Ukrayna Milli Polisi (ukr. Націона́льна полі́ція Украї́ни, Natsionalna politsiya Ukrainı; qısaldılmış: НПУ, UMP), çox vaxt sadəcə olaraq Politsiya (Поліціа) adlandırılır — Ukraynanın milli və yeganə polis xidməti. Bu, 3 iyul 2015-ci ildə, Ukrayna Prezidenti Petro Poroşenko tərəfindən başladılan Avromeydan hərəkatından sonra həyata keçirilmi islahatların bir hissəsi olaraq, Ukraynanın əvvəlki milli polis xidməti olan militsiyanı əvəz etmək üçün yaradılmışdır. 7 noyabr 2015-ci ildə qalan bütün militsiya üzvləri Milli Polisin "müvəqqəti vəzifə icra edən" üzvləri kimi etiketlənmişdir.[3][4] Qurum Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən nəzarət olunur.[5]
| Ukrayna Milli Polisi | |
|---|---|
| Національна поліція України | |
 | |
 | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə | |
| Yaradılma tarixi | 2 iyul 2015 |
| Tabelik | Ukrayna Daxili İşlər Nazirliyi |
| Ştat sayı |
|
| İllik büdcəsi | 89.811.838.000 ₴[2] |
| Baş qərargah | |
| Rəsmi saytı | npu.gov.ua |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
3 iyul 2015-ci ilə qədər Ukraynada hüquq-mühafizə orqanları birbaşa Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən milis kimi fəaliyyət göstərirdi. Korrupsiyası ilə tanınan nazirliyin islahatı müxtəlif hökumətlər və partiyalar tərəfindən dəstəklənmişdir, lakin bu planlar heç vaxt həyata keçirilməmişdi.[4][6]
2013–2014-cü illərdə baş tutmuş Avromeydan hərəkatı və sonrakı inqilabdan sonra islahatlara ehtiyac bütün tərəflər tərəfindən qəbul edilmişdir. 2014-cü ilin oktyabrında keçirilən parlament seçkilərindən sonra hakim koalisiyanı təşkil edən beş partiyanın hamısı nazirliyi islah etmək və yeni milli polis xidməti yaratmaq öhdəliyi götürmüşdür..[7]
İslahatların bir hissəsi olaraq, Daxili İşlər naziri Arsen Avakov 2015-ci ilin sonuna qədər Ukraynada polis əməkdaşlarının sayını 160,000-ə endirmək planlarını təqdim etmişdir.[8] İslahat planları 2015-ci ilin yayında paytaxt Kiyevdə nazirliyin mövcud Dövlət Avtoinspeksiyası (DAI) və patrul xidmətinin birləşdirilməsi ilə başlamışdır.[9][10] Bu yeni polis patrulu müxtəlif ölkələrdən maliyyə dəstəyi almışdır.[11] 33,000 müraciətçi arasından seçilən 2,000 yeni polis əməkdaşı, Kiyevdə yeni xidməti başlatmaq üçün işə götürüldü. Əməkdaşlar Şimali Amerika üslubunda, ABŞ və Kanada polisləri tərəfindən təlim keçmişdir.[12]
Kiyevdə yeni patrul polisinin 4 iyul 2015-ci ildə fəaliyyətə başlaması ilə milislər bütün patrul xidmətlərini dayandırmış, lakin sahələrdə və inzibati ofislərdə işləməyə davam etmişdir.[13][11][14] Bundan sonra yeni polis patrulu Ukrayna üzrə yayılmışdır.[11] Təşkilat rəsmi olaraq 2 sentyabr 2015-ci ildə Milli Polis kimi qurulmuşdur.[5] 2015-ci ilin sentyabr ayının sonuna qədər Kiyevdə 2000, Xarkovda 800, Odessa və Lvov şəhərlərində isə 1700 yeni konstabl xidmətdə idi.[15][13] Bu nöqtədə milis 152,000 əməkdaşdan ibarət idi və Ukraynada polis işlərinin əksəriyyətini idarə etməyə davam edirdi.[16] Yeni polis qüvvəsinin əsas maaşı (ayda təxminən 400 dollar) keçmiş milisin əsas maaşından təxminən üç dəfə çox idi. Bu, korrupsiyanı azaltmaq cəhdi idi.[17]
