Trianqulyasiya (memarlıq)

Memarlıqda trianqulyasiya (lat. ad triangulum) — tikinti və memarlıqda sabitliyi, dayanıqlılığı və geometriyanı təmin etmək üçün istifadə olunan mühüm texniki və estetik prinsiplərdən biri.^[1] Bu anlayış üçbucaq formasının strukturlarda tətbiqini nəzərdə tutur, çünki üçbucaq forması ən sabit və deformasiyaya qarşı dayanıqlı konstruktiv element hesab olunur. Trianqulyasiya əsasən, daşıyıcı konstruksiyaların layihələndirilməsində, xüsusilə də dam örtüklərində, körpü sistemlərində, polad və taxta karkaslarda geniş tətbiq olunur. Üçbucaqlı strukturlar qüvvələrin bərabər paylanmasına şərait yaradır və konstruksiyanın çökmə ehtimalını azaldır. Bu prinsip memarlıq obyektlərinə sadəcə texniki deyil, həm də estetik baxımdan ritmik və harmonik görünüş verir.^[2]

Tarixən trianqulyasiya qədim yunan və roma memarlığında, xüsusilə klassik orden sistemində, sütun və arxitrav arasında sabitliyi təmin etmək üçün istifadə olunub. Orta əsrlərdə isə gotik memarlığın inşaat sistemlərində – tağlar, nervürlü tavanlar və uçan dayaqlarda bu prinsip mühüm rol oynayıb.^[3]

Müasir memarlıqda trianqulyasiya xüsusilə yüksək mərtəbəli binaların karkaslarında, prefabrik modullarda və parametrik memarlıqda istifadə olunur. Dizayn proqramları və kompüter modelləşdirmə texnologiyaları vasitəsilə bu struktur forması daha çevik və funksional hala gətirilir.^[4]

Trianqulyasiyanın üstünlükləri sırasına material qənaəti, struktur sabitlik və estetik müxtəliflik daxildir. Bu metod həm də zəlzələyə və digər mexaniki təsirlərə qarşı dayanıqlılıq baxımından əhəmiyyətlidir. Trianqulyasiya memarlıqda yalnız bir texniki həll deyil, həm də simmetriya, ritm və formanın harmoniyasını təmin edən mühüm dizayn prinsipidir. O, zamanla öz aktuallığını qoruyaraq klassik və müasir memarlığın kəsişməsində əsas funksional element olaraq qalır.^[5]