| ||||||
| Ümumi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ad, İşarə, Nömrə | iridium, Ir, 77 | |||||
| Qrup, Dövr, Blok | 9, 6, d | |||||
| Xarici görünüşü | 
| |||||
| Atom kütləsi | 192.217 q/mol | |||||
| Elektron formulu | 4f14 5d7 6s2 | |||||
| Fiziki xassələr | ||||||
| Halı | ||||||
| Sıxlığı | (0 °C, 101.325 kPa) q/L | |||||
| Ərimə temperaturu | 2466 °C (2739 K, 4471 °F) | |||||
| Qaynama temperaturu | 4428 °C (4701 K, 8002 °F) | |||||
| Elektromənfiliyi | ||||||
| Oksidləşmə dərəcəsi | ||||||
| Spektr = | ||||||
| İonlaşma enerjisi | kCmol-1 | |||||
[1]İridium (Ir) – D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 77-ci element. Elementlərin dövri sisteminin VIII qrupunda, platin qrupu metallarına mənsub, həmçinin qızıl və gümüşlə birlikdə vacib metallar sirasına daxil olan kimyəvi elementdir. Təbiətdə iki stabil izotopu var: 191İr (38,5%) və 193İr (61,5%).[2]
İridium elementini 1804-ci ildə ingilis kimyaçısı S.Tennant kəşf etmiş və dördvalentli iridiumun üçvalentliyə reduksiya zamanı birləşmələrinin müxtəlif rənglər almasına görə onu “ İridium” adlandırmışdır (yunanca iris (iridos) – göyqurşağı deməkdir). Nadir hallarda, adətən, platinlə birlikdə tapılır. Yer qabığında kütləcə 10-7% - dir.
İridium çox bərk, çətin əriyən gümüşü-ağ metaldır.
Kimyəvi cəhətdən çox davamlıdır. 12000C temperaturdan yuxarı İrO3 şəklində qismən buxarlanır. Flüorla iridium 400-5000C, xlor və kükürdlə közərmə temperaturunda reaksiyaya daxil olur.
Sənayedə ölçü cıhazları üçün yüksək temperatura davamlı, möhkəm ərintilər hazırlanmasında işlədilir.
- Химическая энциклопедия - М.: Советская энциклопедия, 1990. - Т. 2. - 671 с.
- Г. Реми. Курс неорганической химии. Изд. Мир, 1974, Т 2, с.330.
- ↑ Иридий. Популярная библиотека химических элементов. Проверено 17 августа 2013. Архивировано 19 августа 2013 года.
- ↑ Michael E. Wieser, Norman Holden, Tyler B. Coplen, John K. Böhlke, Michael Berglund, Willi A. Brand, Paul De Bièvre, Manfred Gröning, Robert D. Loss, Juris Meija, Takafumi Hirata, Thomas Prohaska, Ronny Schoenberg, Glenda O’Connor, Thomas Walczyk, Shige Yoneda, Xiang‑Kun Zhu. Atomic weights of the elements 2011 (IUPAC Technical Report) (англ.) // Pure and Applied Chemistry. — 2013. — Vol. 85, no. 5. — P. 1047-1078. — DOI:10.1351/PAC-REP-13-03-02.