Yin yoqa

Həm Hindistanın Hatha yoqasıda, həm də Çinin daoyin praktikasında uzun müddət saxlanılan pozalardan istifadə olunmuşdur. Məsələn, B. K. S İyenqar Supta Virasana (Uzanmış Qəhraman pozası) pozasının 10–15 dəqiqə ərzində saxlanmasını tövsiyə edirdi. Uzun müddət davam edən dartınma hərəkətləri oxşar şəkildə Qərb fiziki tərbiyə sistemlərində, gimnastika və baletdə elastikliyi artırmaq məqsədilə tövsiyə olunur.^[4] Taoiyin sistemində Yin yoqa pozalarına bənzər duruşlar daxili alkimya (Neidan) çərçivəsində yer alırdı və bunlar sağlamlıqla uzunömürlülüyün artırılmasına yönəldilmişdi. Taoist rahiblər təxminən 2000 il əvvəl Kunq Fu ilə məşğul olanlara döyüş sənətində tam inkişaf üçün uzun müddət saxlanılan pozalarla yanaşı nəfəs teznikalarını da öyrədirdilər.

1970-ci illərin sonlarında Şimali Amerikada uzun müddət yerə yaxın vəziyyətdə saxlanılan yoqa pozaları məşhurlaşmağa başladı. Bu yanaşmanı ilk olaraq döyüş sənəti üzrə çempion Pauile Zink təqdim etmişdi.Poli Zink Hatha yoqası ilə Taoist yoqanı bir araya gətirərək, həmçinin özünün yaratdığı hərəkət və pozaları da bu sistemə daxil etmişdi. O, bu unikal qarışığı "Yin və Yanq yoqası" adlandırdı.^[5]

Zinkin müəllimlik fəaliyyətinin ilk illərində tələbələrinin əksəriyyəti döyüş sənəti ilə məşğul olan şəxslər idi. Bu insanlar güclü, lakin elastikliyi zəif olan əzələlərə malik idilər. Buna görə Zink onlara yalnız başlanğıc səviyyəli Taoist yoqa öyrədirdi və əsas diqqəti uzun müddət saxlanılan yin pozalarına yönəldirdi ki, elastiklik çatışmazlığını aradan qaldırsın.^[6] Lakin tələbə sayı artdıqca, o, daha yüksəksəviyyəli təlimlər keçməyə başladı. O, izah edirdi ki, tam elastiklik əldə etmək üçün insan öz ilkin təbiətini bərpa etməlidir və bunun üçün aşağıdakı Taoist yoqa praktikaları vacibdir:

• Yin asanaları — əsasən oturaq və uzanmış vəziyyətdə icra olunur;
• Yanq asanaları — daha aktiv və gərgin pozalardır;
• Taoist axın yoqası — yin və yanq pozalarını fasiləsiz, yumşaq və dairəvi hərəkətlərlə icrası;
• Çi qong — sadə və yüngül hərəkət və nəfəs texnikaları;
• Taoist alkimiyası — Çin təbabətindəki beş element nəzəriyyəsinə əsaslanan və müxtəlif heyvanların enerjilərini əks etdirəm təlimdir.

Taoist alkimyasının məqsədi insan bədənindəki enerji sahəsində mövcud olduğu düşünülən beş element — torpaq, metal, su, taxta və odu canlandırmaqdır. Bu elementlərin hər biri bədəndə müəyyən xüsusiyyətlərini təmsil edir:sakitlik(torpaq), güc(metal), axıcılıq(su), elastiklik(taxta) və yüngüllük(od).

Yoqa müəllimi Pol Qrilli 1980-ci illərdə Paulle Zinki tapıb onunla məşğul olmağa başladı.^[7] Montana ştatında doktor Gary Parkerin rəhbərliyi ilə anatomiya təhsili aldı, daha sonra isə Kaliforniya Universitetində oxudu. Burada o,Aştanqa yoqa və Bikram yoqa kimi klassik yoqa növlərini tədris edir və yoqa studiyası idarə edirdi.^[8]

1989-cu ildə Pol Qrilli yapon alimi və yoqa praktikantı Hiroşi Motoyama ilə tanış oldu. Motoyama ənənəvi Çin təbabətinin fiziologiyası sahəsində araşdırmalar aparmış və bu barədə geniş yazılar yazmışdı.^[9] O, meridianlar (yəni, incə enerjinin keçdiyi və ya toplandığı yollar) və bu yollarda axdığı düşünülən "çi" enerjisi ilə maraqlanırdı. Bu anlayışlar Çin təbabəti və akupunktur üçün əsas təşkil edir. Motoyama bu sistemləri Hind yoqasındakı nadi kanalları, çakralar və onların daşıdığı prana enerjisi ilə əlaqələndirirdi.

Qrilli, Zinkdən öyrəndiyi yin pozalarını Hatha yoqası, anatomiya və Motoyamanın təlimləri ilə birləşdirərək dərs deməyə başladı. O, akupunktur mütəxəssisinin məqsədlərinə bənzər niyyətləriylə yin ardıcıllıqları tərtib etdi. Yin müəllimi və yazıçı Ulrika Norberq bildirir ki, Qrilli "Yin yoqanı daha da inkişaf etdirdi".^[10] Yin müəllimi və yazarı Bernie Clarc isə qeyd edir ki, Qrilli anatomiyanı, Taoist yoqanı və meridian nəzəriyyəsini birləşdirməsi "bu təcrübəninin faydalarını dərk edən və bədən, zəka, ruh modelini mənimsəyən bir çox insanın rezonasına səbəb oldu".

