To Lam (10 iyul 1957 və ya 19 iyul 1957[1]) — Vyetnam siyasətçisi, Xalq İctimai Təhlükəsizlik Qüvvələrinin zabiti, İctimai Təhlükəsizlik naziri (2016–2024), keçmiş polis məmuru, Vyetnamın 13-cü prezidenti (2024-cü ilin mayından, 2024-cü ilin oktyabrına qədər), Vyetnam Kommunist Partiyasının (CPV) baş katibi (2024-cü ilin avqust ayından).
| To Lam | |
|---|---|
| vyet. Tô Lâm | |
.jpg) | |
Vəzifədədir | |
| 3 avqust 2024-cü ildən | |
  | |
| 22 may 2024 – 21 oktyabr 2024 | |
| Sonrakı | Lıonq Kıonq |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 10 iyul 1957 (68 yaş) və ya 19 iyul 1957[1] (68 yaş) |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elmi dərəcəsi | |
| Təltifləri |
         |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
To Lam 10 iyul 1957-ci ildə Vyetnamın Hunq Yen əyalətinin Van Qianq şəhərində anadan olub. O, Xalq Silahlı Qüvvələrinin Qəhrəmanı, Hai Hunq əyalətinin keçmiş polis Polkovniki To Quyenin böyük oğludur. Lam inqilabçı fəallar ailəsində anadan olub böyüyüb, gənc yaşlarından tarix və ölkənin vəziyyəti haqqında dərs deyib və öyrənib.[2] Atası Xalq Silahlı Qüvvələri Qəhrəmanı medalına layiq görülmüşdür. To Quyen inqilabda iştirak etmiş, ölkə birləşənə qədər 1966–1975-ci illərdə mərkəzi büroya xidmət etmək üçün cənuba getmiş, orada evlənmişdir.[3]
Atasının yolunu davam etdirən To Lam təhlükəsizlik üzrə təhsil almışdır. 1974-cü ilin oktyabr ayında o, daha sonra Xalq Təhlükəsizliyi Universiteti, indiki Xalq Təhlükəsizliyi Akademiyası adlandırılan Mərkəzi İctimai Təhlükəsizlik Məktəbinin altıncı kursunun tələbəsi idi. Bundan sonra hüquq sahəsində təhsil almış, tədqiqatlar aparmış, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru dərəcəsi almışdır. 22 oktyabr 2015-ci ildə təhlükəsizlik elmləri üzrə professor elmi adına layiq görülmüşdür.
Lam 22 avqust 1981-ci ildə Vyetnam Kommunist Partiyasına qəbul edildi və 22 avqust 1982-ci ildə rəsmi olaraq partiya üzvü oldu. Partiya və dövlət fəaliyyəti dövründə o, Hoşimin Milli Siyasət Akademiyasında kurs oxuyaraq siyasi nəzəriyyə üzrə ali dərəcə almışdır.
To Lamın ictimai təhlükəsizlik sahəsində karyerası 1974-cü ildə Mərkəzi Polis Məktəbində təhsili ilə başlamış, ardınca 1974-cü ilin oktyabrından 1979-cu ilin oktyabrına qədər Vyetnam Xalq Təhlükəsizliyi Akademiyasında təhsil almışdır. Təhlükəsizlik üzrə dərəcə aldıqdan sonra Vyetnam Xalq İctimai Təhlükəsizliyi Xidmətinə qoşulmuşdur. 1979-cu ilin oktyabrından 1988-ci ilin dekabrına qədər İctimai Təhlükəsizlik Nazirliyinin I Siyasi Mühafizə İdarəsində xidmət etmişdir. 1988-ci ilin dekabrında I Siyasi Mühafizə İdarəsinin rəis müavini vəzifəsinə yüksəlmiş və bu vəzifədə 1993-cü ilə qədər çalışmışdır.