Yeni Milli Polis 7 noyabr 2015-ci ildə köhnə milisi rəsmi olaraq əvəz etmişdir.[3][18] Həmin gün qalan milis əməkdaşları Milli Polisin "müvəqqəti icraçı" üzvləri kimi etiketlənmişdir.[3] Bu dəyişiklik onlara "dürüstlük yoxlamalarından" keçdikdən sonra Milli Polis üzvü olmaq imkanı vermişdir, lakin onlar yalnız yaş meyarlarına cavab verdikləri və yenidən təlim keçdikləri təqdirdə buna uyğun idilər.[3][19] Bu keçid dövrü 20 oktyabr 2016-cı ildə başa çatmışdır.[20] Bu keçid dövründə polis komandirlərinin 26%-i vəzifədən alınmış, 4400 polis əməkdaşı (kişi və qadın) vəzifədən endirilmiş və eyni sayda insan vəzifədə yüksəlmişdir.[20]
Milli Polisə 2017–2022-ci illər arasında Avropa İttifaqının Ukrayna üzrə Məsləhət Missiyası tərəfindən BMT-nin Layihə Xidmətləri Ofisinin (UNOPS) həyata keçirdiyi PRAVO Polis Proqramı çərçivəsində Ukrayna hüquq-mühafizə orqanlarını Avropa standartlarına uyğun modernləşdirmək məqsədilə yardım göstərilmişdir.[21][22]
14 fevral 2022-ci ildə Rusiyanın hərbi fəallığı və işğal təhlükəsinə cavab olaraq Milli Polis döyüş hazır vəziyyətinə keçirilmişdir.[23] Milli Polis və onun taktiki bölməsi olan Sürətli Əməliyyat Reaksiya Bölməsi, Kiyev hücumu zamanı Rusiya Silahlı Qüvvələrinə qarşı döyüşlərdə birbaşa iştirak etmişdir.[24] 2022-ci ildə Rusiyanın Ukraynaya hücumu irəlilədikcə, Milli Polis Ukraynanın nəzarətində olan ərazilərdə qanun və nizamı qorumaq, məhbusları müşayiət etmək, yoxlama məntəqələrini idarə etmək, sızanları tutmaq və hərbi əsirləri saxlamaqla müharibə səylərinə kömək etmişdir.[25][26] 1 mart tarixinə qədər 17 polis əməkdaşı öldürülmüş, 50 nəfər yaralanmış və 2 nəfər itkin düşmüşdür.[26]
2023-cü ilin fevralında Daxili İşlər Nazirliyi Ukraynanın müharibə səylərini dəstəkləmək üçün 8 yeni hücum briqadasının yaradılmasını əmr etmişdir. Bu yeni briqadalardan biri olan Lyut Briqadası indiyə qədər Milli Polisin Xüsusi Polis bölməsinin zabitləri, baş çavuşları və konstabllarından təşkil olunmuş yeganə briqadadır. 2024-cü ildə Milli Polis Qərargahına birbaşa tabe olan üç əlavə briqada əlavə edilmişdir.[26]
Milli Polis bir neçə fərqli xidmətə bölünür. Hər bir qüvvənin daxili alt bölmələri var. Bu, polis xidmətində müəyyən cinayət növlərini daha dəqiq hədəf ala bilən və öz polis sahələri ilə bağlı işlərin araşdırılmasında daha çox ekspert bilikləri tətbiq edə bilən çoxsaylı ixtisaslaşmış bölmələrin olmasını təmin edir. Bu xüsusi qruplardan əlavə, bütün polis qüvvələri patrul vəzifəsi və ümumi qanun icrası məqsədilə əksər əməkdaşlarını saxlayır.
Polis aşağıdakı bölmələri əhatə edir:[27]
- Kriminal Polis (Кримінальна поліція) – Ukraynada ağır və zorakı cinayətlərin araşdırılması və qarşısının alınması
- Narkotiklə bağlı cinayətlərlə mübarizə şöbəsi
- Kiberpolis Şöbəsi (Кіберполіція, Департамент кіберполіції) – Kiber cinayətlərə qarşı mübarizə
- İqtisadi Təhlükəsizlik Şöbəsi
- Patrul Polis Şöbəsi (Патрульна поліція) – Ümumi qanun icrası əməliyyatları, yol polisi və patrul vəzifəsi (iğtişaş polisi bölmələrini əhatə edir)
- Bir sıra bələdiyyə idarələri
- Polis Təhlükəsizliyi Şöbəsi (Поліція охорони) – Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin varisi (Dövlət Təhlükəsizlik İdarəsi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur)
Bundan əlavə, aşağıdakı xüsusi bölmələr mövcuddur:
- Xüsusi Təyinatlı Polis (Спеціальна поліція) – Xüsusi statuslu və/yaxud təbii və ya ekoloji fəlakətdən zərər çəkmiş ərazilərdə nizam-intizamın qorunması ilə vəzifələndirilmişdir.