Pol Qrilli tələbələrindən biri olan yoqa müəllimi Sara Paures onun üslubunda yoqa dərsləri keçməyə başladı. O,buddist psixologiyasını təlimlərinə daxil etdi. Meridian sistemlərini sağlamlıq və maariflənmə üçün əsas hədəf kimi vurğuladı.^[11] Pauserin "Insight Yoga ("İnsayt Yoqa") adlı kitabında ənənəvi Çin təbabətində başa düşüldüyü şəkildə "çi" enerjisinin axınını gücləndirməyə yönəlmiş Yin yoqa ardıcıllıqları izah edilir. O, Yin yoqa praktikasında nəfəsin şüurlu və sistemli şəkildə yönləndirilməsinə xüsusi əhəmiyyət verirdi.

Qrilli öz yanaşmasını əvvəlcə "Taoist yoqa" adlandırmışdı. Bu da Zinkin terminologiyasına hörmət məqsədi daşıyırdı. Lakin Pauers qeyd edirdi ki, onun və Qrillinin tədris etdiyi yoqa Zinkinkindən fərqlidir. Buna görə də o, bu təcrübəyə "Yin Yoqa" adının verilməsini təklif etdi.^[12] Zink də bu termini "Yinq və Yanq Yoqası" ifadəsinin qısa forması kimi qəbul etdi. Pauers tur səfərlərində Yin yoqa təlimləri keçməyə başladı və tələbələrə əlavə məlumat üçün Qrilliyə müraciət etməyi tövsiyə etdi.

Daha sonra Pauers, Qrilli və Zink birlikdə Yin yoqa müəllimi hazırlığı kursları təşkil etdilər.2009-cu ilə gəldikdə isə Yin yoqaartıq Şimali Amerika və Avropada geniş şəkildə yayılmışdı.

Yin yoqa, təbiətdəki qarşılıqlı və tamamlayıcı prinsiplər olan Taoist "yin" və "yanq" anlayışlarına əsaslanır. Yin-sabitlik, hərəkətsizlik, dişilik, passivlik, soyuqluq və aşağıya yönəlmə kimi xarakterizə olunur. Yanq isə dəyişkənlik, hərəkətlilik, kişilik, aktivlik, istilik və yuxarıya yönəlmə ilə əlaqələndirilir.^[13] Günəş yanq, ay isə yan kimi qəbul olunur. İnsan bədənində isə daha sərt və az hərəkətli birləşdirici toxumalar (vətərlər, bağlar, fasiya) yin, əzələlər və qan kimi daha yumşaq və hərəkətli toxumalar isə yanq sayılır. Passiv yoqa pozaları yin, aktiv və dinamik pozalar isə yanq kateqoriyasına daxildir.^[14]

Yin yoqada müəyyən meridianları (Çin enerji təbabətinə görə enerji kanalları) stimullaşdırmaq üçün xüsusi poza ardıcıllıqlarından istifadə olunur. Bu meridianlar Hatha yoqadakı nadi kanallarına bənzəyir.

Taoist yoqanın ənənəsinə uyğun olaraq, Pauile Zink bildirir ki, Yin yoqanın əsas məqsədi "qəlbi açmaq və ilkin, təbii özlüyü oyatmaqdır".^[15] Sarah Powers isə yin praktikasının əsas məqsədlərindən birinin "daxili sakitliyi inkişaf etdirmək" olduğunu deyir.

Yin yoqanın bir çox pozaları ənənəvi və ya "yanq" yoqanın asanalarına bənzəsə də, onların adları fərqli olur. Bu, əsasən ənənəvi yoqa ilə tanış olan şəxslərə həmin pozaları eyni şəkildə yerinə yetirməmək üçün xəbərdarlıq məqsədi daşıyır. Ümumilikdə, Yin yoqa pozaları minimum əzələ fəaliyyəti ilə yerinə yetirilir.^[16] Məsələn, Seal (dəniz şirəsi) pozasında praktika edən şəxs üzüaşağı uzanır və gövdəsini yuxarı qaldırır. Bu zaman hərəkət yavaş şəkildə və tamamilə qolların dəstəyi ilə həyata keçirilir, ayaqlar isə boş buraxılır. Halbuki, Bhujanqasana (Kobra pozası) zamanı şəxs belini qövsvari şəkildə aktiv olaraq qaldırır, həm qolların, həm də bel əzələlərinin gücündən istifadə edir.^[17] Ayaqları da gərgin şəkildə arxaya dartır. Yin yoqa zamanı bədən isinmir, buna görə dərslərin keçirildiyi otaq adətə nisbətən bir qədər isti saxlanılır.

Zinkin Yin yoqa yanaşması həm yin, həm də yanq pozalarını əhatə edir. Duruşlar arasında hərəkəti yanq elementi kimi daxil edir. Əksinə, Grilley və Powers tərəfindən tədris olunan Yin yoqa dərsləri, əsasən bədənin aşağı hissələrinə — ombalar, çanaq, daxili budlar və aşağı bel nahiyəsinə təsir edən, passiv və uzun müddət saxlanılan təxminən 18–24 pozadan ibarətdir.^[18] Yin müəllimləri "dartınmaq" yerinə bu toxumaların "yük altında qalması" ifadəsini işlətməyi üstün tuturlar.

Yin asanalarının uzun müddət saxlanıldığı zamanlarda müəllimlər adətən "dharma söhbətləri" adlandırılan qeyri-rəsmi monoloqlarla çıxış edirlər. Bu söhbətlərdə pozaların fiziologiyası və anatomiyası, o cümlədən təsir olunan meridian xətləri izah olunur.^[19] Bəzən müəllimlər ənənəvi Buddist hekayələr danışır, şeirlər səsləndirir, mahnılar oxuyur və ya şəxsi təcrübələri barədə düşüncələrini bölüşürlər.