tarixçisi və mübahisəli islamşünas. Əsasən İslam hüququnun (fiqhin) erkən dövrü ilə bağlı araşdırmaları ilə tanınıb. Onun adı daha çox mübahisə doğuran nəzəriyyələri ilə çəkilir, çünki o, İslam hüququnun və xüsusilə hədislərin sonradan düzəldildiyini, yəni orijinal mənbədən gəlmədiyini iddia etmişdir.
| Yozef Şaxt | |
|---|---|
| alm. Joseph Schacht | |
| Doğum tarixi | 15 aprel 1902[1] və ya 15 mart 1902[2] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 1 avqust 1969[3][4][…] (67 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| İş yerləri | |
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü |
|
O, 15 mart 1902-ci ildə indiki Polşa ərazisindəki Rasibujda anadan olmuşdur. İxtisas sahəsi İslam hüququ (fiqh), hüquq tarixi və hədis tənqidi olan Şaxt 50-ci illərdə "The Origins of Muhammadan Jurisprudence" adlı əsərini qələmə almışdır. 1 avqust 1969-cu ildə ABŞ-də vəfat etmişdir.
O iddia edirdi ki, bir çox hədis, əslində hüquqi və siyasi ehtiyaclara görə sonradan uydurulub və geriyə – səhabə və Peyğəmbərə – isnad olunub.[5] Şaxtın fikrincə, İslam hüququnun əsasları hicri II əsrdə (miladi VIII əsrdə) formalaşmağa başlayıb, yəni Peyğəmbər dövründən sonra.[6] Onun bu yanaşması İslam dünyasında ciddi tənqidlərə səbəb olub, çünki bu, həm hədislərin, həm də fiqhin orijinallığını şübhə altına alırdı.[7]
Müsəlman alimlər və müasir İslam hüquq tarixçiləri onun mənbə seçimini, yanaşmasını və müsəlman elm metodlarını nəzərə almamasını tənqid edirlər.[8] O, müsəlmanların öz elmi tənqid və yoxlama sistemlərini yetərincə ciddiyə almamışdı. Əslində o, qərb akademiyasında İslam hüququ sahəsinin qurucularından biri hesab olunur, amma onun fikirləri həm elmi, həm də dini dairələrdə çox mübahisəlidir.[9]
Şaxtın əsərləri Qərbdə İslam hüququnun tənqidi öyrənilməsində əsas istinad mənbəyi olmuşdur. Onun yanaşması Edvard Seyd kimi tənqidçilər tərəfindən "oryentalist", yəni Şərqə yuxarıdan baxan və kolonial məqsədli yanaşma kimi dəyərləndirilmişdir.
- ↑ 1 2 Deutsche Nationalbibliothek Record #117091340 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- ↑ 1 2 Leidse Hoogleraren (nid.).
- ↑ Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ Joseph Schacht. 2009.
- ↑ Schacht. The Origins of Muhammadan Jurisprudence (ingilis). 15–17.
- ↑ Schacht. Introduction to Islamic Law (ingilis). Oksford. 1964. 31–33.
- ↑ Hallaq, Wael B. The Origins and Evolution of Islamic Law (ingilis). Kembric. 2009. 6–10.
- ↑ Siddiqi, Muhammad Zubayr. Hadith Literature (ingilis). Kembric: Islamic Texts Society. 1993. 44–48.
- ↑ Encyclopaedia of Islam (ingilis). IX. 752.