Ukrayna Milli Demokratik İttifaqı (ukr. Українське національно-демократичне об'єднання (УНДО), pol. Ukraińskie Zjednoczenie Narodowo-Demokratyczne (UZND), qısaca UNDO) — 1925–1939-cu illərdə İkinci Polşa Respublikası ərazisində fəaliyyət göstərmiş aparıcı ukraynalı siyasi partiya.[1] Partiyanın əsas məqsədi Qərbi Ukraynada yaşayan ukraynalıların siyasi, mədəni və iqtisadi hüquqlarını müdafiə etmək idi.
Ukrayna Milli Demokratik İttifaqı | |
|---|---|
| Quruluş tarixi | 1925 |
| Dağılma tarixi | 1939 |
| Baş qərargah | |
Ukrayna Milli Demokratik İttifaqı 1925-ci ildə Lviv şəhərində yaradılmışdır.[2] Bu təşkilat daha əvvəlki Ukrayna Milli Demokrat Partiyasının davamı hesab olunurdu. UNDO İkinci Polşa Respublikasının parlamenti olan Sejm və Senatda ukraynalıların hüquqlarını müdafiə edən əsas siyasi qüvvə kimi çıxış edirdi.[3] UNDO-nun əsas liderləri arasında Dmitro Levitski və Vasili Mudrıy kimi görkəmli siyasətçilər yer almışdır. Partiya əsasən mülayim, qanuni yollarla Ukraynalıların muxtariyyət hüququnun əldə olunmasına çalışırdı.[4]
UNDO öz ideologiyasında demokratik prinsiplərə, ukrayna milli identikliyinə və mədəni muxtariyyətə üstünlük verirdi.[5] Partiya Qərbi Ukraynada təhsil, mətbuat və iqtisadi institutların yaradılmasına dəstək olmuş, ukraynalıların hüquqlarını qorumaq üçün siyasi[6] vasitələrlə mübarizə aparmışdır.[7] UNDO-nun öz mətbu orqanları və gənclər təşkilatları da mövcud idi.[8] O, Polşa hökuməti ilə münasibətlərdə kompromisli yanaşma tutaraq,[9] bir çox hallarda radikal millətçi təşkilatlardan fərqlənirdi. 1939-cu ildə Sovet İttifaqının Qərbi Ukraynanı işğal etməsi ilə UNDO ləğv edildi. Partiyanın rəhbərləri və fəalları repressiyalara məruz qaldı, bəziləri sürgün edildi, digərləri isə həbs olundu.[10]
UNDO-nun fəaliyyəti Ukrayna siyasi tarixində mühüm mərhələlərdən biri hesab olunur. Onun əsas ideyaları və təşkilati təcrübəsi sonrakı dövrlərdə, xüsusən də Ukraynanın müstəqillik illərində demokratik siyasi hərəkatlara təsir göstərmişdir.[6]
- ↑ Encyclopedia of Ukraine, National Democratic Party, written by Vasyl Mudry
- ↑ John Armstrong (1963). Ukrainian Nationalism. New York: Columbia University Press, pp. 18-19
- ↑ Ukraine: A Concise Encyclopedia.(1963). Editor: Volodymyr Kubiyovych. Toronto: University of Toronto Press, pp. 838-848
- ↑ Andrzej A. Zięba (2010). Lobbing dla Ukrainy w Europie Międzywojennej. Ukraińskie Biuro Prasowe w Londynie oraz jego konkurenci polityczni (do roku 1932). Kraków: Księgarnia Akademicka, pp. 136-7, 151
- ↑ Orest Subtelny. (1988). Ukraine: a History. Toronto: University of Toronto Press, pp. 434-441
- ↑ 1 2 Paul Robert Magocsi. (1996). A History of Ukraine. Toronto: University of Toronto Press. pg. 598.
- ↑ Philip Friedman. Ukrainian-Jewish Relations During the Nazi Occupation. In Roads to Extinction: Essays on the Holocaust. (1980) New York: Conference of Jewish Social Studies. pg. 177
- ↑ Sharon L. Wolchik and Alfred G. Meyer. (1985). Women, State, and Party in Eastern Europe . Duke University Press. pp.89-90
- ↑ We and the Empire, article by Stanislav Kulchitsky, in the newspaper Day, February 14th, 2006
- ↑ Political Activities of the Ukrainian National Democratic Alliance Summary of Dissertation defended by Boris Gregorovich Khruslov, Chernivtsi University, 2000 (Ukrainian)