Valiyyə Kazımbəyli (1900, Yelizavetpol – 26 oktyabr 1947, Afina) — Gəncə üsyanının iştirakçısı, Milli Birlik Məclisinin üzvü, Cahangir bəy Kazımbəylinin həyat yoldaşı.[1][2]
| Valiyyə Kazımbəyli | |
|---|---|
| Valiyyə Hüseynqulu qızı Kazımbəyli | |
 | |
| Doğum tarixi | 1900 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 26 oktyabr 1947 |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | aviasiya qəzası[d] |
| Dəfn yeri | |
| Həyat yoldaşı | |
| Atası | Hüseynqulu xan Xoyski |
| Fəaliyyəti | siyasi fəal[d] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.jpg)
Valiyyə Kazımbəyli 1900-cü ildə Gəncə şəhərində anadan olub. Fətəli xan Xoyskinin qardaşı general Hüseynqulu xan Xoyskinin qızıdır.[3] Polkovnik Cahangir bəy Kazımbəyli ilə ailə həyatı qurub. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti dövründə müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. Gəncə üsyanında iştirak edib.[4] Üsyan məğlub olduqdan sonra Türkiyəyə mühacirət edib. İkinci Dünya müharibəsi illərində Valiyə xanım almanlara əsir düşmüş Varşava hərbi xəstəxanasında yatan xəstə, yaralı əsgərlərə kömək etmişdir. Qardaşı Zahid xan öz xatirələrində bacısı haqqında bunları qeyd edir:[5]
|
Bacım Valiyə xanım Varşavadakı evimizdə Yardım Komitəsi qurdu, xəstəxanalarda olan azərbaycanlılara əlimizdən gələn yardımı etdik. Mən şəxsən həftədə iki-üç dəfə gedərək bizim vətəndaşlarla danışır, onların mənəvi vəziyyətlərinə dəstək verirdim. Komitəmiz İsveçrə “Qızıl xaç” təşkilatından gələn hər növ yardımları onlara paylayır, bacım bəzi çox xəstə olan əsgərlərə evdə yemək bişirib özü aparırdı. | 
|
1943-cü ildə Berlində keçirilən ümum-Azərbaycan qurultayında yaradılmış Milli Birlik Məclisinin üzvü olub. 1947-ci ildə "Milli Birlik" təşkilatının xüsusi tapşırığını yerinə yetirmək üçün Romadan Türkiyəyə göndərilir.[6] O, burada İkinci Dünya müharibəsindən sonra Türkiyədə sığınacaq tapıb gizlənən yüksəkrütbəli azərbaycanlı zabitləri SSRİ əks-kəşfiyyatının əlindən qurtarmaq üçün onları Romaya aparmalı idi. Türkiyədə olarkən atası Hüseynqulu xanın və qardaşı İsgəndər xanın köməyi ilə hərbçi azərbaycanlılara saxta sənədlər düzəldərək 1947-ci ilin aprelin 26-da təyyarə ilə İstanbuldan Romaya yola salınır. Valiyyə xanımla birlikdə 12 nəfər yüksəkrütbəli zabitin olduğu təyyarə Afina üzərində müəmmalı şəkildə qəzaya uğrayır.[2][7][8] Valiyyə xanım Kazımbəyli İstanbulun Feriköy məzarlığında dəfn edilib.[1][9]
- ↑ 1 2 Xanlar Bayramov. Gəncə üsyanı 1920. Bakı: Ləman Nəşriyyat Poliqrafiya. 2010. səh. 105.
- ↑ 1 2 Yaqublu, Nəsiman. Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı Ensiklopediyası. Bakı: Qanun Nəşriyyatı. 2018. 119. ISBN 978-9952-36-521-4.
- ↑ "Fətəli xan Xoyskinin qardaşı nəvəsi: "Əli bəy Hüseynzadə üç il evimizdə gizli fəaliyyət göstərib"". Report İnformasiya Agentliyi. 2017-08-17. İstifadə tarixi: 2019-11-25.
- ↑ Nihad, E. "Xanımı ilə birgə vuruşan, Cümhuriyyət zabitinin faciəvi həyatı". modern.az. 2018-01-19. 2019-11-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-25.
- ↑ Əhməd, Dilqəm. "Misir kralının teleqrafı, qəzaya uğrayan təyyarə - Xanxoylu ailəsi". Teleqraf İnformasiya Agentliyi. 2019-05-09. İstifadə tarixi: 2025-02-23.
- ↑ Ceyhun Nəbi. Sovetlərlə üz-üzə. Bakı: Alatoran. 2018. səh. 89. ISBN 978-9953-8068-4-5.
- ↑ Əhmədov, Hafiz. "Babam bəlkə də zəhərlənərək öldürülüb" – Kazımbəyli və Xoyskinin İtaliyadakı biznesmen varisi". Hafiz Times. 2019-09-03. 2019-11-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-25.
- ↑ Əhməd, Dilqəm. "Dağa çırpılan təyyarə - Azərbaycan faciəsi". Teleqraf İnformasiya Agentliyi. 2019-11-26. İstifadə tarixi: 2025-02-23.
- ↑ Əhməd, Dilqəm. "Sovet kəşfiyyatının öldürdüyü iki azərbaycanlı". Teleqraf İnformasiya Agentliyi. 2018-05-22. 2019-11-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-25.