Vabkənd minarəsi (özb. Vobkent minorasi; fars. وابکند مناره) — minarə Buxara yaxınlığındakı Vabkənd, şəhərində yerləşir. Minarə Vabkəndin əsas simvolu və şəhərin ən məşhur, ən qədim memarlıq abidələrindən biridir. Abidənin hündürlüyü 40,3 metrdir. Bu abidə UNESCO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil olmaq üçün namizədlərdən biridir.
| İslam | |
| Vabkənd minarəsi | |
|---|---|
| özb. Vobkent minorasi | |
| | |
| |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |
|
| Bölgə | Buxara vilayətində |
| Şəhər | Vabkənd |
| Memarlıq | |
| İnşa tarixi | 1198 – 1199 |
| Dövrü | XII əsr |
| Tikdirəni | II Əbdüləziz Burhanəddin |
| Üslubu | Qaraxanilər dövrü |
| Hündürlüyü | 40,3 m |
Abidə XII əsrdə, Qaraxanilər imperiyası dövründə Buxaralı II Bürhaniddin Əbdüləzizin təşəbbüsü ilə tikilmişdir tikilmişdir. Minarənin kəmərlərindən birində onun adı və tikilmə tarixi yazılmışdır.
Bir vaxtlar minarə bir neçə funksiyanı yerinə yetirib. O, müşahidə qülləsi kimi xidmət etməklə yanaşı, həm də yaxınlıqdakı məscidd üçün müsəlmanları namaza çağırmaq üçün azanın səslənməsi funksiyasını da yerinə yetirmişdir. Bununla yanaşı həm də hökmdarların fərmanlarının oxunması və başqa məqsədlərlə əhalini yaxınlıqdakı meydana çağırmaq üçün də istifadə olunurdu.
Vabkənd minarəsi Kalyan minarəsindən hündürlüyü və diametrinə görə daha kiçik və daha sadədir.
Vabkənd minarəsi Kalyan minarəsindən hündürlüyü və diametrinə görə daha kiçik və daha sadədir. Minarənin çöl hissəsi dama taxtası naxışında düzülmüş cilalanmış bişmiş kərpiclə üzlənmişdir. Minarənin fənəri altında oyma, şirli terakotadan hazırlanmış kitabə var.[1]
Kufi yazısında minarənin hicri 595-ci ildə (miladi 1198-1199) Buxara sədri II Əbdüləziz Burhanəddin tərəfindən tikildiyi bildirilir.
Vabkənd minarəsi bişmiş kərpic, taxta, daş və məhluldan tikilib. Qüllə günbəz formasında (aşağı hissəsinin diametri 6,19 metr, yuxarı hissəsinin diametri 2,81 metr) rəngli, bişmiş kərpicdən on iki tərəfli postament əsasında tikilmişdir.
Buraya bir zamanlar yaxınlıqda mövcud olan və spiralvari pilləkəni olan məsciddən daxil olublar. O, relyef naxışlı 10 hissəyə bölünmüş, hər bölmə özünəməxsus şəkildə kərpiclə bəzədilmişdir və aşağıdakı naxışlar arasında tikildiyi il və onu tikdirən şəxsin (sədr II Əbdüləziz Burhanəddin) adı kufi üslubunda yazılmışdır.[2]
Minarənin ucu genişləndirilərək qəfəsə (diametri 3,66 m) çevrilmiş, 10 kərpicdən tikilmiş arxada arasında 10 pəncərə yaradılmış, pəncərələrin dibi kərpic hasarla bağlanmışdır. Minarənin görünüşü bir çox cəhətdən Kalyan qülləsinə bənzəyir, lakin müqərnəslər daha sadədir. Minarənin bünövrəsi yerin altında basdırılıb və arxeoloji tədqiqatlar göstərir ki, tikilən zaman onun hündürlüyü 2,3 m olub. Minarənin ümumi hündürlüyü 40,3 metrdir.
-
Vabkənd minarəsi. 2023-cü ildə
-
Vabkənd türbəsi
