Tomatina (isp. La Tomatina) — İspaniyanın Bunyol şəhərində keçirilən və iştirakçıların bir-birinə pomidor atdığı ən böyük yemək döyüşü kimi tanınan bir festivaldır.[1][2] Festivalın 1940-cı illərdə dostlar arasında baş vermiş bir yemək döyüşü olaraq başlanğıcı olduğu deyilir. Bu günə qədər dünya üzrə ən məşhur turistik tədbirlərdən birinə çevrilmişdir. 2013-cü ilə qədər iştirakçı sayına məhdudiyyət qoyulmamışdı, lakin 2013-cü ildən etibarən festival biletli bir tədbir halına gəldi və iştirakçı sayı 20,000 ilə məhdudlaşdırıldı, Bunyol şəhərinin əhalisi isə təxminən 9,000 nəfərdir.[3]
| Tomatina | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| tomatina.es | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
_-_Spain,_Buñol_21.jpg)
La Tomatina festivalı 1945-ci ilin avqust ayının sonuncu çərşənbə günü başladı. O zaman gənc bir qrup insan şəhər meydanında nəhənglər və böyükbaşlar fiqurlarını paradda iştirak etmək üçün toplanmışdı. Bir iştirakçının böyükbaşlar fiquru düşdü və bu hadisə nəticəsində həmin iştirakçı hirsləndi və qarşısına çıxan hər şeyə vurmağa başladı. Şəhər meydanında yerləşən bir tərəvəz satışı stendi də bu hiddətin qurbanı oldu və insanlar yerli qüvvələr bu meyvə döyüşünü dayandırana qədər bir-birlərinə pomidor atmağa başladılar.[4] Növbəti il, bir neçə gənc əvvəlcədən planlaşdırılmış bir davada iştirak etmək üçün öz pomidorlarını evdən gətirdilər. Bu hadisə yerli qüvvələr tərəfindən dayandırılsa da, hər il təkrarlanan ənənəyə başlanmış oldu. Növbəti illərdə bu nümunəni minlərlə insan təkrarladı.
La Tomatina 1950-ci illərin əvvəllərində Fransikco Franko tərəfindən dini əhəmiyyət daşımadığı üçün qadağan edildi, lakin bu, iştirakçıları dayandırmadı və onlar daha sonra həbs olundular. İnsanlar bu qadağaya qarşı etiraz etdilər və festival daha çox iştirakçı ilə yenidən icazə verildi. Festival yenə də dayandırıldı, amma 1957-ci ildə, etiraz əlaməti olaraq, bir pomidor dəfni keçirildi: şəhər sakinləri böyük bir pomidorla dolu tabut daşıdılar. Paradda isə dəfn marşları ifa edən musiqi qrupu iştirak edirdi. Bu etiraz uğurlu oldu və La Tomatina festivalı yenidən icazə verildi və rəsmi bir festival halını aldı.[5]
İspaniyanın Informe Semanal adlı televiziya proqramının aparıcısı Xavyer Basilionun hesabatı nəticəsində, festival İspaniyanın digər bölgələrində də tanınmağa başlandı. O gündən sonra, iştirakçı sayı ilbəil artdı və La Tomatina festivalına olan maraq daha da gücləndi. 2002-ci ildə La Tomatina Bunyol festivalı Turizm Nazirliyinin Beynəlxalq Turizm Marağına Sahib Festivallar siyahısına daxil edilib.[6]
2020-ci il, festivalın 75-ci ildönümü olması planlaşdırılırdı, lakin COVID-19 pandemiyası səbəbindən 2020-ci ildə bu tədbir apreldə təxirə salındı.[7] Bu festival yalnız bir dəfə 1957-ci ildə siyasi səbəblərlə təxirə salınmışdı. COVID-19 səbəbi ilə 2021-ci ildə də tədbir keçirilmədi. Sonuncu tədbir isə 28 avqust 2024-cü il tarixində keçirildi və 51 ölkədən 23,000-dən çox insan iştirak etdi.[8]
Döyüşdən əvvəlki günlərdə keçirilən tədbirlər arasında şəhərin meydanı yaxınlığında paella müsabiqəsi, pomidor fişəngləri, eləcə də orta əsr şəhər mərkəzi boyunca müxtəlif musiqi qrupları və paradlar yer alır.[9]
