Xorqos (çin. sadə. 霍尔果斯, pinyin: Huò'ěrguǒsī) — Çin Xalq Respublikasının Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonunun tərkibində yerləşən, İli-Qazax Muxtar Dairəsinə daxil olan şəhər tipli rayondur.
| Xorqos | |
|---|---|
| | |
| 44°11′ şm. e. 80°28′ ş. u. | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi |
|
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +86 999 |
| Nəqliyyat kodu | 新F |
| Digər | |
| xjhegs.gov.cn | |
Suy və Tan sülalələri dövründə (VI–IX əsrlər) Xorqos Mərkəzi Asiyaya gedən ticarət karvanları üçün tranzit məntəqə və Böyük İpək Yolu üzərində mühüm poçt dayanacağı olmuşdur.[2]
1851-ci ildə Rusiya imperiyası ilə Çinin Sin sülaləsi arasında müqavilə imzalanmış və həmin müqaviləyə əsasən, Xorqos və Çöçek Çin–Rusiya sərhədi boyunca sərhəd-keçid məntəqələri kimi açılmışdır.
1983-cü ilin noyabrında Xoçen rayonunda SSRİ ilə sərhəddə (SSRİ dağıldıqdan sonra — Qazaxıstan ilə sərhəddə) Xorqos sərhəd-keçid məntəqəsi açılmışdır.
2009-cu ildə Cinxə–Qulca–Xorqos dəmir yolu tikilmişdir. 2011-ci ilin dekabrında onun Qazaxıstan tərəfində davamı tamamlanmış, Xorqos Jetygen terminalı ilə birləşdirilmiş və 2012-ci ilin dekabrından etibarən bu xətt üzrə Çinlə Qazaxıstan arasında yük qatarları hərəkət etməyə başlamışdır. 2012-ci ilin aprelində isə Çin–Qazaxıstan beynəlxalq sərhədyanı əməkdaşlıq mərkəzi "Xorqos" fəaliyyətə başlamışdır — bu, Çin tərəfindən başqa bir ölkə ilə birlikdə yaradılan ilk transmilli iqtisadi əməkdaşlıq zonası olmuşdur.
Eyni zamanda, Xorqos sərhəd-keçid məntəqəsi ərazisində Sincan İstehsalat-Tikinti Korpusunun bölmələri tərəfindən yaşayış infrastrukturu inşa edilmişdir. Çin Xalq Respublikasının Dövlət Şurasının 2014-cü il 26 iyun tarixli qərarına əsasən, Xoçen rayonunun qərb hissəsi ayrıca şəhər tipli Xorqos rayonu kimi ayrılmışdır.[3] 2023-cü ilin noyabrında Çinlə Qazaxıstan arasında qarşılıqlı vizasız rejim qüvvəyə minmiş[4] və 2023-cü ilin dekabrında Sincan Azad Ticarət Zonasının Xorqos bölməsi yaradıldı.
Ən azı 2024-cü ildən etibarən Xorqos dünyanın ikinci ən böyük quru limanı hesab olunur.
2022-ci ildə Xorqosun ümumi regional məhsulu 20,835 milyard yuan (2,86 milyard ABŞ dolları) təşkil etmişdir ki, bu da 2013-cü illə müqayisədə 15,5 dəfə çoxdur.[5]
- ↑ 国务院第七次全国人口普查领导小组办公室 中国人口普查分县资料—2020 (çin). 北京市: 中国统计出版社, 2022. 983 s. ISBN 978-7-5037-9772-9
- ↑ "От остановки на караванном пути к современному хабу: как Хоргос объединяет Китай и Казахстан". Жэньминь Жибао.
- ↑ "Çinin qərb qapısı və Xorqosun gecə mənzərəsi — REPORTAJ". Hafta.az. İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2025.
- ↑ "Qazaxıstan və Çin arasında vizasız rejim noyabrın 10-da qüvvəyə minəcək" (az.). 20 oktyabr 2023. İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2025.
- ↑ "Бывшая почтовая станция Хоргос стала глобальным городом". Жэньминь Жибао. 16 sentyabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 sentyabr 2023.