Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinSilinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
alternativ adları silməyin Teqlər: Geri qaytarma Geri qaytarıldı Mobil Mobil veb- Təkmilləşdirilmiş mobil |
|||
Sətir 23:
| archive-url = https://web.archive.org/web/20140724092033/http://slis.mlspp.gov.az/uploads/qanun/dovlet%20dili.htm
| url-status = dead
}}</ref> '''Azərbaycan türkcəsi''',<ref>{{Cite web |url=https://www.anl.az/down/meqale/edebiyyat/2020/dekabr/744709.htm |title=Ədəbi dilin yaranması bəsit bir olay deyil |access-date=2024-02-26 |archive-date=2024-02-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240226162429/https://www.anl.az/down/meqale/edebiyyat/2020/dekabr/744709.htm |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web
}}</ref> '''Azərbaycanca''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın və [[Rusiya Federasiyası]] [[Dağıstan Respublikası]]nın<ref>Dağıstan Respublikasının Konstitusiyasına görə rus dili və Dağıstan xalqlarının hər birinin dili respublikanın dövlət dilidir. Yazısı olan 14 dil, o cümlədən Azərbaycan dili dövlət dili kimi istifadə olunur.</ref> rəsmi dövlət dili. [[Türk dilləri]] ailəsinin [[Oğuz dilləri|Oğuz sinfi]]nin qərb qrupuna daxildir.▼
| url = https://www.bbc.com/azeri/analysis/2016/08/160809_azer_turk_language
| title = Türk dili, yoxsa azərbaycan dili?
| author =
| date =
| website =
| publisher = bbc.com
| language =
| access-date = 7 may 2021
| archive-url = https://web.archive.org/web/20220422220515/https://www.bbc.com/azeri/analysis/2016/08/160809_azer_turk_language
| archive-date = 22 April 2022
| url-status = live
▲}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.azadliq.org/a/24283161.html |title=Azərbaycan türkcəsi nə dərəcədə moderndir? |access-date=2024-02-26 |archive-date=2021-06-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210619230327/https://www.azadliq.org/a/24283161.html |url-status=live }}</ref> '''
Azərbaycan dilindən [[Azərbaycan]], [[Cənubi Azərbaycan|Güney Azərbaycan]], [[İraq]], [[Gürcüstan]], [[Rusiya]], [[Türkiyə]], [[Ukrayna]], [[Suriya]], [[Əfqanıstan]] ərazisində istifadə olunur.
Sətir 45 ⟶ 57:
== Təsnifat ==
[[Fayl:Map of the Azerbaijani language.svg|thumb|200px|[[Cənubi Qafqaz]]da və [[Cənubi Azərbaycan|Şimali İranda]] Azərbaycan
Azərbaycan dili [[türk dilləri]] ailəsinin [[Oğuz dilləri|oğuz qoluna]] daxildir. Oğuz qrupundakı başqa dillər [[Türk dili|türk]], [[Türkmən dili|türkmən]], [[Qaqauz dili|qaqauz]] və [[Salar dili|salar]] dilləridir.
[[Fayl:Oghuz Turkic Languages distribution map.png|thumb|200px|[[Oğuz dilləri]] danışılan bölgələrin xəritəsi]]
Sətir 69 ⟶ 81:
|-
!'''Azərbaycan dili'''
!'''[[Türk dili|Türkiyə türkcəsi]]'''
!'''[[Türkmən dili]]'''
!'''[[Özbək dili]]'''
Sətir 169 ⟶ 181:
== Adlandırma ==
[[Fayl:Cümhuriyyət Hökuməti 1918-ci il 27 iyun tarixli qərarı.jpg|alt=Azərbaycanda türk dilinin dövlət dili elan olunması haqqında qərar, 1918.|thumb|200px|Azərbaycanda türk dilinin (Azərbaycan türkcəsi) dövlət dili elan olunması haqqında qərar, 1918.]]
[[Fayl:Türk dili.jpg|alt=Türk dili dərsliyi, 1936|thumb|200px|Ə. Dəmirçizadənin ibtidai siniflər üçün türk dili (Azərbaycan dili) dərsliyi. Azərnəşr, Bakı 1936.]]
