Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinƏbu Məhəmməd Yəhya ibn əl-Mübarək ibn əl-Muğirə əl-Yezidi əl-Ədəvi (ərəb. يحيى اليزيدي; 755 – 818, Mərv) — on dörd qaridən biri.
| Yəhya əl-Yezidi | |
|---|---|
| ərəb. يحيى اليزيدي | |
| Doğum tarixi | 755 |
| Vəfat tarixi | 818 (62–63 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri |
qiraət dilçilik ədəbiyyat |
| Tanınmış yetirmələri |
Harun ər-Rəşid Məmun |
Bəsrədə anadan olduğu güman edilir. Bütün mənbələr adını Yəhya şəklində qeyd etsələr də, İbn Qüteybə Əbdürrəhman şəklində qeyd etmişdir.[1] Xəlifə Mehdinin dayısı Yezid ibn Mənsurun övladlarına mürəbbilik etdiyi üçün nisbəsi "Yezidi"dir. Əbu Əmr ibn Əla, Xəlil ibn Əhməd, Yunus ibn Həbib və İbn Cüreyc onun müəllimləridir. Yezidi müəllimlərindən nəhiv (qrammatika), lüğət, qiraət, dil və əruz elmlərini öyrənmişdir. Tələbələri arasında başda öz övladları olmaqla, Düri, Susi, Əbu Ubeyd Qasım ibn Səllam, İshaq ibn İbrahim əl-Mövsili, Əbu Əyyub əl-Həyyat və Məhəmməd ibn Sədan kimi şəxslər vardır. Yezidin özündən hədis rəvayət edən və əsər qələmə alan beş oğlu (Məhəmməd, İbrahim, İsmayıl, Abdullah və İshaq), oğlanları ilə yanaşı elm və ədəbiyyatla maraqlanan nəvələri də var idi. Yezidi ailəsinin elm və ədəbiyyat tarixində bir neçə nəsil boyunca təsirli olduqları qeyd edilir.[2] Yezidinin həm Əli övladları (İbrahim ibn Abdullah ibn Həsən) ilə, həm Abbasilər ilə yaxın münasibətləri olmuş, Yezid ibn Mənsurun övladları ilə yanaşı Harun ər-Rəşid və xəlifə Məmun da onun təlim-tərbiyəsində böyümüşdür. Bu işdə oğlu Abdullah da Yezidiyə köməklik etmişdir.[3]
Yezidi, Əbu Əmr qiraətini ərz yolu ilə öyrənmiş və bu qiraətin tədrisi ilə məşğul olmuşdur. Yezidiyə şöhrət qazandırmış ən vacib xüsusiyyət Əbu Əmr qiraətinə mənbəlik etməsidir. Belə ki, Əbu Əmrin raviləri olan Düri ilə Susi qiraəti Əbu Əmrdən deyil, məhz Yezidinin özündən rəvayət etmişdilər. İbn Mücahid, Yezidinin bu qiraətə isnad edilməsinin səbəbini, Yezidinin özünü bu qiraətə həsr etməsi və yaddaşının digər tələbələrlə müqayisədə daha qüvvətli olması ilə izah edir.[4]
Yezidi, "Müşəcərətü Əbi Məhəmməd əl-Yezidi vəl-Kisai bi-həzrətir-Rəşid", "Qaribül-Quran", "Kitabün-Nəvadir fil-lüğə", "Müxtəsər fin-nəhv" (bu əsər Məmunun övladları üçün qələmə alınmışdır), "Kitabün-Nəqt vəş-şəkl", "Kitabül-Məqsur vəl-məmdud", "Kitabül-Müşkil"[5] adlı əsərlərin müəllifidir. Onun haqqında Rəbiyə M. Həsən Rəbi doktorluq dissertasiyası[6] qələmə almışdır.
Yezidi, Məmun ilə birlikdə gettiyi Mərvdə vəfat etmişdir. Onun Bağdadda öldüyü də nəql edilib.
- ↑ İbn Qüteybə. əl-Məarif (ərəb). 544.
- ↑ Fleischhammer. Die Familie Yazidi, ihre literarische Wirksamkeit und ihre Stellung am Abbasidenhof (alman). CXII. 1962. 300.
- ↑ əz-Zübeydi. Təbəqatün-nəhviyyin vəl-lüğəviyyin (ərəb). 76.
- ↑ Zəhəbi. Mərifətül-qurra (ərəb). I. 322.
- ↑ İbn əl-Cəzəri. Qayətün-Nihayə (ərəb). II. 377.
- ↑ Rəbi. Əbu Məhəmməd əl-Yəzidi: Həyatühu və əsərühu fi ülumil-Ərəbiyyə (ərəb). doktorluq dissertasiyası. 1983.