Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinYevgeni Mixayloviç Abalakov (rus. Евге́ний Миха́йлович Абала́ко; 4 (17) fevral 1907, Krasnoyarsk, Yeniseysk quberniyası[d] – 24 mart 1948, Moskva) — SSRİ heykəltəraşı və alpinisti. O, alpinizm üzrə SSRİ-nin əməkdar idman ustası (1934) olub. Alpinist Vitali Abalakovun qardaşı.[1]
| Yevgeni Abalakov | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 4 (17) fevral 1907 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 24 mart 1948 (41 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | tədqiqatçı-səyyah[d], heykəltaraş, alpinist, atlet |
| Mükafatları |
  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Yevgeni Abalakov yüksək dağ zirvələrinə uğurlu ekspedisiyaları və SSRİ-də alpinizmin inkişafına verdiyi töhfələri ilə tanınır. O, 1933-cü ildə Tacikistanda Pamir dağlarında olan Kommunizm zirvəsinə (indiki İsmail Somoni zirvəsi, 7495 m) ilk dəfə qalxan alpinist kimi tarixə düşmüşdür. O, həmçinin dağçılıq avadanlıqlarının təkmilləşdirilməsi və alpinistlərin fiziki hazırlığı ilə bağlı ciddi elmi araşdırmalar aparmışdır.[1]
Yevgeni Abalakov 1907-ci ildə Rusiyanın Krasnoyarsk şəhərində anadan olub. O, uşaqlıqdan təbiətə və idmana böyük maraq göstərmiş, qardaşı Vitali Abalakov ilə birlikdə dağçılığa həvəs göstərmişdir. 1920-ci illərdə SSRİ-də dağçılığın inkişaf etməyə başlaması ilə Abalakov qardaşları bu sahədə peşəkar səviyyəyə yüksəlmişlər.[1]
Yevgeni Abalakov Leninqrad İncəsənət Akademiyasında heykəltəraşlıq üzrə təhsil alsa da, dağçılığa olan sevgisi onun əsas fəaliyyət sahəsinə çevrildi. O, dağçılıq ekspedisiyalarında iştirak edərək SSRİ-nin ən yüksək zirvələrinə qalxmağa başladı.[2]
Yevgeni Abalakovun ən böyük uğurlarından biri 1933-cü ildə Kommunizm zirvəsinə (İsmail Somoni zirvəsi) ilk dəfə çıxan insan olmasıdır. Bu, dövrün ən çətin ekspedisiyalarından biri hesab olunurdu və SSRİ üçün böyük bir nailiyyət idi. Ekspedisiyanın məqsədi, Pamir dağlarındakı ən yüksək nöqtəni tədqiq etmək və sovet alpinistlərinin gücünü nümayiş etdirmək idi.[3]
Bu uğurlu ekspedisiya Yevgeni Abalakovu SSRİ-nin ən tanınmış dağçılarından birinə çevirdi. O, eyni zamanda Tyanşan, Altay dağları və Qafqaz dağlarında da bir çox zirvəyə çıxmış, dağçılıq elminin inkişafına böyük töhfə vermişdir.[4]
Abalakov yalnız dağçı deyil, həm də dağçılıq texnikalarının inkişafına böyük töhfə verən alim və mühəndis idi. O, yüksək dağ şəraitində insanın fiziki və psixoloji dözümlülüyü ilə bağlı tədqiqatlar aparmış, ekspedisiyalar üçün avadanlıqların daha təhlükəsiz və effektiv olması üçün yeniliklər tətbiq etmişdir. Onun elmi araşdırmaları, SSRİ-də alpinistlərin hazırlanması üçün proqramların inkişafına kömək etdi. Onun tədqiqatları sayəsində sovet dağçıları daha təhlükəsiz və effektiv şəkildə yüksək dağ ekspedisiyalarında iştirak edə bilirdilər.[1]
SSRİ-də 1930-cu illərin repressiya dalğası bir çox alim və idmançını hədəfə almışdı. Yevgeni Abalakov da bu repressiyalardan zərər çəkmiş, 1938-ci ildə həbs olunmuş, lakin qısa müddət sonra azad edilmişdir.
