Xristian Sosial Xalq Partiyası (lüksemb. Chrëschtlech Sozial Vollekspartei, qısaca CSV) — Lüksemburqda fəaliyyət göstərən ən böyük siyasi partiyalardan biri.[14] Partiya xristian demokratiyası, mühafizəkarlıq və sosial market iqtisadiyyatı prinsiplərinə əsaslanan mərkəz-sağ mövqedə durur.[6][7][8] Güclü Avropapərəst mövqeyi ilə tanınır və Avropa Xalq Partiyasının (EPP) üzvüdür.[6] 2023-cü il seçkilərindən sonra CSV, Demokrat Partiyası (DP) ilə koalisiya hökuməti quraraq hakimiyyətə qayıtmışdır.[9] Partiyanın müvəqqəti prezidenti Klod Visler,[1] Baş katibi isə Kristof Hansendir.
Xristian Sosial Xalq Partiyası Chrëschtlech Sozial Vollekspartei Parti populaire chrétien social Christlich Soziale Volkspartei | |
|---|---|
 | |
| Sədri | Klod Visler (Claude Wiseler) (Partiya Prezidenti, ad interim - müvəqqəti)[1][2] |
| Lideri | Lyuk Friden (Luc Frieden) (Baş Nazir)[3] |
| Quruluş tarixi |
16 yanvar 1914 (Sağ Partiyası kimi) 20 dekabr 1944 (CSV kimi)[4] |
| Sələfi | Sağ Partiyası (Parti de la Droite / Rietspartei)[4] |
| Baş qərargah | 4, rue de l'Eau, L-1449 Lüksemburq şəhəri[5] |
| İdeologiya |
Xristian demokratiyası[6] Mühafizəkarlıq[7] Sosial market iqtisadiyyatı Avropapərəstlik[6] |
| İdeoloji spektr | Mərkəz-sağ[8] |
| Üzvlüyü | Avropa Xalq Partiyası (EPP)[6] |
| Müttəfiqlər | Demokrat Partiyası (Hökumət koalisiyası)[9] |
| Gənclər təşkilatı | Chrëschtlech Sozial Jugend (CSJ)[10] |
| Rəngləri | Narıncı[11] |
| Parlamentdə |
21 / 60 [12] |
| Avropa Parlamentində |
2 / 6 [13] |
| Saytı | csv.lu |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
CSV-nin kökləri 1914-cü ildə qurulan Sağ Partiyasına (Parti de la Droite) gedib çıxır.[4] İkinci Dünya müharibəsindən sonra, 1944-cü ildə partiya yenidən təşkil olunaraq müasir adını – Xristian Sosial Xalq Partiyası – qəbul etdi. Partiya Lüksemburq siyasətində dominant qüvvə olmuş, 1944-cü ildən 2013-cü ilə qədər yalnız bir dəfə (1974-1979-cu illər istisna olmaqla) bütün hökumət koalisiyalarının aparıcı üzvü olmuşdur.[15] Bu dövrdə Pyer Verner, Jak Santer və Jan-Klod Yunker kimi tanınmış siyasətçilər CSV-nin liderləri kimi Lüksemburqun Baş Naziri vəzifəsini tutmuşlar.
2013-cü il seçkilərində CSV ən böyük partiya olaraq qalsa da, DP, LSAP və Yaşıllar partiyalarının qurduğu koalisiya nəticəsində müxalifətə keçdi.[16] 10 il müxalifətdə qaldıqdan sonra, 2023-cü il seçkilərində yenidən ən çox səs toplayan partiya oldu və DP ilə koalisiya yaradaraq Lyuk Fridenin başçılığı ilə hökuməti formalaşdırdı.[9]
CSV-nin ideologiyası xristian-sosial dəyərlərə, insan ləyaqətinə, həmrəyliyə və subsidiaritet prinsipinə əsaslanır.[17] Partiya güclü sosial müdafiə sistemi ilə rəqabətədavamlı sosial market iqtisadiyyatının tərəfdarıdır. Əsas siyasi hədəfləri arasında iqtisadi artımın təmin edilməsi, iş yerlərinin yaradılması, sosial ədalətin gücləndirilməsi və ətraf mühitin mühafizəsi yer alır.
