Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinBu məqalədəki və ya bölmədəki məlumatlar köhnədir. |
Xudafərin SES — İran və Azərbaycan arasındakı beynəlxalq sərhəddə yerləşən Araz çayı üzərindəki torpaqla doldurulmuş bənd. İranın Şərqi Azərbaycan ostanına daxil olan Xumarlı kəndindən 8 kilometr (5,0 mil) qərbdə və Azərbaycanın Cəbrayıl rayonundakı Xudafərin kəndindən 1 km şimal-qərbdə yerləşir. 1993-cü ildən 2020-ci ilin 18 oktyabr tarixinə qədər Ermənistan Respublikasının nəzarəti altında olmuşdur.[mənbə göstərilməlidir]
| "Xudafərin" SES | |
|---|---|
| "Xudafərin" su-elektrik stansiyası | |
 | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Çay | Araz |
| Sahibi | |
| Status | İşlək |
| Tikilmə tarixi | 1999 |
| İstismara verilib | 2008 |
| İstismarçı | Azərenerji ASC |
| Əsas xüsusiyyətləri | |
| Elektrik enerjisi gücü | 102 və ya 200 MVt |
| Avadanlıq xüsusiyyətləri | |
| Turbin tipi | Hidroaqreqat |
| Əsas qurğular | |
| Bənd tipi | Torpaq-bənd |
| Bəndin hündürlüyü | 64[1] |
| Bəndin eni | 400[2] |
| Yerləşməsi | |
| 39°09′35″ şm. e. 46°56′05″ ş. u. | |
| Ölkələr | |
| Rayon | |
| Yer | Xudafərin şəhristanı, Cəbrayıl rayonu |
  "Xudafərin" SES |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
SES Araz çayı üzərində İranla Azərbaycan arasında imzalanmış razılaşmaya uyğun olaraq inşa edilir. Stansiyanın gücü 102[3] və ya 200 meqavata bərabərdir.[4] Su anbarı vastəsi ilə 75.000 hektar ərazinin suvarılması nəzərdə tutulmuşdur.[5][6]
Bəndin məqsədi hidroelektrik enerji istehsalı və suvarmadır. Sovet İttifaqı ilə iran arasında 1977-ci ilin oktyabrında baş tutan razılaşması ilə layihəsi hazırlanmışdır. Layihələndirmə 1982-ci ildə sona çatmış, 1990-cı illərin əvvəllərində yenidən işlənmiş və 1999-cu ildə inşaat işlərinə başlamışdır[5]. Ermənistan KİV-lərinin verdiyi məlumata görə, İran Ermənistanla layihəni başa çatdırmaq üçün gizli bir razılaşma imzalanmışdır[7].
Bəndin tamamlanması 2008-ci ildə baş tutmuşdur. SES 2010-cu ildə açılır. Suvarma işləri ilə bağlı tikint hələ də davam edir[8]. İnşaat zamanı bir neçə Tunc dövrünə aid yer, o cümlədən Saka-İskit döyüşçüsünün qəbri tapılmışdır.
2022-c ilin iyulunda "Xudafərin" və "Qız Qalası" hidroqovşaq və su-elektrik stansiyalarının (SES) üzərində iki bəndin birgə tikintisini sürətləndirəcək sənəd imzalanıb.[4]
- ↑ "Dams (>15 m) Under Construction in IRAN" (PDF). WRM. 22 iyul 2011 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 21 aprel 2012.
- ↑ "Construction operation of Khoda Afarin dam power plant was begun". Farab Co. 29 iyul 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 aprel 2012.
- ↑ "Azərbaycan və İran arasında su elektrik stansiyalarının birgə istifadəsi ilə bağlı müzakirələr aparılıb". 8 dekabr 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 avqust 2015.
- ↑ 1 2 "Azərbaycan və İran arasında sənəd imzalanıb". 18 iyul 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 iyul 2022.
- ↑ 1 2 "Reducing Transboundary Degradation of Kura-Aras River Basin" (PDF). National Report of Islamic Republic of Iran. National TDA-Islamic Republic of Iran. iyun 2006. 8. 26 fevral 2014 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 21 aprel 2012.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2 may 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2020.
- ↑ Hayrumyan, Naira. "На что намекает Иран". lragir.am (rus). 24 aprel 2016. 15 mart 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 oktyabr 2020.
Напомним, что Худаферинская ГЭС строится на реке Аракс, на границе Ирана и Карабаха, в соответствии с договором между Ираном и Арменией, заключенным в 2007 году.
- ↑ "Khdaafryn dam will irrigate 30 thousand hectares of land in East Azarbaijan" (Persian). WNN. 20 aprel 2010. 13 fevral 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 aprel 2012.