- Çevik Əməliyyat Reaksiya Bölməsi (KORD) (Корпус Оперативно-Раптової Дії) – Girov və/yaxud ağır silahlı şübhəlilərlə bağlı vəziyyətlərin həlli ilə vəzifələndirilmiş taktiki reaksiya bölməsi. Həmçinin digər bölmə əməkdaşlarına taktiki dəstək funksiyasını təmin etmək vəzifəsi daşıyır.
- İlkin İstintaq Xidmətləri (Органи досудового розслідування) – Milli İstintaq Bürosu, Vergi Orqanları və Təhlükəsizlik Xidmətlərinin nümayəndələri, cinayətlərin araşdırılması ilə vəzifələndirilmişdir.
Milli Polis Günü (День Націона́льної полі́ції, Den Natsionalnoyi poltsiyi) 4 iyulda[28] keçirilən Ukrayna Polisinin peşə bayramıdır. Bu, milislərin hüquq-mühafizə vəzifələrinin dayandırılmasını və Ukrayna Milli Polisinin yaradılmasını xatırladır. Həmçinin, Kiyevin Sofiya meydanında patrul polislərinin ilk andiçmə mərasimi ilə üst-üstə düşür. Bayram 4 avqust 2015-ci ildə təsis edilmiş və o vaxtdan bəri həmin tarixdə qeyd olunurdu, lakin Prezident Petro Poroşenko 4 aprel 2018-ci il tarixli fərmanı ilə bayramın hər il 4 iyulda qeyd edilməsini və milli bayram olmasını elan etmişdir.[29]
Kiyev Beynəlxalq Sosiologiya İnstitutunun araşdırmasının nəticələrinə görə, 2015-ci ilin dekabrında Milli Polisə əhalinin 14,9%-i, patrul polisinə isə 20,7%-i etibar edirdi, lakin Razumovski Mərkəzinin 2020-ci ilin may ayındakı sorğusuna əsasən, ukraynalıların 37%-i öz polisinə etibar edir.[30]
Milli Polisin ictimai məlumatları gizlətdiyi və qanunun formal tələblərinə istinad edərək sorğulara cavab verməkdən imtina etdiyi hallar məlumdur.[31] Həmçinin, polisin çağırışlara gəlmədiyi[32][33] və ya bəzi şəxslərin onun üçün "toxunulmaz" olduğu hallar da qeydə alınmışdır.[34]
Britaniya-Kanada siyasi eksperti Taras Kuzyonun fikrinə görə, Ukraynanın bütün dövlət qurumları arasında insan haqları məsələlərində ən pis reputasiyaya Daxili İşlər Nazirliyinin icra orqanları malikdir. Burada polis işinin mədəniyyəti SSRİ dövründən bəri az dəyişmişdir. Ukrayna hüquq-mühafizə orqanları işlərində etirafların və ifadələrin alınması üçün metodlardan geniş istifadə edir, təqsirsizlik prezumpsiyası prinsipinə lazımi hörmət göstərmədən. "Amnesty International" təşkilatının məlumatına görə, işgəncələr və məhbuslara qarşı pis rəftar Ukrayna həbs yerlərində geniş yayılmış şəkildə tətbiq olunur və bu, işgəncə verənlər üçün cəzasızlıq mühitində baş verir. Eyni zamanda, işgəncə və saxlanılanlara pis rəftar halları ilə bağlı istintaq prosedurları Avropa standartlarına uyğun olaraq müstəqillik və qərəzsizlik baxımından uyğun gəlmir.[35]
"Ukrayinska Pravda" (açıq mənbələrdən) 1 yanvar 2020-dən 30 may 2020-dək Ukrayna polis əməkdaşlarının törətdiyi 64 cinayəti toplamışdır. İşlər arasında tələbkarlıq, təcavüz və qətllər kimi hallar yer almışdır.[36]
- ↑ https://bihus.info/mvs-ta-nacpolicia-maut-rizni-dani-sodo-ciselnosti-pracivnikiv.
- ↑ https://zakon.rada.gov.ua/laws/file/text/110/f530966n246.xlsx.
- ↑ 1 2 3 4 "Law on national police enacted in Ukraine". Interfax-Ukraine. 7 November 2015.
- ↑ 1 2 "Ukraine launches Western-style police force to set a marker for reform". Yahoo News. Reuters. 6 July 2015. İstifadə tarixi: 21 July 2015.
- ↑ 1 2 National Police established in Ukraine, Interfax Ukraine (2 September 2015)
- ↑ "In Ukraine, they want to create 5 police departments instead of the militsiya" (ukrayna). Ukrainian Independent Information Agency. 10 January 2013. İstifadə tarixi: 10 December 2014.
- ↑ Hankevych, Roman. "Five parties signed the coalition agreement at night" (ukrayna). Zahid.net. 21 November 2014. İstifadə tarixi: 9 December 2014.
