Bu məqalədəki məlumatların yoxlanıla bilməsi üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Virciniya xurması (lat. Diospyros virginiana) — bitkilər aləminin erikaçiçəklilər dəstəsinin ebenakimilər fəsiləsinin xurma cinsinə aid bitki növüdür.
Virciniya xurması | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||
Elmi təsnifat | ||||||||||
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Virciniya xurması |
||||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
ABŞ-nin şərq hissəsində yayılmışdır. Növün arealı şimalda İngiltərə (ABŞ-nin İngiltərə ştatı), cənubda Florida, şərqdə Atlantik okeanı və qərbdəTexas, Kanzasvə Oklahomay ştatlarına qədər uzanır.
Hündürlüyü 15–17 metrə çatan, ikievli, və ya birevli, yarpağı tökülən ağacdır. Ömrü 100-150 il olur. Cavan ağaclarda çətir forması piramidal, yaşlılarda isə oval olur. Yarpaqarı iri, uzunluğu 8-14 sm, dərili, yumurtavarı və ya oval formalı, üst tərəfdən tünd-yaşıl, alt tərəfdən daha açıq rənglidir. Yarpaq ucu sivri, əsası isə ürəkşəkillidir. Payızda yarpaqları sarı və qırmızı rəngə çalır.
Çiçəkləri xırda (təxminən 1 sm uzunluğunda), bircinsli, açıq sarımtıl və ya rəngsiz ətirli olur. Tozlanması əsasən həşəratlarla, bəzən isə küləklə baş verir. Meyvələri şarşəkilli və ya konusvari, diametri 2–5 sm-dir. Giləmeyvə tipli, sulu və lətlidir. Toxumları nazik qabıqlı, bərk endospermlidir. Bitki payızda təzə toxumlarla və ya yazda stratifikasiya olunmuş toxumlarla çoxaldılır.
İşıqsevən birkidir. Küləkdən qorunan sahələrə üstünlük verir. Qışa davamlıdır, -25–30 °C-dək, bəzən -37 °C temperaturadək şaxtalara dözür. Torpağa qarşı seçici deyil, turş və neytral (pH 5–8) reaksiyalı, yüngül torpaqlarda daha yaxşı inkişaf edir. Rütubətə üstünlük versə də, quraqlığa da müəyyən qədər davamlıdır. Kök sistemi dərin olur.
Cənub bölgəsində rast gəlinir.
Tərkibində 40% şəkər, 0,88% zülal və 0,5% alma turşusu mövcuddur. Bitki 2–4-cü ildən etibarən meyvə verməyə başlayır. Bir ağacdan 300 kq-a qədər məhsul əldə etmək mümkündür. Yaxşı balverən bitkidir, şəhər yaşıllaşdırılmasında, xüsusilə tək əkinlərdə istifadəsi məqsədəuyğundur. Oduncağı mebel və musiqi alətlərinin hazırlanmasında istifadə edilir.
- ↑ Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 1057.