Xmelnitski üsyanı

Xmelnitski üsyanı
Xmelnitski üsyanı
	Tufan (tarix)
	; Boqdan Xmelnitskinin Reç Pospolita üzərində qələbəsindən sonra Kiyevə daxil olması
Tarix	1648-1657
Yeri	Ukrayna və Belarus (Reç Pospolita), Moldova
Nəticəsi	Kazak Hetmanlığı quruldu və Polşanın regiondakı təsiri azaldı
Münaqişə tərəfləri
Zaporojya Kazakları ; Krım tatarları (1649–1654, 1656–1657)	Reç Pospolita ; Krım tatarları (1654–1656)
Komandan(lar)
Boqdan Xmelnitski ; Ivan Bohun ; Maxym Kryvonis ; III İslam Gəray ; Toğay bəy †	II. Jan Kazimierz Waza ; Mikołaj Potocki ; Jeremi Wiśniowiecki ; Stefan Czarniecki ; Marcin Kalinowski † ; Stanisław Lanckoroński
Tərəflərin qüvvəsi
400.000 Kazak; 195.000 Tatar	215.200
İtkilər
124.750 ölü	19.716 ölü
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Xmelnitski üsyanı — bugünkü Ukrayna ərazisində 1648-dən 1657-ci ilə qədər davam edən üsyan hərəkatı. Ataman Boqdan Xmelnitskinin komandanlıq etdiyi Zaporojye kazaklarının və müttəfiqləri olan Krım tatarları və yerli ukraynalıların Polşa və Litva qüvvələrinə qarşı azadlıq müharibəsidir. Üsyan müvəffəqiyyətli oldu, Kazak Hetmanlığı quruldu və Polşanın bölgədəki təsiri azaldı. Sonralar bölgənin rus təsirinə girməsi daha asan oldu. Bu yəhudi tarixi və demoqrafiyasında xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

Qiyam Boqdan Xmelnitskinin qüvvələri tərəfindən Zaporojyanın tutulması ilə başlanmışdır. Sonra Kazaklar tatar qüvvələri ilə bərabər 1648-ci ilə qədər Polşa-Litva İttifaqına qarşı qələbələr qazandı və müstəqil oldular. Böyük Şimal müharibəsinin başlaması əvvəlcə Kazaklar üçün müsbət hadisə olsa da, davamı gəlmədi, zamanla rus hakimiyyəti altına daxil oldular.

Ədəbiyyat siyahısı

Magocsi, Paul Robert. A History of Ukraine. University of Toronto Press. 1996. ISBN 0-8020-7820-6.
Subtelny, Orest. Ukraine: A History. University of Toronto Press. 1994. ISBN 0-8020-0591-8.
Chirovsky, Nicholas. The Lithuanian-Rus' commonwealth, the Polish domination, and the Cossack-Hetman State. Philosophical Library. 1984.

Əlavə ədəbiyyat siyahısı

Sysyn, Frank E., "A curse on both their houses: Catholic attitudes toward the Jews and Eastern Orthodox during the Khmel'nyts'kyi Uprising in Father Pawel Ruszel 'Fawor niebieski'", Israel and the Nations, 1987, xi–xxiv
Rosman, Moshe (Murray) J. "Dubno in the wake of Khmel'nyts'kyi". Jewish History (journal). 17 (2). 2003: 239–255. doi:10.1023/a:1022352222729.
Yakovenko, Natalia. "The events of 1648–1649: contemporary reports and the problem of verification". Jewish History (journal). 17 (2). 2003: 165–178. doi:10.1023/A:1022308423637.
Kohut, Zenon E. "The Khmelnytsky Uprising, the image of Jews, and the shaping of Ukrainian historical memory". Jewish History (journal). 17 (2). 2003: 141–163. doi:10.1023/A:1022300121820.
Sysyn, Frank E. "The Khmel'nyts'kyi Uprising: a characterization of the Ukrainian revolt". Jewish History (journal). 17 (2). 2003: 115–139. doi:10.1023/A:1022356306799.
Plokhi, Serhii. The Cossacks and Religion in Early Modern Ukraine. Oxford: Oxford University Press. 2001.
Asch, Sholem. Kiddush HaShem: An Epic of 1648. Jewish Publication Society of America. 1919.

Cossacks' Uprising, Jewish Encyclopedia
The Zaporozhian Cossack Battle at Korsun Arxivləşdirilib 2009-02-08 at the Wayback Machine