Çərşənbə günü səhər saatlarında, pomidor döyüşündən əvvəl ilk tədbir "Palo Jabón" adlanır. Bu oyun, yuxarı hissəsində bir ədəd vetçina (hisə verilmiş donuz əti) olan uzun bir yağlanmış dirək ətrafında cərəyan edir. İştirakçılar bu dirəyə dırmaşıb vetçinanı aşağı salmağa çalışırlar ki, bu da onların bir-birinin üstünə çıxmasını tələb edir. Bu səylər zamanı digər bayram iştirakçıları mahnı oxuyur və dairə şəklində rəqs edirlər. Həmçinin, bütün iştirakçılar şlanqlardan su sıxılaraq isladılırlar. Vetçina yerə düşən kimi isə pomidor döyüşü başlayır.[10]
Adətən döyüş bir saat davam edir. Bundan sonra şəhər meydanı pomidor qalıqları ilə örtülür. Yanğınsöndürən maşınlar küçələri yuyur və iştirakçılar yerli sakinlərin təqdim etdiyi şlanqlarla öz üzərlərindəki pomidorları təmizləyirlər. Bəzi iştirakçılar isə yuyunmaq üçün Los Penones hovuzuna gedirlər. Pomidorlardakı sitrus turşusu təmizlənməyə kömək edir və nəticədə şəhərin bəzi yerləri festivaldan əvvəlkindən daha təmiz olur.[11]
2002-ci ildən etibarən, tədbirə yalnız 20,000 bileti olan iştirakçı buraxılır. 2015-ci ildə təxminən 145,000 kq (320,000 funt) pomidor atıldığı hesablanıb.[12]
Şəhər bələdiyyəsi iştirakçıların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün qısa qaydalar siyahısı təqdim edir:[13]
- Pomidordan başqa heç nə atmayın
- Paltarlara zərər verməyin, cırmayın
- Digərlərini yaralamamaq üçün pomidorları əzmədən atmayın
- Yük maşınlarından təhlükəsiz məsafədə durun
- İkinci start siqnalından sonra pomidor atmağı dayandırın
- Təhlükəsizlik işçilərinin göstərişlərinə əməl edin
- Heç kimi görə bilmədiyiniz hədəfə pomidor atmayın (digərlərinə zərər verməmək üçün)
- Binalara birbaşa pomidor atmayın
- Möhtəşəm və əyləncəli vaxt keçirin!
- ↑ Magazine, Smithsonian; Geiling, Natasha. "Photos from La Tomatina, the World's Biggest Food Fight". Smithsonian Magazine (ingilis). İstifadə tarixi: 2024-04-07.
- ↑ Fine, Camille. "'World's largest food fight': Best photos from 'Tomatina' tomato street fight in Spain". USA TODAY (ingilis). İstifadə tarixi: 2024-04-07.
- ↑ "La Tomatina – The World's biggest and most famous food fight". www.latomatinatours.com (ingilis). İstifadə tarixi: 2024-04-07.
- ↑ SpanishFiesta.org. "La Tomatina". Spanish Fiesta. SpanishFiesta.org. 14 September 2022.
- ↑ Barr, Sabrina. "What is La Tomatina, how did it begin and where does it take place?". The Independent (ingilis). 28 August 2019. İstifadə tarixi: 2021-08-23.
- ↑ Studio, Socarrat. "La Tomatina – Página oficial". latomatina.info (ispan). 2017-08-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-08-20.
- ↑ Donaldson, Emma. "La Tomatina Festival 2020 cancelled due to COVID-19". idealista (ingilis). 13 July 2020. İstifadə tarixi: 5 July 2021.
- ↑ "Buñol suspende La Tomatina 2021 (Buñol suspends La Tomatina 2021)". buol.es (ispan). Ayuntamiento de Bunyol (Bunyol Town Hall). 11 March 2021. 16 June 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 July 2021.
- ↑ "La Tomatina – Página oficial".
- ↑ Mullins, Deirdre. "La Tomatina". RTÉ News. RTE. 26 June 2009.
- ↑ Harris, Jenn. "La Tomatina festival: 20,000 people, 130 tons of tomatoes, 1 big mess". The Los Angeles Times. 28 August 2013.
- ↑ "La Tomatina". The Taste of Spain. İstifadə tarixi: 24 August 2017.
- ↑ "The Rules of Tomatina Festival". Tomatina. 2018-06-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-09.
