Xanış adası (ərəb dilində:جزر هانيش) — Qırmızı dənizdə arxipelaq. Onun adalarının çoxu Yəmənə məxsusdur, lakin 1995-1998-ci illərdə bu adalara Eritreya da iddia etmişdir.
Arxipelaq üç böyük adadan və çoxlu xırda adalardan ibarətdir. Ən böyük ada - Zukar adası (Sahəsi - 120 kv. km.-dir) arxipelaqın şimalında yerləşir. İkinci böyük ada olan Əl-Xaniş-əl-Kabir (Great Ḩanīsh) adası (sahəsi - 116 km. km.-dir) isə arxipelaqın cənubunda yerləşir. Bu iki adanın arasında Əl-Xaniş-əl-Saqir (Little Ḩanīsh) adası və bir neçə kiçik ada yerləşir.
1923-cü ilədək Xaniş adasına Türkiyə iddia etmişdir.Həmin vaxtdan 1941-ci ilədək Xaniş arxipelaqı İtaliya müstəmləkəsi olan Eritreyanın idarəsi altında olmuşdur.
1941-ci ildə İtaliyanın müstəmləkə ordusu məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Britaniya ordusu Eritreya üzərində protektoratlığını elan etdi. 1970-ci illərdə Xaniş adasına sahib olmaq üçün Eritreyanın da öz tərkibinə daxil edən Efiopiya və Yəmən mübarizə aparmışlar.
Efiopiya Xaniş arxipelağını ələ keçirməyə daha çox can atırdı, çünki, Eritreyanın müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparan qüvvələr Xaniş və Zukar adalarından Efiopiya ordusuna hücum etmək üçün hərbi baza kimi istifadə edirdilər.[1]
1993-cü ildə Eritreya müstəqillik əldə etdi və 1995-ci ildə arxipelaq üzərində oz suverenliyini təmin etməyə cəhd göstərdi. Bu Xaniş adası ətrafında böhranın yaranmasına səbəb oldu. Beynəlxalq Haaqa məhkəməsi tərəfindən aparılan uzunmüddətli araşdırmalardan sonra 1998-ci il 9 oktyabr tarixli məhkəmə qərarına əsasən Yəmən arxipelaqın ən iri adaları üzərində tam mülkiyyət hüququ aldı, Eritriyaya isə cənub-qərbdəki adalar verildi.[2].
- ↑ Killion, Tom. Historical Dictionary of Eritrea. The Scarecrow Press. 1998. ISBN 0-8108-3437-5.
- ↑ "International Maritime Boundary". 2006-07-17. 2005-07-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-04.
