Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edin13 sentyabr 2021-ci ildə Vikimedia Fondu Çincə Vikipediyaya aidiyyəti olmayan Vikipediya istifadəçi qrupu olan Materik Çin Vikimediaçıları qrupunun istifadəçilərini araşdırdıqdan sonra Çincə Vikipediyada bəzi rəsmi tədbirlər gördü.
13 sentyabr 2021-ci il GMT ilə saat 16:13-də (Pekin vaxtı ilə 00:13, 14 sentyabr 2021-ci il) Vikimedia Fondu yeddi istifadəçini qlobal olaraq blokladı, on iki hesabın inzibati hüquqlarını ləğv etdi və digər on iki istifadəçiyə xəbərdarlıq etdi.[1][2] Çincə Vikipediyanın ən aktiv on inzibatçısından dördünün hüquqları ləğv edildi.[3] Bu tədbirlər 13 sentyabr 2021-ci ildə Vikimedia Fondunun Hüquq Departamentinin İcma Dayanıqlığı və Davamlılıq üzrə vitse-prezidenti Meqqi Dennis tərəfindən açıqlanmışdı.
Materik Çində senzuraya məruz qalmasına və VPN-lərə adətən Vikipediyanı etməyə icazə verilmədiyinə baxmayaraq, Çindən olan Vikipediya administratorları müəyyən sayda materik istifadəçisinə IP blokundan azad olma hüququ veriblər. Bu istifadəçilər, Çinin maraqlarını dəstəkləmək üçün Vikipediyada redaksiya məzmununu dəyişdirmək və/yaxud Çin Kommunist Partiyasının öz narrativini dünya miqyasında etibarlı platformalarda yerləşdirmək üçün koordinasiyalı səylərinin bir hissəsi olaraq Vikipediyaya nəzarəti əldə etmək məqsədilə Vikipediyada hökumətyönlü adminlərin seçilməsinə dəstək vermək üçün cəlb edilirdilər.[4][5]
Öz-özünə senzura və kommersiyalaşma problemləri ilə üzləşən yerli Vikipediya rəqibi olan Baidu Baikeni tərk edən könüllü redaktorların Çincə Vikipediyaya köçü müşahidə olunurdu. Çünki onlar "böyük beynəlxalq güc olan" "yüksək keyfiyyətli internet ensiklopediyasında işləmək imtiyazı istəyirdilər".[4][6] Müşahidəçilər bu cür hərəkətlərin təkcə vətənpərvər vətəndaşlara görə deyil, "Twitter" və "Facebook" kimi "Vikipediya" ilə yanaşı, "hökumətin bu platformaları manipulyasiya etmək üçün daha böyük strukturlu koordinasiyalı strategiya" ilə bağlı olduğunu irəli sürürlər.[6]
Fondun bu tədbirlərlə bağlı rəsmi açıqlamasında Meqqi Dennis Fondun gördüyü tədbirlərin radikal xarakterli olduğunu bildirdi, lakin qərarın bir sıra mülahizələrə və dərin araşdırmaya əsaslandığını vurğuladı.[3] Fond Meqqi Dennisin mediaya bəzi şəxslərin məqalələrin məzmununu, eləcə də inzibatçı seçki prosesini manipulyasiya etməyə çalışdığını və digər redaktorların fiziki xəsarət aldığını deməsindən sonra tədbir görmək qərarına gəlib. Dennis burada Çin hökumətini ittiham etmək niyyətində olmayıb.[2][7]
Buna cavab olaraq, Materik Çin Vikimediaçıları qrupu Qiuwen saytında açıq məktub yerləşdirərək Vikimedia Fondunun tədbirlərini əsassız adlandırıb və əməli tədbirlərlə təzyiqlərə müqavimət göstərmək niyyətini bildiriblər.[8][9] Rəsmi olaraq Çin Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinə məxsus olan və idarə olunan "Global Times" nəşri Vikimedia Fondunun Çinli redaktorları "təmizlədiyini" iddia edib.[10]
BBC Tech Tent proqramına müsahibəsində Vikimedia Fondunun yeni baş icraçı direktoru Maryana İskəndər Vikipediya icmasının muxtariyyətini vurğulayıb və "Bu prosesdə öyrəndiyim ən erkən şeylərdən biri odur ki, Vikimedia Fondu redaksiya siyasətinin müəyyən edilməsində, əlbəttə ki, rol oynamır və bunlar icmalarda baş verən müzakirələrdir" deyib.[11][12]
Vikipediyanın həmtəsisçisi Cimmi Vels BBC-yə verdiyi müsahibədə "Dünyanın hər yerindən insanlarla danışmaqda dərin təcrübəm var və məsələn, Çindəki insanların beyni o qədər yuyulub ki, neytrallığın sadəcə yalan olduğunu görə bilmirlər" deyə qeyd edib, ancaq daha sonra "Çini görməzlikdən gəldiyimiz iddiası absurddur. Biz Çindən olan redaktorları qucaq açaraq qarşılayırıq" deyə bildirib.[13]
- ↑ Chen Guanrong. "內部編輯遭恐嚇，維基媒體基金會拔除多名「中國大陸維基人用戶組」成員" [Internal editors were intimidated, and the Wikimedia Foundation removed several members of the "Mainland China Wikipedia User Group"]. TechNews 科技新報 (çin). 16 sentyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 sentyabr 2021.
- ↑ 1 2 "维基百科以亲中势力渗透为由封禁"中国大陆维基人用户组"七名编辑" (çin). BBC. 17 sentyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 sentyabr 2021.
- ↑ 1 2 鄭樂捷. "維基封鎖7名中國大陸用戶 指為保障用戶安全" (çin). 美国之音. 15 sentyabr 2021. 15 sentyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 sentyabr 2021.
- ↑ 1 2 Harrison, Stephen. "Why Wikipedia Banned Several Chinese Admins". Slate Magazine (ingilis). 26 oktyabr 2021. 27 oktyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 avqust 2022.
- ↑ "Wikipedia blames pro-China infiltration for bans". BBC News (ingilis). 16 sentyabr 2021. 18 sentyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 avqust 2022.
- ↑ 1 2 "China and Taiwan clash over Wikipedia edits". BBC News (ingilis). 4 oktyabr 2019. 3 dekabr 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 avqust 2022.
- ↑ "忧渗透与起底风险 维基百科对中国编辑下禁令" (çin). 德國之聲. 17 sentyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 sentyabr 2021.
- ↑ "維基百科禁 7 內地用戶 指有滲透起底風險 內地群組：準備鬥爭". 立場新聞 Stand News (çin). 15 sentyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 sentyabr 2021.
- ↑ 观察者网. "维基百科封禁7名中国大陆编辑：他们想搞"渗透"". 新浪新闻 (çin). 17 sentyabr 2021. 18 sentyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 sentyabr 2021.
- ↑ "维基百科封杀7个中文编辑，仅仅因为他们拒绝涉中话题被污染" (çin). 环球时报. 18 sentyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 sentyabr 2021.
- ↑ "Tech Tent: Wikipedia's editing war". BBC. 8 oktyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 noyabr 2024.
- ↑ "Tech Tent – what next for Wikipedia?". BusinessGhana. 18 sentyabr 2021. 13 noyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 noyabr 2024.
- ↑ "Wikipedia in Chinese editing war of words". BBC. 29 oktyabr 2021. İstifadə tarixi: 19 noyabr 2021.