Yenisey abidələri

Mütəxəssislərin fikrinə görə Yenisey abidələri Orxon abidələrindən daha qədimdir. Lakin bəzi tədqiqatçılar Orxon abidələrinin dil baxımından bəsit olmasını əsas götürərək onların daha qədim olduğunu söyləyirlər. Yenisey abidələrinin varlığı haqqında avropalılara ilk məlumatı Niderlandın Amsterdam şəhərinin burqomistri Nikolay Vidzen bildirərək 1692-ci ildə Verxoturye çayı sahilində qayalardakı şəkillərdən bəhs edib. F.İ.T.Starlenberqin yazdığına görə Yenisey abidələrindən ilk tapılanı 3-cü Uybat abidəsdir. Bu abidəni Polşanın Dansiq şəhərindən olan təbiətşünas Daniel Qotlib Messerşmidt tapıb.

Ümumiyyətlə Yenisey abidələrinə aiddirlər:

• Uyuk Tarlık
• Uyuk Arxan
• Uyuk Turan
• Ottuk Taş
• 1,2,3,4-cü Barlık
• Uluğ Kem Qarasu
• Elkeş
• Beqre
• Ulu Kem
• 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11-ci Çaxöl
• Kemçik Qaya Başı
• Oznaçenin
• Açura
• Oya
• 1,2-ci Altın Göl
• 1,2,3-cü Uybat
• 1,2,3-cü Tuba
• Taşeba
• Kemçik Çirğan
• 1,2-ci Qızıl Cira
• Kejilik Xobu
• Təle
• Xerbis Baarı
• Abakan
• 1,2,3-cü Tuva (abidə)
• 1,2-ci Elegest
• Sarqal Aksı
• 1,2-ci Qara Bulun
• İyme