Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinYaradıcı sənayelər - mənşəyini fərdi yaradıcılıq, bacarıq və isteddaddan götürən, əqli mülikiyyətin yaradılması və istismarı yolu ilə sərvət və iş yerlərinin yaradılması potensialına malik olan fəaliyyətlər[1]. Müstəlif mənbələrdə aralarında kçik fərqlər qeyd olunsa belə, yaradıcı sənayelər yaradıcı və mədəni sənayelər, yaradıcı və rəqəmsal sənayelər, yaradıcı iqtisadiiyayt, narıncı iqtisadiyyat kimi də adlandırılır[2].
Yaradıcı sənayelər özündə çoxsaylı fəaliyyət formalarını əhatə edir;
- Musiqi,
- vizual sənətlər (rəssamlıq, fotoqrafiya və s.),
- filmlər (seriallar, cizgi filmləri, və video oyunlar). Film sinayesi özündə ssenaristlər, aktyor heyəti, rejissorlar, kostyum və set dizaynerləri, rəssamlar, bəstəkarlar, operatorlar kimi olduqca geniş yaradıcı qrupları əhatə edir[3].
- Ədəbiyyar
- Televiziya və radio
- Muzey və qaleriyalar,
- Kitabxana və arxivlər;
- dizayn (məhsul dizaynı, qrafik dizayn, moda və s.), Müasir yanaşmada dizayn zövq, funksionallıq və maddi qazanc ilə yanaşı həm də dayanıqlılıq məsələsini də ön plandan tutur[4].
- Marketinq və reklam
- Memarlıq və s.
Yaradıcı sənayelər yaradıcı məhsul və yaradıcı xidmət istehsal edən sahələriə bölünür[5]. Məsələn, moda, dizayn, oyun texnologiyalar, potoqrafiya, marketinq və reklam, arxitektura, rəqəmsan məzmun və s. yaradııc xidmət istehsal edən sektorlra aiddir. Film, televeziya, radio, musuiq, aktyorlar, vizisaı sənətlər, muzey, kitabxana və galeriyalar və s. yaradıcı məhsul sektorlarına aid edilir.
Yaradıcı sənayelər incəsənət yaratmaq ilə bərabər həm də yenilikləər, problemlər həll olunmasna o cümlədən insanlar arsaında çoxqatlı üsniyyətin yaradılmasına xidmət edir. Yaradıcı sənaelərin fəaliyyətində agentliklər olduqca mühüm yer tutur.
Yaradıcı sənayelərin dəstəklənməsində UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) böyük əhəmiyyəti var. Ondan başqa, UNCTAD, WIPO, DCMS, ECLAC kimi müxtəlif təşkilatlarda önəmlidir.
Yaradıcı sənayelər iqtisadiyyatı yaradıcı insanların istehsan etdiyi məhsul və göstərdikləri xidmətlərin ümumi dəyərindən ibarətdir və qlobal səciyyə daşıyan bu iqtisadi dövriyyə kiyafət qədər böyükdür.
Yaradıcı sənayelərin aşağıdakı iqtisai faydaları var:
- ÜDM-ə töhfə verir
- Yüksək əlavə dəyər yaradır. Yaradıcı sənayelərdə məhsul və xidmətlər intellektual mülkiyyəyə əsaslandığından (brend, müəlliflik hüququ, patent) xammal xərcləri misbətən az, gəlir marjası isə yüksək ola bilir.
- Məşğulluq səviyyəsini artırır
- Şəhərlərşmə prosesinə (urbanizasiya) və turizmə müsbət təsir göstərir
Yaradıcı sənayelərin mədəni təıəfi çoxsaxəlidir.Yaradıcı sənayelər kimliyin formalaşdırılmasına, mədəniyyətin təkamülünə, şəhər həyatının inkişafına, mədəni irson qorunmasına, insanlar arasında sosial bağların güclənməsinə və hekayə quruculuğunun dərinləşməsinə müsbət təsir göstərir.
Filmlər, ədəbiyyat, musiqi və mzueylər insanların mədəni idektifikliyini, adətlərini, dəyər və hekayələrini qoruyur, bununla birlikdə başqalarına - həm gələcək nəsillərə, həm də başqa cəmiyyətlərə ötürür.
Sənətkar və kreatorların işləri vəətndaş hüquqları, ətraf-mühit aktivizmi kimi vacib məsələləri diqqət mərkəzində saxlamağa, kolletiv travmaların sağaltmaöa kömək edə bilər.
Yaradıcılıq, innovasiya və əqli mülkiyyət üzərində qurulmuş yaradıcı sənayelər böyük sürətlə inkişaf edir. Gənclər və qadınların aktiv iştirakları bu sahələri başqa istehlsal sahələrindən fərqləndirir. Hesablamalara görə, 2023-cü ildə yaradıcı sənayelərin ümumi bazar dəyəri 4,29%-lik illik sabit artım tempi ilə 2023-cü ildə 2.78 trilyon ABŞ dolları həcminə çatıb[6].
- ↑ https://discovercreative.careers - What are the creative industries? İstifadə tarixi: 31.08.2025.
- ↑ https://www.davidparrish.com - Helping creative entrepreneurs world-wide become even more successful. İstifadə tarixi: 31.08.2025.
- ↑ https://www.wipo.int/en - Making a Living in the Creative Industries. İstifadə tarixi: 10.09.2025.
- ↑ https://single-market-economy.ec.europa.eu - Kültürel ve Yaratıcı Endüstriler. İstifadə tarixi: 22.09.2025.
- ↑ https://www.cits.wa.gov.au - Creative industries. İstifadə tarixi: 10.09.2025.
- ↑ https://qaddumi.org - The Power of Creative Industries in Transforming Economies and Culture. Arxiv surəti 24 may 2025 tarixindən Wayback Machine saytındaİstifadə tarixi: 02.09.2025.