Tik, bala, tik

Tik, bala, tik (ing. Build, baby, build) — ilk dəfə 1960-cı illərdə vətəndaş hüquqları hərəkatı zamanı Martin Lüter Kinq tərəfindən işlədilmişdir.

M. L. Kinq “Build, baby, build” ifadəsini 26 oktyabr 1967-ci ildə Filadelfiyada yerləşən Barratt Junior High School-da tələbələr qarşısında çıxışı zamanı işlətmişdir. Bu çıxış “What Is Your Life’s Blueprint?” (Həyatınızın Layihəsi Nədir?) adlanır və gəncləri öz həyatlarını məqsədyönlü şəkildə qurmağa təşviq edirdi. O, bu ifadəni “Burn, baby, burn” (Yandır, bala, yandır) şüarına cavab olaraq təqdim etmiş və daha konstruktiv bir yanaşmanı təşviq etmişdir.^[1] Kinq demişdir:

“Şüarımız ‘Yandır, bala, yandır’ olmamalıdır. O, ‘Tik, bala, tik’ olmalıdır. ‘Təşkil et, bala, təşkil et.’ Bəli, şüarımız ‘Öyrən, bala, öyrən’ olmalıdır ki, qazanaq, bala, qazanaq.”

Bu ifadə sonradan müxtəlif kontekstlərdə, xüsusilə də mənzil siyasəti və şəhər planlaşdırması sahələrində istifadə olunmuşdur. Məsələn, iqtisadçı Brayan Kaplan 2024-cü ildə “Build, Baby, Build: The Science and Ethics of Housing Regulation” (Tik, bala, tik: Mənzil Tənzimləməsinin Elmi və Etikası) adlı qrafik romanında bu ifadəni mənzil tikintisinin təşviqi üçün başlıq kimi istifadə etmişdir.^[2]

Eyni zamanda, bu ifadə 2008-ci ildə ABŞ-da enerji siyasəti ilə bağlı “Drill, baby, drill” (Qaz, bala, qaz) şüarının bir variasiyası kimi də istifadə olunmuşdur.

“Build, baby, build” ifadəsini Kanadanın Baş naziri Mark Karni 2025-ci ilin mayında keçirilən seçkilərdə qələbə nitqində səsləndirib. Bu ifadə, onun ölkədə mənzil tikintisini ikiqat artırmaq və yeni bir mənzil sənayesi yaratmaq planlarını vurğulamaq üçün istifadə olunub. Karni bu təşəbbüsün Kanada texnologiyalarından, ixtisaslı işçilərdən və yerli ağac materiallarından istifadə edərək həyata keçiriləcəyini bildirib. Bu, həm də ABŞ Prezidenti Donald Trampın “Drill, baby, drill!” (Qaz, bala, qaz) şüarına bir işarə kimi qəbul olunub.^[3]