Xəzər sarıbaşı (lat. Kalidium caspicum) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinin sarıbaş (bitki) cinsinə aid bitki növü.
| Xəzər sarıbaşı | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Xəzər sarıbaşı |
||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
|
||||||||
| ||||||||
İranda, Qafqazda, Avropada və Orta Asiyada yayılmışdır. Xəzər dənizin Qafqaz sahillərində təsvir edilmişdir.
15-75 sm hündürlüyündə kolcuqdur. Çılpaq, əksər hallarda birillik, ağımtıl zoğlu, çox asan qırılan, oduncaqlaşmış gövdə və budaqlara malikdir. Yarpaqları növbəli düzülüşlü, çılpaq, zəif inkişaf etmiş, ətli, şirəli və ya kiçik yarpaqaltlığa malikdir. Pulcuqşəkilli çiçəkaltlıqlarının qoltuğunda üç-üç yerləşən çiçəkləri vardır. Meyvələrdə çiçəkyanlığı 4-5 künclüdür. Aprel ayında çiçəkləyir. Meyvələr dəyirmi ovalşəkillidir, uzunluğu 1-1,5 mm, üzəri qısa əmziklərə oxşar çıxıntılarla örtülüdür, oktyabr ayında yetişir.
Duza və istiyə davamlı bitkidir.
Böyük Qafqaz, Kür-Araz ovalığı və Naxçıvanda təpəli şoranlıqlarda və şorlaşmış yerlərdə, səhra və yarımsəhralarda təsadüf edilir və seyrəlmiş təmiz cəngəlliklər əmələ gətirir. Abşeronda dənizkənarı ərazilərdə rast gəlinir.
Yanacaqda istifadə olunur. Bəzi heyvanlar tərəfindən yeyilir. Tərkibində az miqdarda alkaloidli maddələr vardır. Bu bitkinin yaşıl sabunla qarışığı insektisid xüsusiyyətlərinə malikdir. Yaşıllaşdırmada istifadə olunmur.