Uçkeken (abq. Учкьакьан, qaraç.-balk. Ючкёкен, noq. Учкекен) — Rusiya Federasiyası, Qaraçay-Çerkesiya Respublikası, Maloqaraçayevsk rayonunun inzibati mərkəzi.
| Uçkeken | |
|---|---|
.jpg) | |
| 43°56′38″ şm. e. 42°30′55″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | 1922 |
| Mərkəzin hündürlüyü | 950 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +7 87877 |
| Poçt indeksi | 369380–369382 |
.svg)  Uçkeken | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tərkibində yeganə yaşayış məntəqəsi olan inzibati ərazi vahidliyinə aiddir.
Uçkeken kəndi Podkumok çayının sağ sahilində və Eşkakon çayının hər iki sahilində yerləşir. Kənd Çerkessk şəhərindən 45-46 km cənub-şərqdə, Kislovodskdan 14 km qərbdə qərarlaşır. Uçkeken ətrafındakı iqlim soyuq və əhəmiyyətli dərəcədə yağıntılıdır. Qışda havanın orta temperaturu −1,2 ° C-dən 3,5 ° C-ə, yayda + 15.9 ° C-dən + 18.6 ° C-ə qədər dəyişir. Ən soyuq ay yanvar, ən isti ay iyuldur. Bununlada orta illik temperatur + 7,6 ° C təşkil edir. Orta illik yağıntının miqdarı 697 mm-dir. Ən quraq ayı fevral (21 mm yağıntı), ən çox yağıntı düşən ay isə iyundur (117 mm yağıntı)[2].
Kənd 1922-ci ildə dağlardan köçənlər tərəfindən qurulmuşdur. 1924-cü ildə burada ibtidai məktəb açılır və bir klub inşa edilir. 1925-ci ildə kənddə telefon xətti çəkilir. 1928-ci ildə doğum xəstəxanası olan bir tibb mərkəzi təşkil olunur. 1926-cı il siyahıyaalınmasına görə 574 ev təsərrüfatında 3109 nəfər yaşayırdı.
- Milli tərkib
2002-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir[3]:
- qaraçaylılar — 13 792 nəf. (91,6 %),
- ruslar — 594 nəf. (3,9 %),
- abazinlər — 137 nəf. (0,9 %),
- ukraynalılar — 42 nəf. (0,3 %),
- noqaylar — 27 nəf. (0,2 %),
- digər millətlər — 460 nəf. (3,1 %).
2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir[4]:
- qaraçaylılar — 15 484 nəf. (93,77 %),
- ruslar — 483 nəf. (2,93 %),
- abazinlər — 119 nəf. (0,72 %),
- laklar — 50 nəf. (0,30 %),
- kabardinlər — 32 nəf. (0,19 %),
- balkarlar — 30 nəf. (0,18 %),
- çeçenlər — 30 nəf. (0,18 %),
- bildirməyənlər — 109 nəf. (0,66 %),
- digər millətlər — 175 nəf. (1,06 %).
Uçkeken Zelençuk kəndindən sonra respublikada ikinci ən böyük kənd tipli qəsəbə, Rusiyanın isə ən böyük kənd yaşayış məntəqələrindən biridir. Qaraçaylıların kompakt yaşadığı ən böyük kənd icmasına sahibdir.
- Məktəbəqədər təhsil
«İlyaçin» uşaq bağçası
«Çolpan»[5] uşaq bağçası
- Orta təhsil
A. M. İjayev adına 1 nömrəli orta məktəb
2 nömrəli orta məktəb
B.D.Uzdenov adına 7 nömrəli orta məktəb (əvvəllər səkkiz illik internat məktəbi)
N.Ş.Semenov adına 11 nömrəli əsas orta məktəb (əvvəllər - ibtidai məktəb, uşaq evi, orta, natamam orta)[6]
- Ali təhsil
Pyatiqorsk Dövlət Dilçilik Universitetinin Qaraçay-Çərkəz filialı.
Cənubi Federal Universitetinin filialı[7]
- Dini təhsil
Respublika mədrəsə-internat məktəbi (Qaraçay-Çərkəz Respublikasında bu tip yeganə təhsil müəssisəsi)[8]
- ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2025 года (rus.). Москва: Росстат, 2025.
- ↑ "Климат Учкекена // Climate-Data.org". 2018-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-29.
- ↑ "Этнокавказ. Национальный состав населения Адыге-Хабльского района по переписи 2002 года". 2014-12-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-29.
- ↑ "База данных итогов Всероссийских переписей населения 2002 и 2010 годов". 2018-10-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-29.
- ↑ "Учкекенское сельское поселение. Дошкольное образование". 2018-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-29.
- ↑ "Учкекенское сельское поселение. Среднее образование". 2018-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-29.
- ↑ "Вузы в Учкекене // Федеральный портал «Российское образование»". 2011-07-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-29.
- ↑ "Учкекенское сельское поселение. Медресе-интернат". 2018-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-29.