CSV Avropa İttifaqının dərinləşməsinin və genişlənməsinin qızğın tərəfdarıdır və Lüksemburqun Avropa siyasətində aktiv rol oynamasını dəstəkləyir.[6] Partiya sabit dövlət maliyyəsi, ailə dəyərlərinin qorunması və təhlükəsizliyin təmin edilməsi kimi məsələlərə də önəm verir.
Partiyanın ali orqanı müntəzəm olaraq çağırılan Milli Konqresdir (Nationalkongress). Partiyanın gündəlik idarəçiliyini Milli Komitə (Nationalkommitee) və İcra Bürosu (Exekutivkommitee) həyata keçirir.[2] Partiyanın Prezidenti partiyanı təmsil edir və onun ümumi fəaliyyətinə rəhbərlik edir. Baş Katib isə partiyanın təşkilati işlərinə və administrasiyasına cavabdehdir.
Partiyanın gənclər təşkilatı Chrëschtlech Sozial Jugend (CSJ) adlanır və Lüksemburqun ən böyük siyasi gənclər təşkilatlarından biridir.[10]
CSV ənənəvi olaraq Lüksemburqun ən çox səs toplayan partiyasıdır.
- Deputatlar Palatası: 2023-cü il seçkilərində partiya səslərin 29.21%-ni qazanaraq 60 yerdən 21-nə sahib olmuşdur.[12] Bu, əvvəlki seçkilərlə (2018-ci ildə 21 yer) müqayisədə yer sayını qorusa da, partiyanı yenidən hökumət qurmaq imkanı ilə təmin etdi.
- Avropa Parlamenti: 2024-cü il Avropa Parlamenti seçkilərində CSV səslərin 22.91%-ni alaraq Lüksemburqa ayrılmış 6 yerdən 2-sini qazanmışdır.[13]
- Bələdiyyə seçkiləri: 2023-cü il bələdiyyə seçkilərində CSV yerli səviyyədə də güclü nəticə göstərmiş və 589 bələdiyyə məclisi üzvündən 186-sını əldə etmişdir.
- ↑ 1 2 "Claude Wiseler confirméiert als Interimspresident vun der CSV" (lüksemburq). RTL Lëtzebuerg. 2024-03-16. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
- ↑ 1 2 "Statuts CSV (Partiya Nizamnaməsi)" (PDF) (fransız). CSV. səh. 14. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
Le Président du parti représente le parti...
- ↑ "Biographie Luc Frieden" (fransız). Le Gouvernement du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
- ↑ 1 2 3 "Geschicht vun der CSV" (lüksemburq). CSV. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
- ↑ "Kontakt" (lüksemburq). CSV. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 "Chrëschtlech Sozial Vollekspartei (CSV)". European People's Party (EPP). İstifadə tarixi: 2024-08-12.
- ↑ 1 2 Slomp, Hans. Europe, A Political Profile: An American Companion to European Politics. ABC-CLIO. 2011. səh. 477. ISBN 978-0-313-39182-8. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
- ↑ 1 2 Huber, John D.; Inglehart, Ronald. European Politics: Rivers of Change. Waveland Press. 1995. səh. 287. ISBN 978-0-88133-859-9.
- ↑ 1 2 3 "Accord de coalition 2023-2028" (fransız). Le Gouvernement du Grand-Duché de Luxembourg. 2023-11-16. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
- ↑ 1 2 "CSJ - Chrëschtlech Sozial Jugend" (lüksemburq). CSJ. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
- ↑ "CSV - Zesumme fir Lëtzebuerg" (lüksemburq). CSV. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
- ↑ 1 2 "Élections législatives 2023 - Résultats officiels" (fransız). Le Gouvernement du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
- ↑ 1 2 "Élections européennes 2024 - Résultats officiels" (fransız). Le Gouvernement du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
- ↑ "Organisation politique" (fransız). Chambre des Députés du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
- ↑ "Histoire politique" (fransız). Le Gouvernement du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
- ↑ "Gouvernement Bettel-Schneider-Braz (2013-2018)" (fransız). Le Gouvernement du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
- ↑ "Eis Grondwärter" (lüksemburq). CSV. İstifadə tarixi: 2024-08-12.