UEFA 2020 Avropa çempionatı və ya qısaca UEFA Avro 2020 (həmçinin UEFA Avro 2021) – Ali futbol qurumu Avropa Futbol Assosiasiyalarının İttifaqı (UEFA) tərəfindən təşkil ediləcək 16-cı belə turnirdir. Turnirin 2020-ci il 12 iyun-13 iyul tarixində keçirilməsi planlaşdırılsa da, koronavirus pandemiyasına görə 1 il təxirə salındı. UEFA-nın 17 mart 2020-ci il tarixində keçirilmiş iclasında UEFA prezidenti verdiyi qərara əsasən, turnir 11 iyun 2021-ci il tarixində start götürəcək.
| UEFA Avro 2020 | |
|---|---|
 | |
| Yarış məlumatları | |
| Ev sahibi şəhər |
 Azərbaycan  Danimarka  İngiltərə  Almaniya  Macarıstan  İtaliya  Niderland  İrlandiya  Rusiya  Rumıniya  Şotlandiya  İspaniya
|
| Tarix | 11 iyun — 12 iyul |
| Komanda sayı | 24 |
| Stadion sayı | 12 (12 ev sahibi şəhərdə) |
|
← 2016
→
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Turnir 12 UEFA-ya üzv ölkənin 12 müxtəlif şəhərində 11 iyundan 12 iyula qədər keçiriləcək. Avropa Çempionatları tarixində ilk dəfə bu turnirdə video köməkçi hakim (VAR) texnologiyasından istifadə ediləcək.
Keçmiş UEFA prezidenti Mişel Platini Avropa çempionatlarının 60 illiyi ilə bağlı yalnız bir dəfəlik turnirin müxtəlif ölkələrdə keçirilə biləcəyini demişdi. Bu həm də ildönümü üçün də əlamətdar olardı. Oyunların keçiriləcəyi bütün stadionlar nəhəng tutuma malikdir. Londonda yerləşən Uembli stadionu 1996-cı ildəki çempionatdan sonra ikinci dəfə yarı-final və final oyunlarına ev sahibliyi edəcək. Turnirin açılış matçı İtaliya və Türkiyə milliləri arasında keçiriləcək.
Məkanların seçim prosesi
Bir çox ölkələr Avro 2020-ni keçirməkdə maraqları olduğunu bildirdiyi ərəfələrdə UEFA prezidenti Mişel Platini 30 iyun 2012-ci ildə – bir gün öncə mətbuat konfransında önəmli bir təklifini irəli sürmüşdü. Belə ki, o turniri yalnız bir ölkədə keçirmək yerinə, qitənin 12-13 şəhərində keçirilə biləcəyini demişdi. Həmin vaxt, UEFA buna oxşar bir sistemi 17 yaşlılar arasında Avropa Çempionatının elit raundunda tətbiq edirdi.
Format qərarı
6 dekabr 2012-ci ildə UEFA turnirin müxtəlif ölkə və şəhərlərdə keçiriləcəyini bildirdi. Bu, çempionatın 60 illiyi ilə əlamətdar idi. Avropada bu qərar birmənalı qarşılanmadı. Çox böyük tənqid atəşi gəldi. Tənqidçilərin çoxu bu qərarın həmin vaxtdəki Avropadakı iqtisadi böhranla əlaqələndirdi. Bundan əlavə, turnirin ev sahibliyi üçün sadəcə Türkiyənin ciddi bir təklif verdiyi xatırlandı.