Abalakov İkinci Dünya müharibəsinin iştirakçısı olub. Müharibənin lap əvvəlində könüllü olaraq orduya gedib. 1942-ci ilin yayına qədər könüllü birliklərin tərkibində Moskva uğrunda döyüşdə iştirak edib. 1942-ci ilin avqustundan digər alpinistlərlə birlikdə Qafqazın müdafiəsində iştirak etmişdir. O, Zaqafqaziya Cəbhəsinin hərbi alpinistlik və xizək sürmə məktəbində dərs deyib, yüksəlişlər edib. 1944-cü ildə hərbi hissələrin Kazbekə qalxmasına rəhbərlik etmişdir.
O, Qafqazın müdafiəsi döyüşlərində iştirak etdiyinə görə, medalla təltif olunub.
1948-ci ildə o, müəmmalı şəkildə evində vəfat etmişdir. Rəsmi olaraq, onun ölümü " dəm qazından zəhərlənmə" kimi qeydə alınsa da, bəzi mənbələr bunun siyasi motivli bir sui-qəsd ola biləcəyini iddia edirlər. Onun ölümü hələ də mübahisəli və müəmmalı olaraq qalır.[5]
Abalakovun dağçılığa verdiyi töhfələr, onun ölümündən sonra da xatırlanmağa davam etmişdir. Onun adı bir çox alpinist məktəblərində, zirvələrdə və elmi məqalələrdə yaşayır. Sovet İttifaqında və müasir Rusiyada onun şərəfinə müxtəlif tədbirlər keçirilmiş, onun adı dağçılıq tarixində qızıl hərflərlə yazılmışdır.[1]
Yevgeni Abalakov sovet alpinizminin banilərindən biri kimi yadda qalır. Onun uğurları, texniki yenilikləri və yüksək dağ ekspedisiyalarına verdiyi töhfələr, onu dünya dağçılıq tarixində mühüm fiqurlardan birinə çevirir. Onun həyatı və fəaliyyəti, dağçılığa olan sevgisi və fədakarlığı gələcək nəsillərə ilham verməyə davam edir.[6]
- Абалаков Е. М. На высочайших вершинах Советского Союза. — М.: АН, 1963.
- Абалаков Е. М. На высочайших вершинах Советского Союза. — Красноярск, 1989.
- ↑ 1 2 3 4 5 "«Следы борьбы и яда»: смерть альпиниста Абалакова списали на спецслужбы". 2 mart 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2017.
- ↑ Royal Geographical Society, The Alpine Club. Mountaineers. Dorling Kindersley Ltd. 2011. səh. 240. ISBN 978-1-409-38331-4.
- ↑ Matt Samet. The Climbing Dictionary: Mountaineering Slang, Terms, Neologisms & Lingo: An Illustrated Reference. The Mountaineers Books. 2011. səh. 44. ISBN 978-1-594-85503-0.
- ↑ "Risk Online: Расстрельное время (ретро -обзор)". old.risk.ru. 28 sentyabr 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 dekabr 2024.
- ↑ "«Следы борьбы и яда»: смерть альпиниста Абалакова списали на спецслужбы". 2 mart 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 yanvar 2023.
- ↑ "Вечерняя Москва, 1938, № 18 (4248), 24 января". 13 fevral 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 fevral 2022.
- Захаров П. П., Мартынов А. И., Жемчужников Ю. А. Альпинизм. Энциклопедический словарь. — М.: ТВТ Дивизион, 2006. — 744 с. ISBN 5-98724-030-1
- Е. М. Абалаков на сайте клуба альпинистов «Санкт-Петербург»
- Анатолий Ферапонтов. Восходители. Евгений Абалаков
- Пик Коммунизма. Вадим Алфёров, Воронеж
- Сын отлил отца в бронзе: в Красноярске устанавливают бюст альпиниста Евгения Абалакова // Комсомольская правда. Красноярский выпуск. — 2004. — 27 мая.