Titan (peyk)

Titan
Titan
Kəşfi
Kəşf edən	Xristian Hüygens
Kəşf tarixi	25 mart 1655
Təyinlər
Şərəfinə adlandırılıb	Titanlar
Orbital xarakteristikaları
Perisentri	1 186 680 km
Aposentri	1 257 060 km
Böyük yarımoxu	1 221 870 km
Orbitinin ekssentrisiteti	0,0288
Siderik dolanma dövrü	15,945 sut
Orbital sürəti	5,57 km/s
Orbitin meyli	0,348 54°
Nəyin peykidir	Saturn
Fiziki xarakteristikaları
Orta radiusu	2 574,73 ± 0,09 km 0,404 Yer radiusu
Səthinin sahəsi	8,33 × 107 km2 0,163 Yer sahəsi
Həcmi	7,16 × 1010 km3 0,066 Yer həcmi
Kütləsi	(1,34518 ± 0,00003) × 1023 kq (0,0225 Yer)
Orta sıxlığı	1,8798 ± 0,0044 q/sm3
Sərbəstdüşmə təcili	1,352 m/s2 (0,138 g)
Ətalət faktoru momenti	0,3414 ± 0,0005
İkinci kosmik sürəti	2,641 km/s
Albedo	0,22
Temperatur	93,7 K (−179,5 °C)
Mütləq ulduz ölçüsü	8,2 - 9,0
Atmosfer
Atmosfer tərkibi	Stratosferi:; 98,4% azot (N2),; 1,4% metan (CH4),; 0,2% hidrogen (H2);
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Titan — Günəş sistemində Saturn planetinin peykidir. Günəş sistemində Yerin cavanlığına bənzər göy cismi bilirik ki, Titan'dır. Maraq cəlb edən Titanı araşdırdıqda kəşf etdik ki, onda yağışlı mövsümlər mövcuddur. Bu mövsüm başlandıqda peykdə tufanlar, fırtınalar qopur, eləcə də, leysanlar gedir. Bunun nəticəsində peykin səthi eroziyaya məruz qalır. Bir də Yerdən fərqli olaraq Titanda 1 mövsümün müddəti 7.5 Yer ilinə bərabərdir.

Atmosferi

Onların üzərində orqanik və ya karbonla zəngin örtük var. Bu "metan qarı" ola bilər.

Titan qatı fotokimyəvi dumanın içərisindədir. Buna görə Kassini onun üzərindəki obyektləri görmək üçün optik kameradan başqa alətlərdən istifadə etməli olur.

Alimlərin fikrincə, hazırda Titanın atmosfer quruluşu Yerdə ilk həyat ünsürlərinin yaranma dövrünə uyğun gəlir. Professor Ralf Kaiser peykin atmosferində hidrogen-karbon birləşmələrinin olduğunu və bu təbəqənin də Titanın səthini ultrabənövşəyi şüalardan qoruduğunu söyləyir. Alimin qənaətinə görə, bu, astrobiologiyada vacib amildir və mürəkkəb molekulların formalaşması üçün münbit şərait deməkdir.

Geologiyası

Titanın yarısı buzlardan və yarısı daş hissəciklərindən təşkil olunub.Onun üzərində dağ silsilələri var. Dağ silsiləsinin uzunluğu 150 kilometrdir. Hündürlüyü isə min beş yüz kilometrə yaxındır.Kosmik aparat bu imicləri peyk üzərindən son dəfə keçərkən çəkə bilib.Alimlər dağların buzlaşmış maddələrdən ibarət olduğunu düşünürlər.

Titan marağı

Alimlərin Titana olan maraqları çox böyükdür. Beləki, bu təbii peyk Yer kürəsinin ilkin çağlarını xatırladır.Havay Universitetinin alimləri Yerdə həyatın yaranma səbəblərini anlamaq üçün Saturnun peyki Titanı daha dərindən öyrənmək niyyətindədirlər. Bu universitetin mütəxəssisləri Titanın tədqiqi ilə məşğul olan beynəlxalq missiyanın üzvləridir və onlar üçün bu məqsədlə bir neçə laboratoriya da yaradılıb. Laboratoriyalarda Titanın atmosfer modeli imitasiya edilib. Prosesin dərk olunması həyatın yaranma mexanizmini qavramaqda açar rolunu oynaya bilər. Bu səbəbdən alimlər imitasiya laboratoriyalarında alınmış molekulları Titanın real atmosferində infraqırmızı spektral analiz vasitəsilə aşkar etmək fikrindədirlər.

