Truba yeri kitabəsi — Arxeoloq Binyamin Mazar tərəfindən Yerusəlimdəki Məbəd dağında ilkin arxeoloji qazıntılar zamanı aşkara çıxarılmış b.e. I əsrinə aid edilən kitabə. Kitabə üzərində dövrümüzə çatmış iki yeganə tam söz kvadrat ivrit əlifbası ilə[2][3] daşın geniş düz səthində yazılmışdır.[4]
| Truba yeri kitabəsi | |
|---|---|
| ivr. בית התקיעה | |
 Truba yeri kitabəsi | |
| Material | Bazalt |
| Ölçü | 84 x 31 x 26 sm |
| Yazı | Kvadrat İvrit əlifbası |
| Yaranıb | B.e. I əsri[1] |
| Kəşf edilib | 1968 |
| Yeri | Məbəd dağı |
| Kəşf olunub | Binyamin Mazar tərəfindən |
| Saxlanılır | İsrail Muzeyi |
| İdentifikasiya | ИАА 78-1439 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Kitabədəki birinci söz "yer/yeri", ikinci söz isə "truba", "truba çalmaq", "üfürmək" kimi tərcümə olunur və "truba yeri"/"truba çalmaq yeri" "üfürmə yeri" ifadəsini meydana gətirir. Kitabədəki növbəti sözlər itirilmiş və ya dövrümüzə yarımçıq şəkildə çatmışdır. Yarımçıq olan üçüncü söz (...לה) "elan etmək"/"bəyan etmək"/"fərqləndirmək" kimi təfsir olunur: (Şabbat) elan etmək və ya (dünyəvi və müqəddəsi) fərqləndirmək ifadələrində mötərizə içərisindəki ifadələr kitabədə dövrümüzə çatmayıb, yalnız elmi təsəvvürdür.[2][4][5]
Kitabə, İkinci məbəd dövründə kahinlərin şabbatın başlaması və bitməsini xəbər vermək üçün truba çaldığı yeri göstərən işarədir.[6] Hesab edilir ki, kitabə arxeoloqlar tərəfindən aşkar edildiyi yerə, Yerusəlim məbədinin (İkinci məbəd) cənub-qərb küncündən düşmüşdür. B.e. I əsrində yaşamış tarixçi İosif Flavi özünün "Yəhudi müharibəsi" əsərində Yerusəlim məbədini təsvir edərkən ( IV, ix, 12) yazır ki, "həmin yerə adətə görə kahinlərdən biri qalxaraq səhər yeddinci günün yaxınlaşması, növbəti gün axşam isə bitməsini truba səsi ilə xəbər verərdi."[7]
Ehtimal ki, kitabə b.e. 70-ci ilində Yerusəlim məbədinin dağıdılması zamanı aşkarlandığı yerə atılmış və 1900 ilə qədər bir dövrdə, Mazar tərəfindən aşkarlanana kimi atıldığı yerdə qalmışdır.[1]
| Mətn | ...לבית התקיעה לה |
| Transliterasiya | lbyt htqy'h lh... |
| Romanizasiya | l-beyt ha-taqi'ah l-h... |
| Mümkün tamamlanma | לבית התקיעה להכריז və ya לבית התקיעה להבדיל |
| Tərcümə | Truba yeri ela...[n?] və ya Truba yeri fərqlən...[dirmək?] |
- ↑ 1 2 de Gruyter, Walter. Corpus Inscriptionum Iudaeae/Palaestinae. De Gruyter. 2010. səh. 49. İstifadə tarixi: 29 iyun 2025.
- ↑ 1 2 Tercatin, Rossella. "Archaeologists find first evidence of epic biblical battle at 'Armageddon'". www.timesofisrael.com (ingilis). Times of Israel. 30 March 2025. İstifadə tarixi: 29 iyun 2025.
- ↑ Aderet, Ofer. "The Writing on the Wall, Tablet and Floor". Haaretz. 9 may 2012. İstifadə tarixi: 29 iyun 2025.
- ↑ 1 2 ""To the place of trumpeting …," Hebrew inscription on a parapet from the Temple Mount". www.imj.org.il (2005). Harry N. Abrams, Inc. The Israel Museum. İstifadə tarixi: 29 iyun 2025.
- ↑ Demsky, Aaron. "When the Priests Trumpeted the Onset of the Sabbath". The BAS Library (ingilis). noyabr 1986. İstifadə tarixi: 29 iyun 2025.
- ↑ Reich, Ronny; Winter, Tamar; Avni, Gideon. Jerusalem milestones : a guide to the archaeological sites. Jerusalem: Israel Antiquities Authority. 2009. səh. 28. (#accessdate_missing_url)
- ↑ Josephus, Flavius. The Wars of the Jews or History of the Destruction of Jerusalem (English) (Tərcümə edəni: William Whiston). 2009. İstifadə tarixi: 29 iyun 2025.
- Benjamin Mazar. "Herodian Jerusalem in the Light of the Excavations South and South-West of the Temple Mount". Israel Exploration Journal. 28 (4). 1978: 234. JSTOR 27925680.