- ↑ "Аваков хоче скоротити кількість міліціонерів до 160 тисяч" [Avakov wants to reduce the number of police officers to 160 thousand]. Ukrayinska Pravda (ukrayna). 10 December 2014. İstifadə tarixi: 10 December 2014.
- ↑ "Аваков: Незабаром у Києві не буде ДАІ – хто готовий бути патрульним?" [Avakov: Soon there will be no traffic police in Kyiv - who is ready to be a patrolman?]. Ukrayinska Pravda (ukrayna). 24 December 2014. İstifadə tarixi: 25 December 2014.
- ↑ "Kiev - Ukraine Launches Western-Style Police Force To Set A Marker For Reform". www.vosizneias.com. 6 July 2015. İstifadə tarixi: 7 July 2015.
- ↑ 1 2 3 "Ukraine tackles graft with new US-style police force". Interaksyon. Agence France-Presse. 6 July 2015. 9 July 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 July 2015.
- ↑ "Ukraine police get new American-style uniforms".
- ↑ 1 2 "New-style police have key role in Ukraine". BBC News. 25 September 2015.
- ↑ Gessen, Masha. "The Cops Who Would Save a Country". Foreign Policy. 8 September 2015.
- ↑ High hopes in Kharkiv as new police patrol officers sworn in, Ukraine Today (26 September 2015)
- ↑ "Reform Watch". Kyiv Post. 1 October 2015.
- ↑ "Ukraine Pins Hopes for Change on Fresh-Faced Police Recruits". New York Times. 6 November 2015.
- ↑ "Avakov told how the police will police". Korrespondent.net (ukrayna). 4 November 2015.
- ↑ Varadarajan, Tunku. "Talent from Tbilisi". Politico. 3 September 2015.
- ↑ 1 2 "Police attestation completed, 26% of police commanders dismissed". Interfax-Ukraine. 20 October 2016.
- ↑ "PRAVO Police Programme closes its activities in Ukraine – EU NEIGHBOURS east".
- ↑ "EU and UNOPS Help Ukrainian Police Fight Domestic Violence | United Nations in Ukraine".
- ↑ "National Police transferred to combat alert in Ukraine". Interfax-Ukraine (ingilis). İstifadə tarixi: 2022-09-05.
- ↑ "Rapid Operational Response Unit destroys Russian tanks in the Kyiv region's Brovary district". Ukrayinska Pravda (ingilis). İstifadə tarixi: 2022-09-05.
- ↑ "Rada gives National Police additional powers under martial law". Interfax-Ukraine (ingilis). İstifadə tarixi: 2022-09-05.
- ↑ 1 2 3 "Since start of Russia's invasion 17 Ukrainian policemen killed, 50 injured – National Police of Ukraine". Interfax-Ukraine (ingilis). İstifadə tarixi: 2022-09-05.
- ↑ National Police structure. Ministry of Internal Affairs (Ukraine). 18 March 2016
- ↑ "Ukraine marks National Police Day on July 4 - news about social life". www.unian.info.
- ↑ "Ukraine celebrates first National Police Day since revolution". Agencia EFE. 4 August 2016. 14 October 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ Довіра до соціальних інституцій та груп Arxiv surəti 14 sentyabr 2016 tarixindən Wayback Machine saytında, Київський міжнародний інститут соціології, 15.1.2016
- ↑ Леся Ганжа, Як (не) відповідати на інформаційні запити: 5 шкідливих порад Arxiv surəti 22 dekabr 2016 tarixindən Wayback Machine saytında, 8 травня 2016, Українська Правда
- ↑ "Поліція не приїхала на виклик, а диспетчер нагрубив житомирянину — Репортер Житомира". 2016-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-12-10.
- ↑ "Поліція не реагує на виклики? Жителька Рівненщини не дочекалася приїзду правоохоронців". 2016-05-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-12-10.
- ↑ Ткач, Михайло; Савчук, Максим. "Недоторканні для поліції («СХЕМИ» | ВИПУСК №77)". 26 fev 2016 – www.radiosvoboda.org vasitəsilə.
- ↑ Taras Kuzio. Military and Security Policy // Ukraine: Democratization, Corruption, and the New Russian Imperialism. Political Science. Praeger, ABC-CLIO. 2015. 481–483. ISBN 978-1-4408-3502-5.
- ↑ (ukr.) Who to call when the police kill? Chronicle of tortures, murders and beatings of law enforcement officers, Ukrayinska Pravda (5 June 2020)
Vikianbarda Ukrayna Milli Polisi ilə əlaqəli mediafayllar var.- npu.gov.ua/en/ — rəsmi saytı