Azərbaycan dili 1924-cü ildən 1937-ci ilə qədər ''türki'', ''türk dili'', rus dilində yazılmış əsərlərdə isə "tatar dili", "Qafqaz tatarlarının dili" adlandırılmışdır.<ref>{{Cite web
Sətir 325 ⟶ 337:
Bununla yanaşı [[Türkiyə]]də, 1920-ci ildə Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan və İkinci Dünya müharibəsindən sonra gedən azərbaycanlı ailələrin sayı da yüksəkdir.
20-ci əsrin 90-cı illərindən başlayaraq [[Rusiya]]ya gedən və indi orada qalıb yaşayan [[azərbaycanlılar]] da çoxdur. 2010-cu ildə aparan sayımlamalara görə, Rusiyada ''600
| url = https://web.archive.org/web/20120530221721/http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/tab7.xls
| date = 2012-05-30
Sətir 350 ⟶ 362:
|[[Qərbi Azərbaycan ostanı]]
|[[Urmiya|Urmu]]
|3
|-
|[[Şərqi Azərbaycan ostanı]]
|[[Təbriz|Tərbriz]]
|3
|-
|[[Ərdəbil ostanı]]
|[[Ərdəbil]]
|1
|-
|[[Qəzvin ostanı]]
|[[Qəzvin]]
|1
|-
|[[Zəncan ostanı]]
|[[Zəncan]]
|1
|}
Bu ostanlardan başqa, [[Həmədan ostanı]], [[Qum ostanı]], [[Mərkəzi ostanı]], [[Gilan ostanı]], [[Kürdüstan ostanı]], [[Mazandaran ostanı]], [[Tehran]], [[Kərəc]], [[Məşhəd]], [[Rəzəvi Xorasan ostanı|Rəzəvi Xorasan ostanları]] da böyük sayda türkdilli əhaliyə sahibdir. Bu arada, qaşqay dili elmi ədəbiyyatda Azərbaycan dilinin cənub ləhcəsi hesab edilir<ref>Fascicle 3. — VIII. Azeri Turkish (author G. Doerfer), pp. 245–248. // Encyclopaedia Iranica. Volume III: Atas-Bayhaqi, Zahir-Al-Din. Edited by Ehsan Yarshater. New York: Bibliotheca Persica Press, 1989, 896 pages. ISBN 9780710091215{{oq|en|... Azeri dialects. We may distinguish the following Azeri dialects (see Širäliev, 1941 and 1947): (1) eastern group: Derbent (Darband), Kuba, Shemakha (Šamāḵī), Baku, Salyani (Salyānī), and Lenkoran (Lankarān), (2) western group: Kazakh (not to be confounded with the Kipchak-Turkic language of the same name), the dialect of the Ayrïm (Āyrom) tribe (which, however, resembles Turkish), and the dialect spoken in the region of the Borchala river; (3) northern group: Zakataly, Nukha, and Kutkashen; (4) southern group: Yerevan (Īravān), Nakhichevan (Naḵjavān), and Ordubad (Ordūbād); (5) central group: Ganja (Kirovabad) and Shusha; (6) North Iraqi dialects; (7) Northwest Iranian dialects: Tabrīz, Reżāʾīya (Urmia), etc., extended east to about Qazvīn; (8) Southeast Caspian dialect (Galūgāh). Optionally, we may adjoin as Azeri (or “Azeroid”) dialects: (9) East Anatolian, (10) Qašqāʾī, (11) Aynallū, (12) Sonqorī, (13) dialects south of Qom, (14) Kabul Afšārī. ...}}</ref>. Eyni zamanda, Xorasan dili də Azərbaycan dili ilə Türkmən dili arasında bir ləğhcə sayılsa da, bir sıra təhqiqatçılar bu dili Azərbaycan dilinin ləhcəsi hesab edir.
Sətir 555 ⟶ 567:
=== Ərəb əlifbası ===
[[Fayl:South Azeri Turks (in Iran) uses the Arabic script.jpg|thumb|right|288x288px|Azərbaycan
[[Səlcuqlar|Səlcuq türkləri]] 10-cu əsrdən başlayaraq islamı qəbul etdikdən sonra, ərəb qrafikalı əlifbanı əsas tutmuş və bu əlifba ilə çoxlu dəyərli əsərlər yaratmışlar. Bu ənənə, Anadoluda [[Osmanlı imperiyası|Osmanlılar]] və Azərbaycanda [[Səfəvilər]] tərəfindən davam edilmişdi.
| |||