Təklif edilən məkanlar
| Ölkə | Şəhər | Yer | Tutumu |
|---|---|---|---|
|
Azərbaycan
|
Bakı | Bakı Olimpiya Stadionu | 68700 |
Belarus
|
Minsk | Dinamo stadionu | 34000 (39000-ə qədər artırılmalı idi) |
.svg){kind=small}
Belçika
|
Brüssel | Yeni Milli Stadion fikirləşilirdi | 50000 (potensial olaraq 62000) |
Bolqarıstan
|
Sofiya | 43000 (50000-ə qədər artırılmalı idi) | |
|
Danimarka
|
Kopenhagen | 38065 | |
|
İngiltərə
|
London | Uembli stadionu | 90000 |
|
Almaniya
|
Münhen | Allianz Arena | 75000 |
|
Macarıstan
|
Budapeşt | 67215 | |
|
İrlandiya
|
Dublin | 51700 | |
İsrail
|
Yerusəlim | 34000 (53000-ə qədər artırılmalı idi) | |
|
İtaliya
|
Roma | 72698 | |
Makedoniya
|
Skopye | Toşe Proeski stadionu | 33460 |
|
Hollandiya
|
Amsterdam | Yohan Kroyf Arena | 54990 (56000-ə qədər artırılacaq) |
|
Rumıniya
|
Buxarest | 55600 | |
|
Rusiya
|
Sankt-Peterburq | Yeni Zenit Stadionu | 69500 |
|
Şotlandiya
|
Qlazqo | Hempden Park | 52063 |
|
İspaniya
|
Bilbao | San Mames stadionu | 53332 |
İsveç
|
, Stokholm | Frends Arena | 50000 |
.svg){kind=small}
Uels
|
Kardiff | 74500 |
Seçilən stadionlar
|
London
|
Münhen
|
Roma
|
Bakı
|
|---|---|---|---|
| Uembli stadionu | Allianz Arena | Olimpiya Stadionu | |
| Tutum: 90000 | Tutum: 75000 | Tutum: 72698 | Tutum: 68700 |
|
.jpg)
|
|
|
|
Sankt-Peterburq
|
|
Budapeşt
|
|
| Yeni Zenit Stadionu | |||
| Tutum: 68134 | Tutum: 67889 | ||
|
|
||
|
Buxarest
|
Amsterdam
|
||
| Yohan Kroyf Arena | |||
| Tutum: 55600 | Tutum: 54990 | ||
|
|
||
|
Bilbao
|
Qlazqo
|
Dublin
|
Kopenhagen
|
| San Mames stadionu | Hempden Park | ||
| Tutum: 53332 | Tutum: 52063 | Tuutm: 51700 | Tutum: 38065 |
|
|
.JPG)
|
|
London istisna olmaqla digər bütün şəhərlər üç qrup mərhələsi və bir 1/8 və ya 1/4 Final matçına ev sahibliyi edəcək. Oyunların bölüşülməsi aşağıdakı kimidir:
- Qrup mərhələsi, 1/8 Final, yarı final və final matçı: London (İngiltərə)
- Qrup mərhələsi və 1/4 Final: Münhen (Almaniya), Bakı (Azərbaycan), Sankt-Peterburq (Rusiya), Roma (İtaliya)
- Qrup mərhələsi və 1/8 Final: Kopenhagen (Danimarka), Buxarest (Rumıniya), Amsterdam (Niderland), Dublin (İrlandiya), Bilbao (İspaniya), Budapeşt (Macarıstan), Qlazqo (Şotlandiya)
Şəhərlərin hansı qrupların matçlarına ev sahibliyi edəcəyi 7 dekabr 2017-ci ildə müəyyənləşdi. Həm iştirakçı həm də ev sahibi olan komandalar ən azı 2 matçını öz ölkəsində oynayır:
- A qrupu: Roma (İtaliya) and Bakı (Azərbaycan)
- B qrupu: Sankt-Peterburq (Rusiya) and Kopenhagen (Danimarka)
- C qrupu: Amsterdam (Niderland) and Buxarest (Rumıniya)
- D qrupu: London (İngiltərə) and Qlazqo (Şotlandiya)
- E qrupu: Bilbao (İspaniya) and Dublin (İrlandiya)
- F qrupu: Münhen (Almaniya) and Budapeşt (Macarıstan)
Kvalifikasiya
Turnirin final mərhələsində heç bir komanda birbaşa oynamaq hüququ qazanmadı. 55 milli komandanın hamısı təsnifat mərhələsində Avro 2020-də oynamaq üçün mübarizə aparırdı.
Turnirin seçmə mərhələsinin püşkü 2 dekabr 2018-ci ildə Dublin Konqres Mərkəzində atıldı.
