Xacə Abdullah Ənsari

Xacə Abdullah Ənsari
Xacə Abdullah Ənsari
	fars. خواجه عبدالله انصاری‎
Doğum tarixi	4 may 1006
Doğum yeri	Herat, Xorasan, Abbasilər xilafəti;
Vəfat tarixi	8 mart 1089 (82 yaşında)
Vəfat yeri	Herat, Xorasan, Abbasilər xilafəti;
Fəaliyyəti	şair, ilahiyyatçı, yazıçı
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Xacə Abdullah ibn Əbu Mənsur Məhəmməd Ənsari (fars. خواجه عبدالله انصاری‎; 4 may 1006^[1], Herat, Xorasan, Abbasilər xilafəti – 8 mart 1089^[2], Herat, Xorasan, Abbasilər xilafəti) — Məşhur təsəvvuf alimi.

Həyatı

Məşhur təsəvvuf xadimi Xacə Abdullah Ənsari 1006-cı ildə Heratın Kuhəndiz qalasında doğulmuşdur. O, Məhəmməd Peyğəmbərin şərəfli səhabəsi Əbu Əyyub Ənsarinin nəslindən idi. Xacə Abdullah Ənsari şəriət elmlərini də mükəmməl bilirdi; buna görə ona Şeyxülislam ləqəbi verilmişdi. Ənsarinin rəvan üsubda qələmə aldığı irfani əsərləri, saf ilahi eşqlə dolu olan münacatları məşhurdur. Ən tanınmış kitabları "Mənazilus-sairin" və Qurani-Kərim təfsiridir.

Təsəvvüf düşüncəsindəki tərbiyənin işləndiyi, dərinləşdiyi və xalqa təqdim edildiyi təkyəyə, zaviyə, xanəgah və dərgah kimi adlar da verilmişdir. İlk təkyənin Rəmlədə (Hicri IV əsrdə) Xacə Abdullah Ənsari tərəfindən yaradılmasından qısa bir müddət keçmiş hər tərəfdə yayılan və daha sonra qurulan Müsəlman dövlətlərin quruluş fəaliyyətlərində olan təkyələr, Türklərin Anadoluya daxil olub oraya yerləşməsində də böyük rol oynadılar.^[3]

Xacə Abdullah Ənsarinin Heratdakı türbəsi

Soyu və Firəngi Mahal məktəbi

Əbu İsmayıl Xacə Abdullah Ənsari ibn Əbu Mənsur Bəlxi bin Cəfər bin Əbu Mü'əz bin Məhəmməd bin Əhməd bin Cəfər bin Əbu Mənsur əl-Təəbi'i bin Əbu Əyyub əl-Ənsari.

Xacə Abdullah əl-Ənsarinin törəmələrindən bəziləri Hindistana köçmüş və İslam düşüncəsi, maarif və sufizmin orada yayılmasını təmin etmişlər. Soyundan gələn ən ünlü şəxsiyyətlərdən biri "Qutb-ül Aləm" ləqəbiylə tanınan Şeyx Xacə Əlaəddin Ənsaridir. Məhdum Nizamüddin Ənsari və Qütb Şahid Molla Qütbüddin Ənsari bunlardan bir başqalarıdır.

Molla Qütbüddin Ənsarinin soyundan gələn Şahid ünlü Firəngi Mahal məktəbini qurmuşdur.

Farsca kitabları

Munajat Namah (fars. مناجات نامه‎)
Nasayeh (fars. نصایح‎)
Zad-ul Arefeen (fars. زاد االعالرفین‎)
Kanz-ul Salikeen (fars. کنز السالکین‎)
Haft Hesar (fars. هفت حصار‎)
Elahi Namah (fars. الهی نامه‎)
Muhabbat Namah (fars. محبت نامه‎)
Qalandar Namah (fars. قلندر نامه‎)
Resala-é Del o Jan (fars. رساله دل و جان‎)
Resala-é Waredat (fars. رساله واردات‎)
Sad Maidan (fars. صد میدان‎)
Resala Manaqib Imam Ahmad bin Hanbal

Ərəbcə kitabları

Anwar al-Tahqeeq
Zem al-Kalam
Manāzel al-Sā'erīn
Kitaab al-Frooq
Kitaab al-Arba'een

Türkcəyə çevirilən kitabları

Tasavvufta Yüz Basamak, Çeviren Abdurrezzak Tek, Emin Yayınları, Bursa, 2008

Avropa dillərində

A. G. Ravân Farhâdi, Abdullah Ansari of Herat-An Early Sufi Master, Curzon Press, 1996
Jogendra Sing, The Invocations of Shaikh Abdullâh Ansârî, London, 1939
L.Morris ve R. Sarfeh, Munâjât: The Intimate Prayers of Khwâjah Abd Allah Ansârî, New York, 1975
Wheeler M. Thackston, Kwâja Abdullah Ansârî: Intimate Conversations, New York, 1978
Kwadja Abdullah Ansârî Mystique Hanbalite, Beyrut 1965
Hundred fields between man and God (Sad Meydan), çev. Münir Ahmed, Lahor, 1983
Chemin de Dieu, Paris, 1988

İstinadlar

↑ ʻAbd Allāh ibn Muḥammad Anṣārī al-Harawī // Faceted Application of Subject Terminology.
↑ Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
↑ M. Ağdağ, "Türkiyənin İqtisadi və İ. Tarixi" İstanbul-1974. I, 38.

[_cf43b9c8aa42b84f-1] ʻAbd Allāh ibn Muḥammad Anṣārī al-Harawī // Faceted Application of Subject Terminology.

[_2279726617ddabfe-2] Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.

[3] M. Ağdağ, "Türkiyənin İqtisadi və İ. Tarixi" İstanbul-1974. I, 38.

[1]

[2]

[3]