1993-cü ildən 2006-cı ilə qədər To Lamın karyerası inkişaf edərək İctimai Təhlükəsizlik Nazirliyinin I və III Siyasi Mühafizə Departamenti də daxil olmaqla müxtəlif departamentlərində direktor müavini, daha sonra direktor vəzifələrinə yüksəlmişdir. 2006-cı ildə Baş Mühafizə İdarəsinin müdir müavini təyin edilmiş, 2007-ci ildə isə general-mayor rütbəsinə yüksəlmişdir. Onun liderliyi 2009-cu ildə Baş Təhlükəsizlik Departamentinin I direktoru vəzifəsinə qədər davam edib, 2010-cu ilin iyul ayında general-leytenant rütbəsinə yüksəlib.
To Lamın nüfuzu 2010-cu ilin avqust ayında İctimai Təhlükəsizlik nazirinin müavini təyin edildikdən, 2011-ci ilin yanvar ayında Vyetnam Kommunist Partiyasının 11-ci Milli Qurultayında Partiya Mərkəzi Komitəsinin üzvü olduqdan sonra artdı. Onun beynəlxalq münasibətlərdəki rolu 2011-ci ildə ABŞ səfiri Ted Osiusu iki ölkə arasında tərəfdaşlığın gücləndirilməsini müzakirə etmək üçün Hanoyda qəbul edərkən vurğulanmışdır. "Amerikanın Səsi"nin məlumatına görə, ABŞ səfiri onu belə şərh edib:
"Lam həm də sərt xarakterlidir, lakin ağıllıdır və bir sıra sahələrdə ABŞ ilə əməkdaşlığı gücləndirməkdə maraqlıdır."
2011-ci ilin iyun ayında Mərkəzi Polis Partiya Komitəsinin katibi təyin edilib, 2014-cü ilin sentyabr ayına qədər Prezident Çıonq Tan Sanq tərəfindən general-polkovnik rütbəsinə yüksəlib. Karyerası yüksəlməyə davam edərək, o, İctimai Təhlükəsizlik nazirinin müavini kimi xidmət etmiş, 2016-cı ilin əvvəlində General-Leytenant rütbəsinə yüksəldilmişdir. 2016-cı ilin aprel ayında Prezident Tran Dai Quanq tərəfindən Korrupsiyaya qarşı Mübarizə üzrə Mərkəzi Rəhbər Komitəsinin sədr müavini təyin edilmiş, həmin ilin iyul ayında Mərkəzi Dağlıq Rəhbər Komitəsinin rəhbəri olmuşdur. 2016–2024-cü illər ərzində o, İctimai Təhlükəsizlik naziri və Korrupsiyaya qarşı Mərkəzi Rəhbər Komitəsinin sədrinin müavini də daxil olmaqla bir sıra mühüm vəzifələr tutmuşdur. Onun xidmətləri 2019-cu ilin yanvarında Prezident Nquyen Phu Tronq tərəfindən ona General-Polkovnik rütbəsinin verilməsi ilə daha da yüksək qiymətləndirilmişdir.
9 aprel 2016-cı ildə 13-cü çağırış Milli Assambleyanın 11-ci sessiyasında Prezident Tran Dai Quanq onu İctimai Təhlükəsizlik naziri vəzifəsinə təyin etdi. 2016-cı il aprelin 13-də Siyasi Büro To Lama Mərkəzi İctimai Təhlükəsizlik Partiyası Komitəsinin katibi vəzifəsini tutmaq barədə qərar qəbul etdi. 28 iyul 2016-cı ildə 14-cü Milli Assambleyanın ilk iclasında Prezident Tran Dai Quanq onu 2016–2021-ci illər üçün Vyetnamın 14-cü hökumətinin İctimai Təhlükəsizlik naziri vəzifəsinə təyin etdi. Bu müddətdə o, Baş nazir Nguyen Xuan Phuc-un rəhbərlik etdiyi hökumətin nəzdində çalışan Vyetnam Xalq Polisinin ali lideri olmuş, təhlükəsizlik, asayiş və sosial təhlükəsizlik üzrə dövlət idarəetmə funksiyasını yerinə yetirməkdən; əks-kəşfiyyatdan; cinayətlərin qarşısının alınması üzrə istintaqdan; yanğınların qarşısının alınması və xilasetməsindən; cinayət hökmlərinin icrasından, həbs, həbs və ya müvəqqəti saxlama istisna olmaqla, cəzaların icrasından; hüquqi müdafiə və dəstəkdən; Nazirliyin idarə olunmasına cavabdeh olmuşdur.