İstinadlar

↑ Unless otherwise specified: "JPL HORIZONS solar system data and ephemeris computation service". Solar System Dynamics. NASA, Jet Propulsion Laboratory. 7 oktyabr 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 avqust 2007.
↑ Zebker, Howard A.; Stiles, Bryan; Hensley, Scott; Lorenz, Ralph; Kirk, Randolph L.; Lunine, Jonathan I. "Size and Shape of Saturn's Moon Titan" (PDF). Science. 324 (5929). 15 may 2009: 921–923. Bibcode:2009Sci...324..921Z. doi:10.1126/science.1168905. PMID 19342551. 12 fevral 2020 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
↑ Durante, Daniele; Hemingway, Douglas J.; Racioppa, Paolo; Iess, Luciano; Stevenson, David J. "Titan's gravity field and interior structure after Cassini". Icarus. 326. iyul 2019: 123–132. Bibcode:2019Icar..326..123D. doi:10.1016/j.icarus.2019.03.003. hdl:11573/1281269.
↑ Jacobson, R. A.; Antreasian, P. G.; Bordi, J. J.; Criddle, K. E.; Ionasescu, R.; Jones, J. B.; Mackenzie, R. A.; Meek, M. C.; Parcher, D.; Pelletier, F. J.; Owen, Jr., W. M.; Roth, D. C.; Roundhill, I. M.; Stauch, J. R. "The Gravity Field of the Saturnian System from Satellite Observations and Spacecraft Tracking Data". The Astronomical Journal. 132 (6). dekabr 2006: 2520–2526. Bibcode:2006AJ....132.2520J. doi:10.1086/508812.
↑ Iess, L.; Rappaport, N. J.; Jacobson, R. A.; Racioppa, P.; Stevenson, D. J.; Tortora, P.; Armstrong, J. W.; Asmar, S. W. "Gravity Field, Shape, and Moment of Inertia of Titan". Science. 327 (5971). 12 mart 2010: 1367–1369. Bibcode:2010Sci...327.1367I. doi:10.1126/science.1182583. PMID 20223984.
↑ Mitri, G.; Showman, Adam P.; Lunine, Jonathan I.; Lorenz, Ralph D. "Hydrocarbon Lakes on Titan" (PDF). Icarus. 186 (2). 2007: 385–394. Bibcode:2007Icar..186..385M. doi:10.1016/j.icarus.2006.09.004. 27 fevral 2008 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
↑ "Classic Satellites of the Solar System". Observatorio ARVAL. 9 iyul 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 iyun 2010.

[horizons-1] Unless otherwise specified: "JPL HORIZONS solar system data and ephemeris computation service". Solar System Dynamics. NASA, Jet Propulsion Laboratory. 7 oktyabr 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 avqust 2007.

[Zebker_2018-2] Zebker, Howard A.; Stiles, Bryan; Hensley, Scott; Lorenz, Ralph; Kirk, Randolph L.; Lunine, Jonathan I. "Size and Shape of Saturn's Moon Titan" (PDF). Science. 324 (5929). 15 may 2009: 921–923. Bibcode:2009Sci...324..921Z. doi:10.1126/science.1168905. PMID 19342551. 12 fevral 2020 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.

[Durante_2019-3] Durante, Daniele; Hemingway, Douglas J.; Racioppa, Paolo; Iess, Luciano; Stevenson, David J. "Titan's gravity field and interior structure after Cassini". Icarus. 326. iyul 2019: 123–132. Bibcode:2019Icar..326..123D. doi:10.1016/j.icarus.2019.03.003. hdl:11573/1281269.

[Jacobson_2006-4] Jacobson, R. A.; Antreasian, P. G.; Bordi, J. J.; Criddle, K. E.; Ionasescu, R.; Jones, J. B.; Mackenzie, R. A.; Meek, M. C.; Parcher, D.; Pelletier, F. J.; Owen, Jr., W. M.; Roth, D. C.; Roundhill, I. M.; Stauch, J. R. "The Gravity Field of the Saturnian System from Satellite Observations and Spacecraft Tracking Data". The Astronomical Journal. 132 (6). dekabr 2006: 2520–2526. Bibcode:2006AJ....132.2520J. doi:10.1086/508812.

[Iess2010-5] Iess, L.; Rappaport, N. J.; Jacobson, R. A.; Racioppa, P.; Stevenson, D. J.; Tortora, P.; Armstrong, J. W.; Asmar, S. W. "Gravity Field, Shape, and Moment of Inertia of Titan". Science. 327 (5971). 12 mart 2010: 1367–1369. Bibcode:2010Sci...327.1367I. doi:10.1126/science.1182583. PMID 20223984.

[Mitri-6] Mitri, G.; Showman, Adam P.; Lunine, Jonathan I.; Lorenz, Ralph D. "Hydrocarbon Lakes on Titan" (PDF). Icarus. 186 (2). 2007: 385–394. Bibcode:2007Icar..186..385M. doi:10.1016/j.icarus.2006.09.004. 27 fevral 2008 tarixində arxivləşdirilib (PDF).

[arval-7] "Classic Satellites of the Solar System". Observatorio ARVAL. 9 iyul 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 iyun 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]