Yengəcyeyən (lat. Lobodon carcinophagus) — Antarktida suitiləri arasında yengəcyeyən suitilər cinsinə (Lobodon) aid növ.
| Yengəcyeyən | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Yengəcyeyən |
||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Dünyada yeganə suiti növüdür ki, sayları 7–40 milyon baş qiymətləndirilirdi. Hazırda isə onların sayının 14 milyonu keçmədiyi bildirilir. Dünyada insandan və ev heyvanlarından sonra sayına görə ikinci məməli hesab edilir[3]. Onların sayı dünyada olan bütün suitilərin sayından çoxdur.
Adlanmasına gəldikdə bu onların hecdə yengəclə qidalanması ilə əlaqədar deyil. Onlar hecdə yengəc yemirlər, əsasən krillə qidalanırlar.
.jpg)
Yetkin fərdin uzunluğu 2,2–2,6 m, çəkisi isə 200–300 kq arası dəyişir. Dişilər erkəklərə nisbətən iri olurlar. Siması uzun və nazikdir. Yığcam bədən quruluşuna malikdir. Yanvar-Mart ayları tünd qəhvəyi, belində isə gümüşü-boz zolaq vardır. Sonradan isə rəngi süd-ağ rəng alır. Çoxunda çapıx izləri vardır. Bu izlərin səbəbi Dəniz bəbirinin qoyduğu izlərdir. Balalar iki-üç həftə südlə bəslənilir. Kənardan onları izləyərkən bəzən onları Dəniz bəbirlərinə və ya Ueddell suitisinə oxşadırlar. Ancaq dəniz bəbirlərindən fərqli olaraq onlar koloniya əmələ gətirirlər.
Onlar əsasən Antarktida ətrafı dənizlərdə yaşayır. Cənub yarımkürrəsinin 65°Cənubda yerləşən ərazilərə xass canlıdır. Miqrasiya zamanı buzlaqlarla mülayim enliklərə qədər gəlir. Bəzi hallarda onlar Cənubi Amerika, Yeni Zelandiya, Avstraliya və Afrikanın cənub ərazilərində görünür. Onlar Rio-de-la-Plata ərazisinə Argentina və Uruqvay sərhədi ərazisinə gələ bilirlər[4].
Əsas yerləşim yerləri buzlaqların üzəridir. Koloniya halında birləşərkən sayları bir necə mini keçir. Sudan buzun üzərinə sürətlə çıxa bilir. Aktiv ov qabiliyyətinə malikdir və əsasən gecələr ov edir. 430 metr dərinliyə enir və 11 dəqiqə suyun stlında qalır. Əsasən Antarktida krili ilə qidalanır. Qida rasiyonuna balıqlarda daxildir.
Yetkinlik yaşına 2,5–6 ilində çatır. Yeni doğulan balaların 1,1–1,3 m uzunluğa və 20–40 kq çəkiyə malik olur. Ana balalarını 2–3 həftə südlə bəsləyir. Balalar gün ərzində 4 kq çəki artırır. Süddən kəsildiyi günə qədər 110 kq çəki alır. Onlar südlə bəsləməni bitirdikdən sonra dişilər çütləşməyə hazır olurlar. Onlar suda çütləşirlər. Çütləşmə dönəmi oktyabr-dekabr ayları baş verir.
Ortalama olaraq 20 il yaşayırlar. Əsas düşmənləri Dəniz bəbiri və Osadır.
Antarktidaya Robert Skottun təşkil etdiyi ekspedisiyada iştirak etmiş ingilis bioloq və alim Edvard Adrian Vilson (1872–1912) belə düşünürdü ki, Yengəcyeyən suitilər ölərkən Antarktidanın daxilinə gəlir və burada ölürlər. O, hətta yengəcyeyənlərin materikin 30 mil daxili hissəsində bir necə min metr hündürlükdə aşkarlamışdır.
- ↑ Richardson J., Qrey C. E., Ross C. K. The zoology of the voyage of H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, R.N., F.R.S., during the years 1839 to 1843. By authority of the Lords Commissioners of the Admiralty. Edited by John Richardson and John Edward Gray. 1844. S. 2. doi:10.5962/BHL.TITLE.7364
- ↑ Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0
- ↑ Jefferson T. A., Leatherwood S., Webber M. A. (1993): FAO species identification guide. Marine mammals of the world. Arxivləşdirilib 2013-09-23 at the Wayback Machine Rome, FAO. 1993. 320 p. 587 figs.
- ↑ FAO species identification sheets for fishery purposes, Southern Ocean: fishing areas 48, 58, and 88, CCAMLR Convention area. Fischer W. and Hureau J.-C. (Eds). Vol. 2. (1985): Rome, FAO. 471 p.
- Lobodon carcinophagus. [ölü keçid] — P. 288–290. // In: Jefferson T. A., Leatherwood S., Webber M. A. (1993): FAO species identification guide. Marine mammals of the world. Rome, FAO. 1993. 320 p. 587 figs.