Veymutov şamı (lat. Pinus strobus) — bitkilər aləminin i̇ynəyarpaqlılar şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin i̇ynəyarpaqlılar dəstəsinin şamkimilər fəsiləsinin şam ağacı cinsinə aid bitki növü.
| Veymutov şamı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
_-_Killarney,_Ontario_01.jpg) | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Şöbə: Sinif: Yarımsinif: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Veymutov şamı |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təbii halda Şimali Amerikanın şərq rayonlarında yayılmışdır. Avropada XVII əsrdən becərilir.
Hündürlüyü 50 m, diametri 160 sm olan iri ağacdır. Çətiri enli piramidal və ya yumurtavarı, seyrəkdir. Gövdəsi düz və hamardır, açıq-boz rəngli qabıq qatı ilə örtülmüşdür. Cavan zoğların qalınlığı isə 3–4 mm olub, çılpaqdır. Nazik iynəyarpaqları açıq-yaşıldır, uzunluğu 5-10 sm olub, 5 ədədi bir dəstədə yığılmışdır və 2-3 il budaqların üzərində qalır. Qozaları ensiz-silindrikdir, uzunluğu 8-16 sm-ə, qalınlığı 2-4 sm-ə çatır, uzun saplaqlarda 1-3 ədəd olmaqla yerləşir. Apofizləri üstdən qabarıqdır. İkinci il yetişir. Bu şam 25 ildən sonra meyvə verməyə başlayır.
Təzə qumlu və gilli torpaqlara üstünlük verir. Quru və qeyri-münbit torpaqlarda bu növ zəif böyüyür. Kölgəyə, küləyə, soyuğa davamlıdır, rütubətsevəndir, isti yay günlərində yarpaqları quruyur. Çox vaxt pas xəstəliyinə yoluxur. Oduncağı yumşaq, yüngüldür, tikintidə binaların bəzədilməsində, mebel, qələm, kibrit, faner, sellüloza istehsalında istifadə edilir.
Zaqatala rayonunun Pərzivan məntəqəsində dağ-meşə torpaqlarında bitir. Bakıda Nəbatat bağında, Gəncədə və Bərdədə ayrı-ayrı nüsxələri vardır. Lənkəran zonasının rütubətli yerlərində, dağ-ətəklərində gilli sarı torpaqlarda toxumla cücərdilib becərilir.
- Leucopitys strobus (L.) Nieuwl.
- Pinus tenuifolia Salisb.
- Strobus strobus (L.) Small
- Strobus weymouthiana Opiz
- Pinus nivea Booth ex Carrière
- Pinus strobus f. brevifolia (Carrière) Rehder
- Pinus strobus var. brevifolia Carrière
- Pinus strobus subsp. cumberlandensis Silba
- Pinus strobus f. fastigiata (Beissn.) Beissn.
- Pinus strobus var. fastigiata Beissn.
- Pinus strobus f. glauca (Beissn.) Voss
- Pinus strobus glauca Beissn.
- Pinus strobus pendula J.Nelson
- Pinus strobus prostrata Beissn.
- Pinus strobus f. prostrata (Beissn.) Fernald & Weath.
- Pinus strobus f. umbraculifera (Carrière) Beissn.
- Pinus strobus var. umbraculifera Carrière
- Pinus umbraculifera K.Koch
- ↑ Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 1001.