Təsnifat mərhələsinin matçları 2019-cu ilin martında başladı, lakin əvvəllər seçmə mərhələnin 2018 FİFA Dünya Kubokundan sonra – sentyabr ayında başlayacağı planlaşdırılmışdı. Turnirin seçim formatı 2016-cı ildəkindən azacıq fərqlənirdi. Ənənəvi olaraq 55 komandadan 24-ü final mərhələsində iştirak haqqı qazanacaqdı, lakin ötən seçmə mərhələlərdən fərqli olaraq onların 20-si buradan qatıla bilərdi. Yerdə qalan 4 yerin sahibi sonradan müəyyənləşəcəkdi. Kosovonun 2016-cı ilin mayında üzvlüyü UEFA-da qəbul edildikdən sonra seçmə mərhələnin formatı daha da dəqiqləşdi. Belə ki, UEFA Millətlər Liqasının bitməsindən sonra, 10 qrupun olduğu və hər qrupdan ilk iki komandanın turnirin final mərhələsində oynama imkanı qazanacağı dəqiqləşdi. Seçmə mərhələnin matçları 2019-cu ilin mart, iyun, sentyabr, oktyabr və noyabr aylarında oynandı.
Milli komandaların UEFA Millətlər Liqası vasitəsilə də turnirdə iştirak etmə şansı var idi. Belə ki, hər diviziyadan 1 milli komanda (hansı ki, bu komandalar seçmə mərhələdən turnirə qatıla bilməyiblər) bundan yararlana bilər. Əvvəlcə diviziyanın özündə play-off matçları oynanılmalıdır. Diviziyaların daxilindəki 4 qrupun liderləri öz aralarında oynayaraq qalibi müəyyənləşdirməlidirlər. Bu matçlar 2020-ci ilin martında oynanılacaq. Oyunlar 2 yarımfinal və final matçından ibarətdir.
Komandalar
Hal-hazırda iştirakı dəqiqləşən 20 komandanın 17-si Avro 2016-da da iştirak etmişdi. Onların arasında Belçika və İtaliya milliləri seçmə mərhələdə bütün matçlarını qələbə ilə başa vuraraq fərqlənirlər. Son Avropa çempionu Portuqaliya və son dünya çempionu Fransa milliləri də iştirakçılar arasındadır. Finlandiya millisi tarixində ilk dəfə Avropa Çempionatında iştirak edəcək. Köhnə çempionlardan yalnız Yunanıstan millisi turnirdə iştirak edə bilməyəcək. Onlar ardıcıl 2-ci dəfədir ki Avropa Çempionatında iştirak etməyəcəklər.
Hazırda 12 ev sahibi ölkənin yeddi milli komandası turnirdə iştirak hüququ əldə edib.
| Komanda | Necə vəsiqə qazandı? | Rəsmiləşməsi | İştirak etdikləri illər |
|---|---|---|---|
Belçika
|
I qrupu birincisi | 10 oktyabr 2019 | 5 (1972, 1980, 1984, 2000, 2016) |
İtaliya |
J qrupu birincisi | 12 oktyabr 2019 | 9 (1968, 1980, 1988, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012, 2016) |
Rusiya
|
I qrupu ikincisi | 13 oktyabr 2019 | 11 (1960, 1964, 1968, 1972, 1988, 1992, 1996, 2004, 2008, 2012, 2016) |
Polşa
|
G qrupu birincisi | 13 oktyabr 2019 | 3 (2008, 2012, 2016) |
Ukrayna
|
B qrupu birincisi | 14 oktyabr 2019 | 2 (2012, 2016) |
İspaniya |
F qrupu birincisi | 15 oktyabr 2019 | 10 (1964, 1980, 1984, 1988, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012, 2016) |
Fransa
|
H qrupu birincisi | 14 noyabr 2019 | 9 (1960, 1984, 1992, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012, 2016) |
Türkiyə
|
H qrupu ikincisi | 14 noyabr 2019 | 4 (1996, 2000, 2008, 2016) |
İngiltərə |
A qrupu birincisi | 14 noyabr 2019 | 9 (1968, 1980, 1988, 1992, 1996, 2000, 2004, 2012, 2016) |
Çexiya
|
A qrupu ikincisi | 14 noyabr 2019 | 9 (1960, 1976, 1980, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012, 2016) |
Finlandiya
|
J qrupu ikincisi | 15 noyabr 2019 | 0 (debüt) |
İsveç
|
