Toxtamış Gəray (1589[1] – 1608[1]) — XVI Krım xanı.[2]
| Toxtamış Gəray | |
|---|---|
| 1607 – 1608 | |
| Əvvəlki | II Qazi Gəray |
| Sonrakı | I Səlamət Gəray |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1589[1] |
| Vəfat tarixi | 1608[1] |
| Vəfat səbəbi | döyüşdə ölüm |
| Fəaliyyəti | monarx |
| Atası | II Qazi Gəray |
| Ailəsi | Gəraylar |
| Dini | Əhlis-Sünnə |
Krım xanı II Qazi Gərayın oğludur. Atasının ölümünün ardından Osmanlı sultanının razılığını almadan saray əyanlarının köməyilə özünü xan, kiçik qardaşı Səfər Gərayı isə kalqay elan etdi. O əsnada Toxtamış Gərayın 18 yaşı var idi və İstanbulda özündən dəfələrlə böyük əmisi Səlamət Gəray taxt sırası gözləyirdi. İstanbuldakı tərəfdarlarının da dəstəyini alan Səlamət Gəray 1608-ci ildə xan elan edildi və xanlıq fərmanı alaraq gəmiylə Krıma yola düşdü. Bunu xəbər alan Toxtamış Gəray kiçik qardaşı Səfər Gərayı da yanına alaraq quru yoluyla İstanbula qaçdı.
Ancaq bədbəxtlikdən yolda ikən Osmanlı sultanı tərəfindən yeni kalqay təyin edilən Mehmed Gərayla qarşılaşdılar. Çıxan silahlı toqquşmada Toxtamış və qardaşı qətlə yetirildi.
- Oleksa Gaivoronsky "Повелители двух материков", Kiev-Bakhchisarai, 2007, ISBN 978-966-96917-1-2