27 aprel 2016-cı ildə To Lam Siyasi Büro tərəfindən Vyetnam Kommunist Partiyasının Korrupsiyaya qarşı Mübarizə üzrə Mərkəzi Rəhbər Komitəsinin sədr müavini vəzifəsini eyni vaxtda tutmaq, komitənin rəhbəri, Baş katib Nquyen Fu Çonqa korrupsiyaya qarşı mübarizə işlərində kömək etmək üçün təyin edilmişdir. 2016-cı il iyulun 30-da Siyasi Büro onu Vyetnam Kommunist Partiyasının Mərkəzi Dağlıq Rəhbər Komitəsinin rəhbəri vəzifəsinə təyin etmişdir. 11 oktyabr 2017-ci ildə, 12-ci çağrışın 6-cı Mərkəzi Konfransında Vyetnam Kommunist Partiyasının 11-ci Mərkəzi Komitəsi Şimal-Qərb, Mərkəzi Dağlıq və Cənub-Qərb Rəhbər Komitələrinin fəaliyyətinə son qoymaq barədə razılığa gəldi; beləliklə Lam bu vəzifədən azad edilmiş oldu.
2019-cu il yanvarın 29-da To Lam Baş katib və Prezident Nquyen Fu Tronq tərəfindən Vyetnam Xalq Ordusunun Siyasi Baş İdarəsinin direktoru, ordu Generalı Luonq Kuonqla birlikdə General-Leytenant rütbəsindən polis Generalı rütbəsinə yüksəldilib. 2021-ci il yanvarın 30-da mərkəzi seçkilərdə o, Vyetnam Kommunist Partiyasının 13-cü Mərkəzi Komitəsinin rəsmi üzvü seçilib. Bir gün sonra, Partiya Mərkəzi Komitəsinin 13-cü çağırışının birinci sessiyasında o, Vyetnam Kommunist Partiyasının 13-cü Siyasi Bürosunun üzvü seçilmiş oldu.
2021-ci il iyulun 28-də, 15-ci Milli Assambleyasının birinci sessiyasında o, təsdiqlənərək Prezident tərəfindən Vyetnam Hökumətinin XV çağırışında, 2021–2026-cı illər müddəti üçün İctimai Təhlükəsizlik naziri vəzifəsinə təyin edildi.
25 avqust 2021-ci ildə Baş nazir Pham Minh Çin 1438/QD-TTg saylı qərarı imzalayaraq, Lamı COVID-19 epidemiyasının qarşısının alınması və nəzarəti üzrə Milli Rəhbər Komitənin üzvü, Sosial Asayiş və Təhlükəsizlik Alt Komitəsinin rəhbəri təyin etmişdir.
- ↑ 1 2 Munzinger Personen (alm.).
- ↑ Nguyễn Thị Trang (18 August 2016). "Đại tá Tô Quyền — Người Anh hùng sống mãi trong lòng dân". Doanh nghiệp hội nhập. Archived from the original on 2020-11-15. Retrieved 15 November 2020.
- ↑ Đỗ Văn Phú (7 February 2015). "Anh hùng LLVT Tô Quyền: Người chỉ huy của 6 tập thể anh hùng". Báo Bắc Giang. Archived from the original on 2020-11-15. Retrieved 15 November 2020.