F qrupu ikincisi | 15 noyabr 2019 | 6 (1992, 2000, 2004, 2008, 2012, 2016) |
Xorvatiya
|
E qrupu birincisi | 16 noyabr 2019 | 5 (1996, 2004, 2008, 2012, 2016) |
Avstriya
|
G qrupu ikincisi | 16 noyabr 2019 | 2 (2008, 2016) |
Niderland |
C qrupu ikincisi | 16 noyabr 2019 | 9 (1976, 1980, 1988, 1992, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012) |
Almaniya |
C qrupu birincisi | 16 noyabr 2019 | 12 (1972, 1976, 1980, 1984, 1988, 1992, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012, 2016) |
Portuqaliya
|
B qrupu ikincisi | 17 noyabr 2019 | 7 (1984, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012, 2016) |
İsveçrə
|
D qrupu birincisi | 18 noyabr 2019 | 4 (1996, 2004, 2008, 2016) |
Danimarka |
D qrupu ikincisi | 18 noyabr 2019 | 8 (1964, 1984, 1988, 1992, 1996, 2000, 2004, 2012) |
Uels
|
E qrupu ikincisi | 19 noyabr 2019 | 1 (2016) |
- Maili hərflərlə yazılan komandaların aid olduğu ölkələr həm də turnirə ev sahibliyi edəcək
- Qalın hərflərlə yazılan illərdə komanda çempion olub. Maili hərflərlə yazılan illərdə isə komanda turnirə ev sahibliyi edib.
- 1960-cı ildən 1988-ci ilə kimi Rusiya millisi SSRİ, 1992-ci ildə isə MDB adı altında turnirdə iştirak edib.
- 1960-1980-ci illər arası Çexiya millisi Çexoslovakiya adı ilə çempionatda oynayıb.
2019-cu ilin dekabr ayından Çindən başlayaraq yayılan CoVID-19 virusunun Avropada yayılması futboldan da yan keçmədi. Mart ayından başlayaraq Avropa ölkələrinin daxili futbol çempionatlarının, o cümlədən Çempionlar Liqası və Avropa Liqasını oyunlarının təxirə salınması UEFA Avro 2020-nin də təxirə salınmasını gündəmə gətirdi. Bu məqsədlə 17 mart 2020-ci ildə UEFA-nın iclası keçirildi. Pandemiyanın yayılmasının qarşısının alınması və ölkə çempionatlarının yekunlaşdırılmasına şərait yaratmaq üçün çempionat 2021-ci ilə qədər təxirə salındı. Çempionatdan əlavə, çempionatın martda keçirilməsi nəzərdə tutulan pley-off matçları da qeyri-müəyyən müddətə qədər təxirə salındı.
İstinadlar
- (PDF). UEFA.com. Union of European Football Associations. 9 mart 2018. İstifadə tarixi: 13 mart 2018.
- . UEFA.com. Union of European Football Associations. 27 sentyabr 2018. İstifadə tarixi: 27 sentyabr 2018.
- Samuel, Martin (24 may 2013). . Daily Mail. İstifadə tarixi: 25 may 2013.
- [TFF Prezidenti Açıqlaması]. Türkiyə Futbol Federasiyası. 17 aprel 2012.
- . RTÉ Sport. RTÉ. 15 may 2012.
- [Can Belgium host Euro 2020 or the U-20 World Cup]. belgiumsoccer.be (Niderlandca). 12 aprel 2010. 10 sentyabr 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 yanvar 2012.
- . BBC Sport. British Broadcasting Corporation. 30 iyun 2012. İstifadə tarixi: 30 iyun 2012.
- . UEFA.com. Union of European Football Associations. 6 dekabr 2012.
- . BBC Sport. 6 dekabr 2012. İstifadə tarixi: 7 dekabr 2012.
- . The Guardian. 6 dekabr 2012. İstifadə tarixi: 7 dekabr 2012.
- . UEFA.com. 28 sentyabr 2017.
- . UEFA.com. 27 March 2014.
- . UEFA. 4 dekabr 2014.
- . BBC Sport. 18 noyabr 2019. İstifadə tarixi: 21 noyabr 2019.
- . BBC Sport. 19 noyabr 2019. İstifadə tarixi: 21 noyabr 2019.
- . BBC Sport. 15 noyabr 2019. İstifadə tarixi: 15 noyabr 2019.
- Kaperonis, Sarantos (27 noyabr 2019). . AGONAsport. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2019.