Vilyam Gilbert (ing. William Gilbert, /ˈɡɪlbərt/; 24 may 1544[2] – 30 noyabr 1603[2][3], London)[5] — həmçinin Gilberd kimi tanınan,[6] ingilis həkimi, fiziki və təbiət filosofu. O, həm mövcud Aristotel fəlsəfəsini, həm də universitet tədrisinin Sxolastik metodunu ehtirasla rədd etdi. O, bu gün əsasən "De Maqnete" (1600) kitabı ilə xatırlanır.
| Vilyam Gilbert | |
|---|---|
| ing. William Gilbert | |
 | |
| Doğum tarixi | 24 may 1544[2] |
| Vəfat tarixi | 30 noyabr 1603[2][3] (59 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | Qara ölüm[4] |
| Elm sahələri | fizik, həkim, fizika[1], astronomiya[1], maqnetizm[1], elektrik[1], tibb[1] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Maqnit potensialı kimi də tanınan maqnitomotor qüvvə vahidi onun şərəfinə Gilbert adlandırılmışdır; indi o, Amper dönüşümünün təsiri ilə əvəz edilmişdir.
Gilbert Kolçesterdə rayon qeydçisi Jerom Gilberdin ailəsində anadan olub. O, Kembricdəki Müqəddəs Con Kollecində təhsil alıb.[7] 1569-cu ildə Kembricdən tibb doktoru dərəcəsi aldıqdan və qısa müddət Müqəddəs Con Kollecinin bursari vəzifəsində çalışdıqdan sonra Londonda tibb təcrübəsi keçdi və qitəyə səyahət etdi. 1573-cü ildə Kral Həkimlər Kollecinin üzvü seçildi. 1600-cü ildə kollecin prezidenti seçildi.[8] O, 1601-ci ildən 1603-cü ildə vəfat edənə qədər I Elizabetin öz həkimi idi və VI və I Ceyms onun təyinatını yenilədilər.[9]:30
Onun əsas elmi işi - Robert Normanın əvvəlki əsərlərindən ilhamlanaraq[10][11] - 1600-cü ildə nəşr olunmuş De Magnete, Magnetisque Corporibus, et de Magno Magnete Tellure (Maqnit və Maqnit Cisimləri və Böyük Maqnit Yer haqqında) əsəri idi. Bu əsərdə o, terrella adlanan Yer modeli ilə apardığı bir çox təcrübəni təsvir edir. Bu təcrübələrdən o, Yer kürəsinin özünün maqnit olduğu və kompasların şimala yönəlməsinin səbəbinin də məhz bu olduğu qənaətinə gəldi (əvvəllər bəzi insanlar kompasın qütb ulduzu Polaris və ya şimal qütbündəki böyük bir maqnit adası tərəfindən cəlb edildiyinə inanırdılar). O, Yer kürəsinin mərkəzinin dəmir olduğunu iddia edən ilk şəxs idi və maqnitlərin vacib və əlaqəli xüsusiyyətini, yəni onların kəsilə bilməsini, hər birinin şimal və cənub qütbləri ilə yeni bir maqnit əmələ gətirməsini düşündü.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- ↑ 1 2 3 4 Gilbert, William, 1544-1603 // Olomouc City Library regional database (çeş.).
- ↑ 1 2 Oxford Dictionary of National Biography (ing.). / C. Matthew Oxford: OUP, 2004.
- ↑ https://www.britannica.com/biography/William-Gilbert.
- ↑ "Gilbert, William (1544?–1603)", Stephen Pumfrey, Oxford Dictionary of National Biography, https://doi.org/10.1093/ref:odnb/10705
- ↑ While today he is generally referred to as William Gilbert, he also went under the name of William Gilberd. The latter was used in both his and his father's epitaphs and in the records of the town of Colchester. (Gilbert 1893, С. ix)
- ↑ Gilbert, William (GLBT558W) // A Cambridge Alumni Database. University of Cambridge.
- ↑ Mottelay, P. Fleury (1893). "Biographical memoir". In Gilbert, 1893. səh. ix–xxvii
- ↑ Pumfrey, Stephen. Latitude & the Magnetic Earth. Icon Books. 2002. ISBN 1-84046-486-0.
- ↑ Zilsel, Edgar. "The Origin of William Gilbert's Scientific Method" (PDF). Journal of the History of Ideas. 2 (1). 1941: 1–32. doi:10.2307/2707279. JSTOR 2707279. 14 iyul 2014 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
- ↑ Roller, Duane H D (1959) The De Magnete of William Gilbert, Amsterdam.
- The Galileo Project — biography of William Gilbert.
- The Great Magnet, the Earth Arxivləşdirilib 28 avqust 2014 at the Wayback Machine — website hosted by NASA — Commemorating the 400th anniversary of "De Magnete" by William Gilbert of Colchester.
- Online Galleries, History of Science Collections, University of Oklahoma Libraries Arxivləşdirilib 15 may 2015 at the Wayback Machine High resolution images of works by and/or portraits of William Gilbert in .jpg and .tiff format.
- Gilbert tərəfindən əsərlər Qutenberq layihəsində
- Əsərləri və ya müəllifi olduğu işlər: Vilyam Gilbert İnternet arxivində
- On the Magnet — Translation of De Magnete by Silvanus Thompson for the Gilbert Club, London 1900. Full text, free to read and search. Go to page 9 and read Gilbert saying the Earth revolves leading to the motion of the skies.
- The Natural Philosophy of William Gilbert and His Predecessors
- De Magnete From the English Printing Collection in the Rare Book and Special Collection Division at the Library of Congress
- William Gilbert, the first electrician.