Uzadılmış üçbucaq pozası

Pozanın adı sanskrit dilindən gəlir: Utthita - "uzadılmış,genişləndirilmiş",Trikona - "üçbucaq",Asana - "poza,oturuş vəziyyəti".

Pozanın təsviri ilk dəfə XX əsrdə sənədləşdirilmişdir.O,Tirumalai Krişnamacharyanın təlimlərində,o cümlədən onun 1934-cü ildə nəşr edilmiş "Yoga Makaranda" əsərində,həmçinin onun tələbələrinin işlərində qeyd olunmuuşdur.

Uzadılmış üçbucaq pozası iki istiqamətdə - əvvəlcə sola,sonra isə sağa baxaraq yerinə yetirilir.^[1]İcraçı ayaqları bir ayaq uzunluğu qədər aralı vəziyyətdə,dizləri bükülmədən dayanır;sağ ayağı tamamilə kənara,sol ayağı isə 45 dərəcədən az içəriyə yönəldir,dabanları omba ilə bir xəttdə saxlayır.Qollar yerdən paralel şəkildə yanlara açılır,ovuc içləri aşağıya baxır.Bu vəziyyətdə gövdə sağa doğru,rahatlıq çərçivəsində uzadılır,qollar isə döşəmə ilə paralel saxlanılır.^[2]Gövdə tam şəkildə sağa uzadıldıqdan sonra sağ qol aşağı endirilir və sağ əl baldır üzərinə,yaxud dayaqlayıcı blok üzərinə və ya sağ ayağın önündə (sol tərəfində) yerə qoyulur.Əgər əl bükülmüş vəziyyətdədirsə,ovuc aşağıya yönəldilir.Sol qol isə şaquli istiqamətdə yuxarı uzadılır.^[3]Bu zaman onurğa və gövdə yumşaq şəkildə sola doğru (yuxarıya) burulur;qollar isə qarşılıqlı əks istiqamətlərdə uzadılaraq təkan rolu oynayır,onurğa isə yerə paralel qalır.Baş sol baş barmağa yönəldilə bilər ki,bu da onurğanın burulmasını bir qədər intensivləşdirir.Sonra bədən düz vəziyyətə qaytarılır və poz sağ tərəfdən sonra sol tərəfə də təkrarlanır.

Yoqa məktəblərinin uzadılmış üçbucaq pozası (Trikonasana) haqqında müxtəlif baxışları vardır.^[4]2001-ci ildə "Yoga Journal" jurnalında dərc olunmuş bir məqalədə beş müasir yoqa ənənəsinin (İyenqar yoqa,Aştanqa yoqa,Kripalu yoqa,Sivananda yoqa və Bikram yoqa) müəllimləri tərəfindən verilmiş təlimatlar əsasında poza haqqında məlumat təqdim edilmişdir.^[5]Həmin yazıda bədənin müxtəlif mövqelərdə yerləşdirilməsi göstərilmişdir.Məqalədə Trikonasana (üçbucaq pozası) ilə Utthita Trikonasana (uzadılmış üçbucaq pozası) arasında fərq qoyulmamışdır.

Satyananda yoqa ənənəsində Trikonasana bir sıra beş asanadan ibarət ardıcıllıq kimi təsvir edilir.^[6]İlk üç poza ön dizin bükülü olduğu vəziyyətdə icra olunur.Başlanğıcda yuxarı qol düz yuxarı,aşağı qol isə ayağın önündə yerə qoyulur və ya dirsək diz üzərində dayanır.İkinci poza yuxarı qol başın üzərində irəliyə yönəldilir.Üçüncü poza yuxarı qol arxaya qoyulur.Dördüncü poza zamanı ayaqlar düz,hər iki ayaq bir qədər açıq vəziyyətdə,bədən üfüqi saxlanılır və qollar yanlara uzadılır.Nəhayət,sağ əl sol ayağa toxunur,sol qol düz yuxarı uzadılır,ovuc irəliyə baxır və baxış əl istiqamətinə yönəldilir.Sonra bu ardıcıllıq digər tərəfə təkrarlanır.^[7]

Pozanın ən geniş yayılmış variasiyası Parivritta Trikonasana (Döndərilmiş üçbucaq pozası) hesab olunur.Utthita Trikonasanada (sol ayaq öndə olduqda) sol əl sol ayağa doğru uzanırsa,döndərilmiş pozada sağ əl sol ayağa uzanır və bunu mümkün etmək üçün gövdə güclü şəkildə burulur.^[8]

Digər variasiyalara qabaqcıl səviyyəli Baddha Trikonasana (Bağlı üçbucaq pozası) daxildir.Bu pozada ayaqlar və bədən əsasən Utthita Trikonasana kimi yerləşdirilir,^[9]lakin (sol ayaq öndə olduqda) sol qol sol budun önündən uzadılaraq,arxadan gələn sağ qolu tutur.Gövdənin əlavə yuxarıya doğru burulmasını asanlaşdırmaq üçün sağ ayaq adi vəziyyətdən bir qədər çox çölə döndərilə bilər.

Başqa bir qabaqcıl variasiya Baddha Parivritta Trikonasana (Bağlı çevrilmiş üçbucaq pozası) hesab olunur.Bu poza Parivritta Trikonasanaya bənzəyir,^[10]lakin əllər birləşdirilərək bağlanır.Bu isə Baddha Trikonasanada olduğu kimi,yalnız fırlanmamış (Utthita Trikonasana) vəziyyət üçün tətbiq olunan bağlama üsuludur.

Supta (Utthita) Trikonasana (Uzanmış üçbucaq pozası) - bədənin,ayaqların və qolların düzülüşü tamamilə dayanaraq yerinə yetirilən Utthita Trikonasana ilə eynidir,lakin poza yerə uzanaraq edilir.Bu zaman ayaqların divara söykənməsi rahatlıq yaradır.Bunun üçün yoqa xalçası divara paralel və bir qədər aralı yerləşdirilir. ^[11] Supta Parivritta Trikonasana (Uzanmış çevrilmiş üçbucaq pozası) - Parivritta Trikonasana (Döndərilmiş üçbucaq pozası) ilə eynidir,lakin poza yerə uzanaraq edilir və ayaqlar divara söykənir.

Pozanın fotoşəkili,britaniyalı yoqa müəllimi Mira Mehta tərəfindən 1990-cı ildə nəşr olunmuş "Yoga the Iyengar Way" kitabında təqdim edilmiş və daha sonra 1991-ci ildə Hindistanda buraxılan on rupilik poçt markası üçün uyğunlaşdırılmışdır.Şəkil "mükəmməl poza" kimi təsvir edilmişdir.